“Ξέγνοιαστα παίζανε κρυφτούλι | στις ανθισμένες κερασιές | μια μικρή μ’ έναν μικρούλι | χτίζαν φωλιές.”
Όλη μας τη ζωή παίζουμε κρυφτό και συνήθως εμείς ψάχνουμε να βρούμε τον κρυμμένο φίλο ή θησαυρό. Έτσι νιώθουμε τουλάχιστον. Μα όλη την ώρα κι εμείς γινόμαστε αντικείμενο αναζήτησης. Και αν η ζωή μας συνεχίζει, όπως λένε πολλά φιλοσοφικά και θρησκευτικά συστήματα, και σε άλλες ενσωματώσεις (ή μετενσαρκώσεις), πάλι ψάχνουμε και μας ψάχνουν.
Μα τι είναι αυτό που αναζητούμε;
Ευτυχία, σίγουρα, ολοκλήρωση, αγάπη, γαλήνη, γνώση, πληρότητα.
Όλοι βρίσκουμε κάτι που μας ικανοποιεί. Οι πολλοί μένουν προσκολλημένοι σ’ αυτό – έναν τρόπο ζωής με οικογένεια κι εργασία ή κάποια ενασχόληση με τα κοινά, με ζώα ή φυτά, με τον αθλητισμό ή την τέχνη κλπ. Μα και τότε ψιλο-ψάχνουν για κάτι, σπασμωδικά, για λίγο, στα κλεφτά, σαν να θυμούνται κατά καιρούς πως κάτι άλλο λείπει και θέλουν αυτό το κάτι άλλο χωρίς όμως να ξέρουν στα σίγουρα. Όμως γρήγορα ξεχνούν πάλι.
Υπάρχουν και οι άλλοι, πολύ λίγοι, που έχουν θυμηθεί τι περίπου είναι αυτό που ψάχνουν γιατί νιώθουν να τους λείπει και ας μην έχουν σαφή εικόνα ή εμπειρία γι’ αυτό. Ψάχνουν….
Τι είναι αυτό που κρύβεται και το ψάχνουμε και δεν θυμόμαστε – και όλη την ώρα παίζει κρυφτό, ένα παιχνίδι ατέλειωτο;
Φύσις κρύπτεσθαι φιλεί, λέει ο αρχαίος Εφέσειος φιλόσοφος Ηράκλειτος: “η φύση αγαπά να κρύβεται” (απόσπασμα 123).
Μα αμέσως εγείρονται ερωτήματα. Ποια φύση; Τι είναι αυτή η φύση; Γιατί το κάνει; Πώς το κάνει, πώς κρύβεται;
Παρότι πολλοί στην Δύση γνωρίζουν τις ρήσεις του Ηράκλειτου, λιγοστοί γνωρίζουν μια όμοια ρήση στη Βεδική Παράδοση της Ινδίας στη Μεγάλη του Δάσους Ουπανισάδα (Bṛhadāraṇyaka) η οποία λέει: parokṣapriyāḥ iva hi devāḥ pratyakṣadvisaḥ: οι θεοί κάπως αγαπούν το μυστήριο και αποφεύγουν το φανερό.
Αυτή η δήλωση δίνεται στη συζήτηση μεταξύ του βασιλιά Janaka και του μεγάλου σοφού Yājňavalkya στο σημείο που ο σοφός ρωτά τον βασιλιά “Ξέρεις πού θα πας όταν αποδημήσεις;” κι εκείνος απαντά “Δεν γνωρίζω, μεγαλόχαρε!” Τότε ο σοφός του μιλάει για τον Εαυτό που λέγεται και puruṣa ‘πρωτάνθρωπος/πρωτογενής’ και είναι ο ίδιος αθέατος, άπιαστος, ακατάλυτος, απροσκόλλητος (4.2.1-2).
Αυτό που βλέπουμε γύρω μας και μέσα μας (στο σώμα και στον νου μας) είναι εκδηλώσεις της αφανέρωτης φύσης του. Εκείνος, ή εκείνη η Αφανέρωτη Φύση του, είναι το μεγάλο μυστήριο.
Γι’ αυτό η προσέγγιση σ’ Εκείνον είναι “Όχι αυτό, όχι αυτό, όχι αυτό”: ό,τι δηλαδή παρατηρώ, ό,τι βρίσκεται στην αντίληψή μου, ό,τι σκέφτομαι ή αισθάνομαι ή νομίζω, πως βρίσκεται στην επίγνωσή μου, δεν είμαι αυτό….
