της Μαρίας Κατσουνάκη
Απορροφημένοι από τα άλυτα θεμελιώδη, όπως το ασφαλιστικό, το οποίο χρόνια τώρα τροχοδρομεί στο έδαφος λόγω βλάβης, ελάχιστα ασχολούμαστε με την επόμενη μέρα στην αγορά εργασίας. Ο,τι, δηλαδή, για τον υπόλοιπο κόσμο αποτελεί ήδη κεντρικό θέμα συζήτησης, στη χώρα μας παραμένει υποψία και όχι έγνοια. Κάπως έτσι, και πάλι, το μέλλον θα μας βρει ανέτοιμους και σαστισμένους.
Το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, στο Νταβός, ήταν φέτος αφιερωμένο στην «Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση». Μέσα από την παρουσίαση των νέων κινδύνων και ευκαιριών προέκυψαν εντυπωσιακά συμπεράσματα για την επιχειρηματικότητα και την αγορά εργασίας τα επόμενα χρόνια. Οι επερχόμενες αλλαγές στην αγορά εργασίας αποτέλεσαν ένα μεγάλο κεφάλαιο. «Οι εκτιμήσεις συγκλίνουν στο εξής συμπέρασμα: όποια εργασία δεν απαιτεί ιδιαίτερα νοητικά προσόντα θα αντικατασταθεί από ρομπότ», γράφει ο Λεωνίδας Στεργίου σε ένα πολύ κατατοπιστικό και ενδιαφέρον άρθρο του («Κ» 31/01). «Ταχυδρόμοι θα αντικατασταθούν από ντρόουν, κακοί μεταφραστές από λογισμικό αυτόματης μετάφρασης, απλοί εργάτες σε εργοστάσια από ρομπότ, γραφειοκράτες από λογισμικά διαχείρισης εγγράφων και εργασιών (CRM), κ.λπ. Μόνο ό,τι απαιτεί “νόηση”, κρίση, άριστη διαχείριση του λόγου και υψηλού επιπέδου εκπαίδευση έχει μέλλον. Αυτά τα προσόντα δεν μπορούν να αντικατασταθούν από μηχανές, τουλάχιστον στο προσεχές μέλλον, δηλαδή μέχρι το 2100 τουλάχιστον». Διευθύνων σύμβουλος μεγάλης εταιρείας πληροφορικής συνόψισε γλαφυρά: «Το εργοστάσιο του μέλλοντος θα έχει μόνο δύο εργαζόμενους: έναν άνθρωπο και έναν σκύλο. Ο άνθρωπος θα είναι εκεί για να ταΐζει τον σκύλο. Και ο σκύλος για να δαγκώνει τους ανθρώπους όταν πάνε να αγγίξουν τις μηχανές».
«Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι μόνο στις ΗΠΑ το εργατικό δυναμικό χειρωνακτικής εργασίας στη μεταποίηση μειώθηκε από 25% το 1970 στο 10% σήμερα (ως προς το σύνολο του εργατικού δυναμικού)», επισημαίνει ο Λ. Στεργίου. «Επίσης, παρουσιάστηκαν στοιχεία που δείχνουν ότι το 47% των επαγγελμάτων στις ΗΠΑ κινδυνεύουν με εξαφάνιση, λόγω της τεχνολογίας. Δεν είναι τυχαίο ότι η αμερικανική Foxconn ανακοίνωσε την τοποθέτηση 1 εκατ. ρομπότ στις γραμμές παραγωγής της, ώστε εντός τριετίας να έχει αντικατασταθεί πλήρως η ανθρώπινη εργασία».
Ενα πρώτο συμπέρασμα; Ο εργαζόμενος του μέλλοντος θα πρέπει να έχει δύο βασικά προσόντα: «Πρώτον, να ξέρει να συνεργάζεται με τις μηχανές και να τις χειρίζεται. Δεύτερον, να είναι καλύτερος από τις μηχανές. Ο,τι μπορεί να γίνει από μία μηχανή συνεπάγεται την απώλεια θέσης εργασίας».
Και στο σημείο αυτό παρεμβαίνει καθοριστικά το θέμα της παιδείας. Η προετοιμασία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η αναπροσαρμογή της και η σύνδεσή της με μια αγορά εργασίας που αλλάζει δραματικά και όχι μόνο λόγω ανεργίας.
Η χώρα μας δεν έχει απέναντί της μόνο την απροθυμία για αλλαγές. Οι περιλάλητες μεταρρυθμίσεις οφείλουν να αναπροσαρμοστούν στα νέα δεδομένα και να συμπεριλάβουν και τους επερχόμενους μετασχηματισμούς. Η μετάβαση, δηλαδή, δεν μπορεί εκ των πραγμάτων να είναι ομαλή, γιατί ο χρόνος που χάθηκε, όχι μόνο δεν επανακτάται, αλλά φέρνει διαρκώς νεότερα στοιχεία που χρειάζεται να αποκρυπτογραφηθούν και να ενταχθούν στις πολιτικές που θα εφαρμοστούν. Σε αυτήν την τόσο κρίσιμη εποχή, και όχι μόνο λόγω των οικονομικών συντεταγμένων ή των γεωπολιτικών εξελίξεων, οι πάσης φύσεως εμμονές αυξάνουν τους κινδύνους ατυχήματος. Πολιτικές ηγεσίες φοβικές, δύσκαμπτες, ανενημέρωτες, εχθρικές στο καινούργιο, που ανακυκλώνουν δοκιμασμένες και χρεοκοπημένες «λύσεις», μεγαλώνουν την απόσταση εσωτερικού-εξωτερικού τόσο στη σκέψη όσο και στην πράξη. Οσο το προσφυγικό μοιάζει με απασφαλισμένη χειροβομβίδα στα ευρωπαϊκά θεμέλια, άλλο τόσο η αγορά εργασίας επιβάλλει έναν κοινωνικό διαχωρισμό οξύ και απρόβλεπτο. Συμπυκνώνεται εύστοχα σε μία φράση του σκηνοθέτη Βασίλη Παπαβασιλείου: «Το προσωρινάτο διαδέχεται το προλεταριάτο».
Πηγή: Καθημερινή
