Ψ112: Δύο εαυτοί;

Ο εαυτός είναι ένας, σταθερός, αμετάβλητος και ανεπίγνωστος. Αυτός που εμείς συνήθως θεωρούμε εαυτό είναι πολλοί, όχι δύο. Αλλάζουν ακατάπαυστα. Είναι διαθέσεις κι επιθυμίες που έμαθαν να λένε “εγώ” – τίποτε άλλο. Και βλέπουμε όλες αυτές τις φιγούρες, ακούμε τη φωνή τους και τις διεκδικήσεις τους, νιώθουμε την υπερήφανη ή τρομαγμένη ή απορημένη παρουσία τους.

Ορισμένοι κλάδοι ψυχολογίας διδάσκουν πως αρνητικά συναισθήματα είναι ο εγωισμός, όχι ο αληθινός εαυτός· μα μια εικόνα (image) του εαυτού φτιαγμένη από τον νου. Δεν είναι πραγματικότητα μα μια εικόνα της πραγματικότητας.

Αν όμως έχεις, λένε, ένα θετικό, ευχάριστο συναίσθημα, αυτό είναι μια έκφραση γνήσιας ανάγκης (!) και είναι ο πραγματικός εαυτός σου. Δεν είναι αυτός ένα πρόσωπο, μια μορφή, ένα όν: είναι άμορφος, απερίγραπτος, τέλειος.

Τέτοιου είδους προσεγγίσεις είναι σκέτη ανοησία και σύγχυση. Και η προσπάθεια να ντύσεις την όλη απλοϊκή, κολοβή κατάσταση με επιστημονικούς όρους, δεν αλλάζει ούτε την ανοησία ούτε τη σύγχυση.

Λένε πάλι: το άτομο ζει με δυο συγκρουόμενους εαυτούς μέσα του – τον αληθινό Εαυτό του και τον ψεύτικο εαυτό του. Προσέξτε “το άτομο” και την κτητική αντωνυμία “του”. Ποιος είναι “το άτομο” και ποιος αυτός που οι 2 εαυτοί “τού” ανήκουν; Με αυτή την προσέγγιση είναι σαν να υπάρχουν 3 εαυτοί!

Συνεχίζουν: Το να αντιληφθείς πως έχεις 2 εαυτούς είναι το πρώτο βήμα προς την Ολοκλήρωση. Μα, πάλι, ποιος θα αντιληφθεί τους 2 εαυτούς;

Ο ψεύτικος εαυτός, εξηγούν, αποτελείται από όλα τα αρνητικά στοιχεία στο άτομο: ζηλεύει, οργίζεται, ανησυχεί, επικρίνει, νιώθει αδύναμος ή ανόητος και δυστυχισμένος. Οι θρησκείες τον αποκαλούν “διάβολο” ή “αμαρτία”. Η φιλοσοφία τον θεωρεί ως “κατώτερη φύση του ανθρώπου”. Η ψυχολογία τον αποκαλεί “εγώ–εαυτό” που ζει σε αυταπάτη. Μα αυτός προκαλεί εσωτερική πίεση που εκρήγνυται εξωτερικά σε συγκρούσεις, πολέμους, εγκλήματα. Μέσω αυτού ο άνθρωπος δεν ζει κανονικά τη μέρα του μα ωθείται και πιέζεται να την περάσει γρήγορα καθώς κινητοποιείται από καταναγκαστικές επιθυμίες, ανεξέλεγκτες οργές, αφύσικες φαντασιώσεις φόβου ή φιλοδοξίας και παρόμοια. Ο ίδιος πιστεύει πως είναι αυτά όλα και συνεχώς τρέχει ή πατά φρένο σπασμωδικά.