Καθώς επιδιδόμαστε στις αναζητήσεις και ανακαλύψεις μας, είτε στα τυφλά, μηχανικά, είτε στοχευμένα, μεθοδικά, και νιώθουμε ικανοποίηση ή απογοήτευση, θλίψη, θυμό, ή θρίαμβο, υπάρχει εκείνο το αθέατο Ον που παρατηρεί όλες τις μεταβολές, δραστηριότητες και διαθέσεις μας, όλη μας τη ζωή.
Αν δεν υπήρχε, δεν θα ξέραμε τι κάνουμε, τι αισθανόμαστε. Δεν θα υπήρχαμε!
Εκείνος ο αθέατος θεατής που είναι αγνή, απλή ύπαρξη, συνειδησία και μακαριότητα, εκείνος είναι ο Εαυτός όχι αυτά που βλέπουμε ή νομίζουμε πως είμαστε. Όλα όσα ξέρουμε, βλέπουμε, αισθανόμαστε, νομίζουμε πως είμαστε και ό,τι άλλο – όλα περνούν και χάνονται. Μόνο εκείνος ο αθέατος Θεατής δεν αλλάζει και παραμένει απλή, άπιαστη ύπαρξη που θεάται…. Πώς προσεγγίζεται;
Τον προσεγγίζει ο νους με το “Όχι αυτό, όχι αυτό”!
Εκείνος είμαστε, εκείνος το μυστικό που έχει ξεχάσει ο νους!
2 Comments
Ερασιτέχνης
“…ό,τι παρατηρώ, ό,τι βρίσκεται στην αντίληψή μου, ό,τι σκέφτομαι ή αισθάνομαι ή νομίζω, πως βρίσκεται στην επίγνωσή μου, δεν είμαι αυτό”.
Πολύ ενδιαφέρουσα προσέγγιση. Αλλά παραμένει μια άρνηση. Δεν μοιάζει ν’ απαντά στο βασικό ερώτημα “τι (ποιος) όντως είμαι;”.
Εκτός κι αν υπονοείται ότι με την επαναλαμβανόμενη άρνηση, φθάνουμε κάποια στιγμή σε κάποια κατάφαση.
Υπάρχει όντως μια αδιαμφισβήτητη καταφατική απάντηση στο παραπάνω ερώτημα;
Νικόδημος
Αγαπητέ Ερασιτέχνη,
Φυσική η απορία σας! Και ορθή ως ένα σημείο, το οποίο και διατυπώνετε! Μα δίνω πάλι όλο το τελευταίο απόσπασμα που παρουσιάζει την κατάφαση:
Καθώς επιδιδόμαστε στις αναζητήσεις και ανακαλύψεις μας, είτε στα τυφλά, μηχανικά, είτε στοχευμένα, μεθοδικά, και νιώθουμε ικανοποίηση ή απογοήτευση, θλίψη, θυμό, ή θρίαμβο, υπάρχει εκείνο το αθέατο Ον που παρατηρεί όλες τις μεταβολές, δραστηριότητες και διαθέσεις μας, όλη μας τη ζωή. Αν δεν υπήρχε, δεν θα ξέραμε τι κάνουμε, τι αισθανόμαστε. Δεν θα υπήρχαμε! Εκείνος ο αθέατος θεατής που είναι αγνή, απλή ύπαρξη, συνειδησία και μακαριότητα, εκείνος είναι ο Εαυτός όχι αυτά που βλέπουμε ή νομίζουμε πως είμαστε. Όλα όσα ξέρουμε, βλέπουμε, αισθανόμαστε, νομίζουμε πως είμαστε και ό,τι άλλο – όλα περνούν και χάνονται. Μόνο εκείνος ο αθέατος Θεατής δεν αλλάζει και παραμένει απλή, άπιαστη ύπαρξη που θεάται…. Πώς προσεγγίζεται; Τον προσεγγίζει ο νους με το “Όχι αυτό, όχι αυτό”! Εκείνος είμαστε, εκείνος το μυστικό που έχει ξεχάσει ο νους!
Αν εξακολουθείτε να έχετε απορία, τότε συστήνω να παρακολουθήσετε τις συναντήσεις στον Όμιλο Μελετών που θα ξεκινήσουν τέλη Σεπτεμβρίου.