1. Οφείλω να σας εξομολογηθώ πως από την παιδική μου ηλικία είχα αυτές τις Εξωσωματικές Εμπειρίες, ΕΣΕ (=Out-of-Body Experience OBE). Οπότε μπορώ να κρίνω αν κάποιος που ισχυρίζεται πως είχε ή έχει τέτοια εμπειρία λέει την αλήθεια ή όχι. Επίσης, όσα και να πουν οι σκεπτικιστές όχι μόνο δεν με πείθουν μα, αντίθετα, ενισχύουν τη γνώμη μου πως μιλούν με κακεντρέχεια.
Κατ’ επέκταση, συν το γεγονός πως μου έλαχε να έχω και άλλες υπεραισθητήριες (ή μυστικιστικές) εμπειρίες, θεωρώ πως οι «σκεπτικιστές» όλοι από κακόβουλο δογματισμό απορρίπτουν αυτά τα φαινόμενα ή τα αποδίδουν σε φαντασιώσεις, ψευδαισθήσεις, αυταπάτες και σκέτη απάτη.
Όχι ότι δεν υπάρχουν τέτοιες απατηλές αφηγήσεις. Κάθε άλλο. Έχοντας μάλιστα διαβάσει πολλές δημοσιεύσεις για τα θέματα, μπορώ να πω πως οι απατηλές, συχνά δε θεληματικά απατηλές, περιγραφές είναι περισσότερες.
Αυτό δεν αλλάζει το γεγονός πως πολλοί άνθρωποι στη γνωστή μας ιστορία και στη σύγχρονη εποχή έχουν γνήσιες υπεραισθητήριες εμπειρίες.
2. Πολλοί ψυχολόγοι σε πανεπιστήμια και κλινικές έχουν δημοσιεύσει μελέτες για ΕΣΕ. Αναφέρω ενδεικτικά την Kimberley Clark (1982) και τους D.R. Griffin (1997), Kenneth Ring (1980, 1984), και Michael Sabom (1982), όλοι Δόκτορες.
O K. Ring εξέτασε 102 περιπτώσεις ανθρώπων (όλοι πάνω από 18) που είχαν Κοντά-σε-Θάνατο Εμπειρία ΚΘΕ (=NDE Near Death Experience). Κατέγραψε διάφορες εμπειρίες όπως βαθιά γαλήνη, ΕΣΕ, είσοδος σε σκοτεινή περιοχή, γρήγορη ανασκόπηση της ζωής, θέαση φωτός και είσοδος σε αυτό, συνάντηση με πνεύματα. Όλες οι εμπειρίες είναι πιθανές μα μόνο η βαθιά γαλήνη και η ΕΣΕ έχουν μεταφυσική αξία για μένα. (1980: Life at Death Νέα Υόρκη)
To 1984 o Ring δημοσίευσε ακόμα μια μελέτη για ΚΘΕ, Heading towards Omega ‘Κατευθυνόμενοι προς Ωμέγα’. Το Ωμέγα υποδείχνει το τελευταίο στάδιο αφού είναι το τελευταίο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου (σ 252). Είναι επίσης ανώτερο στάδιο πνευματικής εξέλιξης (σ 255), όπως είχε γράψει και ο P.T. de Chardin. Στην εμπειρία της ΚΘΕ μια γυναίκα είπε πως στη γέννα του 2ου παιδιού της πέρασε μια κρίση και στη νέα υπερβατική κατάστασή της την πλησίασε ένα ον που της είπε πως «το παιδί θα πέθαινε». Την ίδια ώρα ένιωθε γαλήνη και αγάπη και είδε τις νοσοκόμες και τον γιατρό και το μωρό της. Το ον της είπε πως έπρεπε να επιστρέψει στο σώμα της και ότι εκείνος θα ερχόταν ξανά σε 4 μέρες για το μωρό. Ξύπνησε και ήθελε να πει κάτι στις νοσοκόμες που την πληροφόρησαν πως είχε γεννήσει κοριτσάκι, μα δεν θυμόταν τι έπρεπε να τους πει. Το μωρό πέθανε την τέταρτη μέρα και μόνο όταν της το είπαν θυμήθηκε την όλη εμπειρία της.
Δύσκολο βέβαια να επαληθευτεί κάτι τέτοιο. Υπάρχουν όμως άλλες περιπτώσεις.
3. Ο Δρ. M. Sabom ήταν καρδιολόγος και στο βιβλίο του Recollections of Death… (1982, Harper & Row) περιγράφει πολλές παρόμοιες εμπειρίες όπως εκείνες του Ring. Μια από αυτές ξεχωρίζει.
Ένας νυχτοφύλακας «ξύπνησε» καθώς του έκαναν εγχείρηση μετά από 2ο έμφραγμα και είδε την όλη διαδικασία. Η περιγραφή του όλων των σταδίων, αν σκεφθεί κανείς πως δεν ήταν πολύ μορφωμένος, ταίριαζε με την αναφορά που έγραψε ο καρδιοχειρουργός (σ 64-67).