Αυτή η ψεύτικη, κατώτερη φύση δεν μπορεί να αλλάξει, όπως ένα γεράκι δεν μπορεί να γίνει περιστέρι. Δεν έχει νόημα ή χρησιμότητα να προσπαθείς να την αλλάξεις και να δίνεις ηρωικούς όρκους πως θα βελτιωθείς ενώ ο ίδιος παραβάτης αναλαμβάνει να τους τηρήσει!

Αυτό που κάνεις είναι να τη διαλύσεις και να την αντικαταστήσεις με τον Αληθινό Εαυτό. Μπορεί το γεράκι να μη μετατρέπεται σε περιστέρι, μα μπορεί να αντικατασταθεί από περιστέρι! Έτσι λένε.

Είναι αλήθεια πως στο ξετύλιγμα και στις πιέσεις της καθημερινότητας ταυτιζόμαστε από πολύ μικρή ηλικία με “καταναγκαστικές επιθυμίες, ανεξέλεγκτες οργές, αφύσικες φαντασιώσεις φόβου ή φιλοδοξίας” και παρόμοιες ενέργειες στον ψυχισμό μας. Μα όλα τα άλλα είναι ανοησίες.

Όπως υπάρχουν οι “αρνητικές” ενέργειες και καταστάσεις, υπάρχουν και οι “θετικές”. Και όπως ταυτιζόμαστε με τις πρώτες και τις θεωρούμε ως “εαυτό μου”, έτσι ταυτιζόμαστε και με τις θετικές και τις θεωρούμε “εαυτό μου”. Μα όπως οι πρώτες αλλάζουν αδιάκοπα, έτσι αλλάζουν και οι δεύτερες.

Το να νιώθεις χαρά ή ευχαρίστηση, θαυμασμό ή αλληλεγγύη, γενναιοδωρία ή ευγνωμοσύνη, δεν σημαίνει πως είσαι ο “Αληθινός Εαυτός” σου και όχι ο “διάβολος” ή “αμαρτία” ή “κατώτερη φύση”! Και αυτές οι διαθέσεις, καταστάσεις ή τάσεις, είναι πρόσκαιρες, φευγαλέες, πλανερές και συχνά από πίσω κρύβεται πολύ ισχυρός εγωισμός.

Ούτε αυτές οι ενέργειες και καταστάσεις είναι ο αληθινός εαυτός.

Υπάρχει ένα τρίτο σημείο, μια τρίτη άποψη που πρέπει να λάβουμε υπόψη. Είναι το γεγονός πως και οι θετικές καταστάσεις βρίσκονται υπό παρατήρηση όπως οι αρνητικές. Επομένως δεν είναι πιο αληθινές και δεν είναι ο εαυτός.

Στην πραγματικότητα υπάρχει κι ένας τρίτος “εαυτός” εξίσου παραπλανητικός. Αυτός κάνει τον αμερόληπτο σαν να βρίσκεται υπεράνω της όποιας κατάστασης (και κάποτε είναι αμερόληπτος και υπεράνω…). Μα και αυτός αλλάζει και φεύγει και βρίσκεται υπό παρατήρηση στο πεδίο της επίγνωσης. Οπότε ούτε αυτός μπορεί να είναι ο αληθινός εαυτός.

Εκείνο το ον, όμως, που παρατηρεί, εκείνο που έχει επίγνωση όλων των καταστάσεων, όλων των ενεργειών και στοιχείων στον ψυχισμό μας, αθώρητο και ανεπίγνωστο, εκείνο πρέπει να είναι ο αληθινός εαυτός.

Εκείνος παραμένει αμετάβλητος όλη την ώρα από την πρώτη θύμησή μας ως την τελευταία πνοή μας πριν τον θάνατο. Εκείνος απαντά σε κάθε προσπάθειά μας να τον δούμε ή να τον γνωρίσουμε με βαθιά σιωπή – σαν να μας λέει “Μην προσπαθείς. Μείνε σε ησυχία και γνώριζε πως είμαι παρών και θεάμαι τα πάντα μα παραμένω πάντα παντού αθέατος.”