1. “Έχω μνήμη, όπως έχω χέρια, έχω ένα βιβλίο. Αλλά δεν έχω ένα εγώ… Ένα εγώ είναι κάτι που έχει συνείδηση των βιβλίων, των χεριών, της μνήμης μου”. Με αυτή την πρόταση από ένα άρθρο στην Καθημερινή ξεκίνησα το προηγούμενο 102. Ταυτότητα: Εγώ κι εγώ.
Και η μηχανιστική θεώρηση συνεχίζει: “Αυτή η συνείδηση μπορεί πάντα… να είναι η συνείδηση του εαυτού της ως του όντος που έχει συνείδηση των πραγμάτων”.
Εκ πρώτης όψεως η διαπίστωση μοιάζει ορθή. Μα δεν είναι. Ας συλλογιστούμε απλά, διαδοχικά.
Είμαι η οθόνη που κοιτώ;… Όχι, αυτή είναι υπό παρατήρηση!
Είμαι τα ρούχα που φορώ;… Όχι!
Είμαι τα χέρια που βλέπω;… Όχι!
Είμαι το κορμί που κάθεται στο κάθισμα; … Όχι!
Είμαι οι σκέψεις που ρέουν στον νου μου;… Όχι!
Είμαι η διάθεση που αισθάνομαι;… Όχι!
Είμαι ο νους που σκέφτεται κι αισθάνεται;… Όχι!
Είμαι η συναίσθηση και συνείδηση των φαινομένων;… Όχι!
Όλα τα πάρα πάνω, είναι υπό παρατήρηση καθώς και η θύμηση ότι εξετάστηκαν.
2. Μα ακόμα και αυτό το “εγώ” που νομίζουμε, όπως λέμε νοερά, πως είναι ο εαυτός μας, και αυτό είναι υπό παρατήρηση. Το βλέπουμε να κινείται ή να αιωρείται σαν αόριστος, φευγαλέος ίσκιος. Το ακούμε να ψιθυρίζει, το νιώθουμε.
Και δεν είναι ένα εγώ. Είναι πολλά. Νομίζουμε πως είναι ένα ή πως είναι μια ελαφρώς διαφορετική προβολή ενός μόνιμου “εγώ”. Μα είναι πολλά και ξεχωριστά – αγχωμένο, ενθουσιασμένο, θλιμμένο, στεναχωρεμένο, φοβισμένο, χαρωπό. Και το καθένα είναι υπό παρατήρηση.
Τι σημαίνει η φράση “υπό παρατήρηση”; Σημαίνει πως σε μια δεδομένη ώρα “ο φευγαλέος ίσκιος” που λέει “εγώ” παρατηρείται από κάποια άλλη αθέατη, ανεπίγνωστη οντότητα. Σημαίνει πως είναι στο πεδίο κάποιας απροσδιόριστης, αθέατης, σιωπηλής επίγνωσης.
Εκείνη όμως η επίγνωση (ή συνείδηση) δεν είναι υπό παρατήρηση, δεν βρίσκεται στο πεδίο άλλης επίγνωσης (ή συνείδησης). Μπορεί να έχουμε μνήμη της επίγνωσης/συνείδησης, κάποιας διαδικασίας ή κατάστασης, κάποιου συμβάντος ή φαινομένου, μα αυτή είναι μεταγενέστερη, όχι ταυτόχρονη επίγνωση της επίγνωσης/συνείδησης.
3. Ό,τι έχει κάποια μορφή γίνεται αντικείμενο γνώσης ή συνείδησης, ή βρίσκεται στο πεδίο της επίγνωσης.
Ακόμα και σκέψεις έχουν μορφή ως λεκτικές ενέργειες στον νου. Ακόμα και συναισθήματα ή διαθέσεις επίσης καθορίζονται ως “χαρά, θλίψη, θαυμασμός, αηδία” κλπ με αρκετή ακρίβεια κάθε φορά, διότι έχουν συγκεκριμένη μορφή, αισθηματική χροιά, γενικά αναγνωρίσιμη. Έτσι γίνονται αντικείμενα παρατήρησης ή συνείδησης, ή τα βλέπουμε/νιώθουμε να βρίσκονται στο πεδίο της επίγνωσής μας.
Όμως τώρα σε τι αναφέρεται το “μας”, ή για να κάνουμε την ανάλυση ευκολότερη, το “μου” (της επίγνωσής μου);
Το “μου” είναι κτητικό. Η επίγνωση/συνείδηση δεν έχει μορφή ή μάζα έτσι που να βρίσκεται στο πεδίο άλλης επίγνωσης/συνείδησης, ή να γίνεται αντικείμενο άλλης παρατήρησης.
Μπορούμε να λέμε “ανήκει σε μένα” ή “εγώ έχω επίγνωση”. Μα αυτό το “εγώ, μου, εμένα” είναι πάντα αισθητό, γνωστό, παρατηρήσιμο.
Υπάρχει ένας έσχατος θεατής/παρατηρητής που θεάται όλες αυτές τις ενέργειες του νου μας, μα και τον ίδιο τον νου καθώς λειτουργεί.
Εκείνος μένει αθέατος, ανεπίγνωστος, απροσδιόριστος.
Και όλα όσα είπαμε ως τώρα είναι απλά λεκτικές διατυπώσεις και είναι υπό παρατήρηση στο πεδίο της ανεπίγνωστης επίγνωσης.
Ποιος είμαι τελικά Εγώ;