Μερικές άλλες περιπτώσεις ήταν παρόμοιες και 32 δεν είχαν καμιά λεπτομέρεια λάθος. Αυτές όλες οδήγησαν τον Sabom να πιστέψει πως «τέτοιες ΚΘΕ αφηγήσεις δεν είναι επινοήσεις…» (σ 87).
Σε μια άλλη αφήγηση, ένας ασθενής ξύπνησε και δήλωσε πως είχε βρεθεί στην υποδοχή του νοσοκομείου κι εκεί είχε δει τη γυναίκα, τον γιο και την μεγάλη του κόρη να συνομιλούν με τον γιατρό του. Δεν μπορούσε να ξέρει πως είχαν έρθει διότι μέλη της οικογένειας (υπήρχαν και άλλα παιδιά και συγγενείς) έρχονταν εκ περιτροπής χωρίς ο ίδιος να γνωρίζει ποιοι θα τον επισκέπτονταν (σ 111-113. Αυτή την περίπτωση την αναφέρει και ο D.R. Griffin).
4. Η ψυχολόγος Δρ. S. Blackmore κάποτε πίστευε σε αυτές τις υπεραισθητήριες και υπερβατικές εμπειρίες. Είχε και η ίδια μια ΕΣΕ εμπειρία, μα επειδή λέει πως αυτή συνέβη σε φιλική συγκέντρωση και διήρκεσε 3 ώρες , έχω σοβαρή αμφιβολία για την ειλικρίνεια ή αντικειμενικότητά της. Αργότερα υιοθέτησε τον σκεπτικισμό. Όπως έγραψε στο New Scientist, «Λίγα χρόνια προσεκτικών πειραμάτων… Βρήκα όχι ψυχικά φαινόμενα μα ευσεβείς πόθους, αυταπάτες, πειραματικά λάθη και, κάποτε, εξαπάτηση» (2000, 4.55).
Η ίδια πιστεύει πως δεν υπήρχε καμιά πραγματική ΕΣΕ μα, μόνο ψευδαίσθηση, μια παράσταση μέσα στο κρανίο.
Στο βιβλίο της Dying to Live: Near Death Experiences (Buffalo 1993) σχολιάζει και απαξιώνει αυτές τις εμπειρίες λέγοντας πως οι αφηγητές μπορεί κάλλιστα να είχαν προηγούμενες γνώσεις για την διαδικασία εγχείρησης ενώ άλλες είναι σκέτες φαντασιώσεις. Μα δεν σχολιάζει παραδόξως την τελευταία περίπτωση του Sabom, τον ασθενή στο τμήμα §3, πιο πάνω!
5. Η Δρ. Kimberley Clark ήταν καθηγήτρια Ιατρικής στο πανεπιστήμιο Ουάσιγκτον και κοινωνική λειτουργός στο Ιατρικό Κέντρο Habrorview, όπου γνώρισε μια μετανάστρια Μαρία με καρδιοπάθεια.
Στο άρθρο της Clinical Interventions with Near Death Experiences (1982) αναφέρει πως η Μαρία διηγήθηκε ότι κατά τη διάρκεια της εγχείρησής της ξύπνησε και βρέθηκε να αιωρείται πάνω από το σώμα της και τις νοσοκόμες και τους γιατρούς. Μετά, πάντα αιωρούμενη, είχε επίγνωση του χώρου έξω από την έξοδο κινδύνου και στο περβάζι ενός παραθύρου, στο ύψος που η ίδια βρισκόταν, είδε ένα αθλητικό παπούτσι για τένις το οποίο ήταν λίγο φαγωμένο μπροστά και είχε ένα κορδόνι περασμένο κάτω από τη φτέρνα.
Η Κλαρκ βγήκε μετά να ελέγξει, μα δεν έβλεπε τίποτα από το έδαφος ή τη σκάλα κινδύνου. Τελικά στον τρίτο όροφο, στο περβάζι ενός παραθύρου βρήκε το παπούτσι στην κατάσταση που το είχε περιγράψει η Μαρία (Clark 1982, σ 243).
Η Blackmore απαξιώνει την περίπτωση βρίσκοντάς την «ενδιαφέρουσα μα ατεκμηρίωτη» (1993: σ 128)! Τι άλλη τεκμηρίωση ήθελε;
Ο καθηγητής θεολογίας και φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο Dayton, D. R. Griffin, στο δικό του βιβλίο Parapsychology, Philosophy & Spiritualism (Albany, State Univ. of New York 1997) εξετάζει την υπόθεση και αναρωτιέται: «Τι άλλη τεκμηρίωση χρειάζεται πέρα από τη γραπτή μαρτυρία μιας καθηγήτριας και κοινωνικής λειτουργού; » (σ 251). Θα μπορούσε η Κλαρκ να είχε φέρει εξ αρχής 2-3 άλλους να ακούσουν την αφήγηση της Μαρίας και μετά να τους οδηγήσει στο περβάζι ώστε όλοι να έβλεπαν το παπούτσι. Μα ούτε αυτό θα αποτελούσε τεκμηρίωση για τους κακόβουλους.
Αλήθεια, τι είδους τεκμηρίωση θα ικανοποιούσε την Blackmore, μα και τους τόσους άλλους σκεπτικιστές;
