1. Υπήρχαν στην αρχαιότητα παραδόσεις σε πολλούς λαούς που απέδιδαν τη βασιλική ιδιότητα στην επιλογή κι επιβολή της θείας βούλησης, όπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο της σειράς (168. Φιλοσοφία: Πώς εγέρθηκε η βασιλεία).
Ο βασιλιάς εθεωρείτο να είναι θεός ή γιος Θεού, προικισμένος με δύναμη και σοφία ώστε να μπορεί να διοικεί τον λαό φέρνοντας νίκη σε πόλεμο και ασφάλεια κι ευημερία σε καιρό ειρήνης. Στην Αίγυπτο ήταν γιος του θεού Ρα (Ήλιου), στη Μεσοποταμία γιος του θεού Ενλίλ (Αστραπής). Στη Βεδική Παράδοση της Ινδίας ο βασιλιάς απολάμβανε την εξουσία του και τον σεβασμό του λαού χάρη στην ενέργειά του να διορίσει βασιλιά των θεών και να έχει σοφούς συμβούλους και να είναι ικανός κυβερνήτης
Με αυτές τις αρχαίες παραδόσεις συμφωνούν σε μεγάλο βαθμό και οι ανθρωπολόγοι/κοινωνιολόγοι που βρίσκουν ότι και σε μεταγενέστερες εξελίξεις σε μη-προηγμένους ή χριστιανικούς λαούς (π.χ. στη Χαβάη) ο θεσμός του μονάρχη αναδείχτηκε από τη δύναμη που είχε κάποιος ηγέτης να εξασφαλίζει νίκη σε πόλεμο κι ευημερία και δικαιοσύνη σε καιρό ειρήνης.
2. Όμως στη Βεδική Παράδοση βρίσκουμε και κάτι άλλο. Εκεί υπάρχουν 4 μεγάλες εποχές. Στην πρώτη εποχή sad-yuga (=Χρυσή) υπάρχει ενότητα. Στη δεύτερη, tretā-yuga (=Αργυρή), άρχισε η διαίρεση και η πτώση από την κατανόηση έτσι που οι άνθρωποι να έχουν ανάγκη καθοδήγησης από τους σοφούς (ṛṣis).
Στην τρίτη dvāpara-yuga (=χάλκινη) εδραιώθηκαν τα διαφορετικά έθνη με διαφορετικές γλώσσες, ήθη κι έθιμα, οπότε οι άνθρωποι ξέπεσαν προς τη βαρβαρότητα, χάνοντας την επαφή με το πνεύμα της θρησκείας, κι εγκαθιδρύθηκε ο κοσμικός θεσμός της βασιλείας. Ακολούθησε μετά η τέταρτη, Kali-yuga (=σιδερένια), όπου η αρετή και η πνευματική διάσταση της ζωής ξεχάστηκε.
Αρχικά ο δάσκαλος-ιερέας-κυβερνήτης ήταν ένα και το αυτό πρόσωπο που είχε και σοφία και δύναμη. Έτσι με τον λόγο του που είχε αναντίρρητη ισχύ έπειθε κι επιβαλλόταν στους άλλους: όποιος τον αμφισβητούσε αρρώσταινε ή πέθαινε. Έτσι πληροφορούν τα αρχαία κείμενα. Στον σοφό εκείνο η γνώση και η δύναμη ήταν μια ενιαία ιδιότητα. Ναι, ο βασιλιάς ήταν ο ανώτατος άρχων «ελέω θεού» μα είχε κι έμφυτη δύναμη να επιβάλλει τη βούλησή του με τον λόγο του.
3. Μετά οι θεσμοί και οι κάστες έγιναν κληρονομικά και καθώς οι βασιλείς δεν είχαν πια ούτε γνώση ούτε δύναμη παρά μόνο σωματική ρώμη (και αργότερα ούτε και αυτή), πολλοί άρχισαν να αμφισβητούν και να απορρίπτουν τον θεσμό – όπως στις μέρες μας.
Ήταν μια προβλέψιμη κατάσταση αφού οι βασιλείς δεν μπορούσαν πια να επιβληθούν οι ίδιοι, με δική τους έμφυτη δύναμη στον λαό ούτε και διακρίνονταν συχνά για τη ρώμη ή την ικανότητά τους σε πόλεμο.
Σήμερα αυτή η κατάσταση είναι πασιφανής. Με εξαίρεση ελάχιστους ηγέτες, όπως ο Ουίνστον Τσόρτσιλ της Βρετανίας (1940-45), που μόνος με τον βρετανικό λαό και τη βοήθεια της Κοινοπολιτείας αντιτάχθηκε για ενάμισι έτος ενάντια στις ορδές του Χίτλερ, κανείς βασιλιάς ή εκλεγμένος ηγέτης δεν έχει πολεμικές αρετές ή σοφία για διακυβέρνηση – άσχετα με τις αρλούμπες που διαδίδονται για έναν ή άλλο σπουδαίο πολιτικό. Ο σπουδαίος πολιτικός ξέρει τους φυσικούς νόμους και νομοθετεί σύμφωνα με αυτούς και όχι με το τι ορέγονται οι πελάτες ψηφοφόροι του.
Δεν είναι, λοιπόν αφύσικο που έχει περιέλθει αυξανόμενη περιφρόνηση προς τη βασιλεία. Κρίμα, όμως, που όμοια περιφρόνηση δεν εκφράζεται και στις εκλογές για αμαθείς και ανίκανους λαϊκιστές δημαγωγούς και ο κοσμάκης εξαπατιέται από τις υποσχέσεις τους.
