Είναι στην πραγματικότητά του πέρα από λόγια και διανοήματα του νου – ύπαρξη απλή, απεριόριστη, απερινόητη!
Στο προηγούμενο Φιλ915: Μπράχμαν είδαμε πως το brahman εξετάζεται στη φιλοσοφία Advaita ως nirguṇa ‘δίχως ιδιότητες’ και saguṇa ‘με ιδιότητες’ (όπως γνώση, εξουσία κλπ.). Επίσης πως από την άποψη της ανθρώπινης εμπειρίας θεωρείται να είναι saccidānanda ‘πληρότητα αλήθειας/ουσίας, συνειδησίας και μακαριότητας’ μα είναι πέρα και από αυτήν. Στην Aitareya Ουπανισάδα 3.1.3 λέγεται να είναι πολλά και διάφορα, όλα εκδηλώσεις της ενέργειας της συνειδησίας. Γι’ αυτό λέγεται ‘το Μπράχμαν είναι [αγνή] συνειδησία’ (prajňānaṃ brahma). Και ο Ādi Śaṅkara, ο πρώτος Śaṅkarācārya, σχολιάζοντας το χωρίο το επικυρώνει “η Συνειδησία είναι Μπράχμαν”.
Τώρα αυτό δεν είναι προσδιορισμός μιας ιδιότητας του brahman. Είναι μια μέθοδος προσέγγισης, μια υπόδειξη (lakṣaṇārtha, μεταφορά) πως το Μπράχμαν δεν είναι α-συνείδητο. Στην εμπειρία του μύστη έχει συνειδησία, νοημοσύνη, σοφία εξολοκλήρου.
Η Taittarīya Ουπανισάδα επίσης αναφέρεται στο Μπράχμαν λέγοντας (2.1.1) satyaṃ jňānam-anantaṃ brahma: το Μπράχμαν είναι αλήθεια/πραγματικότητα, σοφία/συνειδησία [και] άπειρο/απέραντο/ απεριόριστο!
Εδώ πάλι έχουμε lakṣaṇārtha ‘μεταφορική υπόδειξη’.
Ο όρος satya (όνομα κι επίθετο) σημαίνει αλήθεια και αληθινό Ον (ή πραγματικότητα και πραγματικό Ον). Υποδείχνει πως δεν υπόκειται σε ουσιαστική αλλαγή, μεταβολή, τροποποίηση (vikāra).
Το θαλασσινό νερό μετατρέπεται σε κύμα και αφρό. Αυτή δεν είναι ουσιαστική αλλαγή. Μόλις το κύμα πέσει, μόλις ο αφρός διαλυθεί, έχουμε το πρότερο θαλασσινό νερό. Η τροποποίηση είναι εμφανισιακή μόνο. Έτσι και το σύμπαν με τους κόσμους και τα φαινόμενά του είναι μια εμφανισιακή αλλαγή (vivarta όχι vikāra).
Για να μη θεωρηθεί ένας υλικός προσωποποιημένος δημιουργός, το Μπράχμαν λέγεται και jňānam ‘γνώση, σοφία, συνειδησία’. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα Ον, μια πραγματικότητα ενσυνείδητη, νοήμονα.
Αλλά, πάλι, για να μη θεωρηθεί ένα μέσον ή ένας πράκτορας γνώσης, που θα περιοριζόταν από τη διαδικασία γνώσης/συνειδησίας και το αντικείμενό της, δίνεται το τρίτο επίπεδο anantam ‘απεριόριστο, απέραντο, άπειρο.’
Έτσι πρέπει να κατανοήσουμε μια κατεύθυνση, ένα επίπεδο, πραγματικότητας/ενότητας/αλήθειας δίχως αλλαγή, επίσης φωτεινής συνειδησίας και παντογνωσίας και, τέλος, απέραντο και ατελεύτητο.
Αλλά αυτά όλα είναι λόγια και ιδέες.
Η Μεγάλη του Δάσους Ουπανισάδα (2.3.6) λέει neti neti ‘όχι αυτό, όχι αυτό’ – που βλέπουμε, ακούμε, αισθανόμαστε, περιγράφουμε.
Το Μπράχμαν είναι satyaṃ jňānam-anantam μα είναι στην πραγματικότητά του πέρα από λόγια και διανοήματα του νου – ύπαρξη απλή, απεριόριστη, απερινόητη!
