1. Έχουν δίκιο οι Κινέζοι σήμερα να μιλούν για σοσιαλισμό με κινεζικά στοιχεία/χαρακτηριστικά. Μόνο εκεί θα μπορούσε να σμίξει ο κομμουνισμός (όχι ο σταλινισμός ή μαρξισμός) με τον καπιταλισμό, δηλ. ο κρατικός έλεγχος με την ιδιωτική περιουσία και πρωτοβουλία. Και η ενωτική ουσία είναι η πανάρχαια ηθική του Κομφούκιου, του φιλόσοφου, ή κοινωνιολόγου όπως λαθεμένα θα έλεγαν σήμερα οι πανεπιστημιακοί. (Έχω εξετάσει τη διδασκαλία του Κομφούκιου σε δυο άρθρα 316. Φιλοσοφία: Κομφούκιου διδασκαλία και 316β. Φιλοσοφία: Κομφούκιου διδασκαλία https://vigla.gr/philosophy/1852-komfouykiou-didaskalia/(2))

Πολλοί βλέπουν τον κομμουνισμό ως το πολιτικο-οικονομικό Κακό της εποχής. Κι έχουν δίκιο σχετικά με τη Σοβιετική Ένωση και την αυτοκρατορία της και την ξέφρενη, παρανοϊκή 30ετία του Μάο (1949-1975). Και με τα κριτήρια του δυτικού φιλελευθερισμού (νοθευμένου και καταπιεσμένου από προσοδισμό) έχουν δίκιο να τονίζουν την ελευθερία έκφρασης.

Και ο Κομφούκιος κάπου στα Ανάλεκτα συστήνει την ελευθερία του λόγου. Μα αυτή εμπίπτει σε ένα πλαίσιο όπου υπερισχύει ο σεβασμός προς τους ανώτερους και τους πρεσβύτερους, τους οποίους υπακούς και οπωσδήποτε, δεν επικρίνεις.

2. Ο Κομφούκιος θα θεωρηθεί σήμερα από τους αριστερούς (κυρίως, μα) και τους δεξιούς “συντηρητικός” καθώς αποδέχεται μια ταξική κοινωνία όπου όλοι έχουν συγκεκριμένη, από παλιά καθορισμένη, θέση και καθήκοντα.

Ιδανικά, ο Ηγεμόνας εκτελεί την εντολή του Ουρανού (=τέλεια Δικαιοσύνη)· οι υπουργοί εκτελούν τις δικές του εντολές με αφοσίωση και οι κρατικοί αξιωματούχοι τις δικές τους κι έτσι πορεύεται η διοίκηση διατηρώντας ένα καθεστώς Δικαιοσύνης για την ευημερία του λαού. Και ο λαός υπακούει και συμμορφώνεται. (Ο άριστος Κυβερνήτης Τσι Τσαν “φρόντιζε τον λαό με ευσπλαχνία και τον μεταχειριζόταν με δικαιοσύνη” : Ανάλεκτα 5.16. Στα 12.7 και 20.1 τονίζεται η φροντίδα να τρέφεται ο λαός επαρκώς).

Αυτό το καθεστώς ίσχυε ίσως στην εποχή των παλαιών, μυθικών Ηγεμόνων (Κίτρινος αυτοκράτορας, Zhuanzu, Ku, Yao και Shun), μα στην ιστορική περίοδο και σίγουρα στην εποχή του Κομφούκιου στον 6ο αιώνα ΠΚΕ, αν και υπήρχαν οι παραδόσεις σεβασμού κι ευγένειας και κάποιας προσπάθειας να αναπτυχθούν οι ευγενείς σε αριστεία (Jun-zi ‘άριστος’, ανώτερος άνθρωπος), τα πράγματα ήταν αυτά που ξέρουμε και σε άλλες χώρες ως τις μέρες μας.

Αλλά υπήρχαν οι παραδόσεις και ο Κομφούκιος και αργότερα άλλοι όπως ο Μένκιος/Μέγγιος, ο Chuang Tsou και ο Βουδισμός ανανέωσαν τις παλαιές και δημιούργησαν καινούριες με παρόμοιες πρακτικές και στόχους.

3. Ορθή κυβέρνηση σημαίνει στην κομφουκιανή παράδοση “Επάρκεια τροφής, επάρκεια όπλων και πίστη του λαού στον Άρχοντά του” (12.7).

Αυτή η (παλαιοσυντηρητική) αρχή πίστης στον Άρχοντα είναι μια από τις εκδηλώσεις σεβασμού του ενάρετου ανθρώπου: σεβασμός στον πατέρα, επίσης, σεβασμός στους ανώτερους και πρεσβύτερους, στον ηγεμόνα, στον δάσκαλο.

Αυτός ο σεβασμός, όπως η δικαιοσύνη στην κυβέρνηση, είναι ο άξονας του κοινωνικού καθεστώτος.

Ο Άρχοντας μπορεί να ανατραπεί όταν αγνοήσει τη δικαιοσύνη κι ευσπλαχνία. Αλλά, βέβαια, στην ιστορική περίοδο Άρχοντες ανατρέπονταν από φιλόδοξους ή ζηλόφθονους εξουσιομανείς.

Ακόμα και τότε, όμως, ίσχυε η ιεραρχία και ο σεβασμός.

Για τον λαό της Κίνας ο Μάο ήταν ο νέος αυτοκράτορας και οι κομματικοί αξιωματούχοι οι νέοι αριστοκράτες/ευγενείς.

Μα υπήρξε μια ακόμα αλλαγή. Παρά τη μαοϊκή παραφροσύνη, τους άξεστους, σαδιστικούς Κοκκινοφρουρούς και την εξόντωση εκατομμυρίων, ήρθε περισσότερη τροφή. Εκατομμύρια χωρικοί έπαψαν να πεινούν και να δεινοπαθούν στα χέρια τοπικών τσιφλικάδων.

4. Μετά το 1978, ο Deng Xiaoping προώθησε (ειδικά μετά το 1992) αποφασιστικά ρηξικέλευθες, καινοτόμους πολιτικές που επίσπευσαν την εκτέλεση “φαραωνικών” έργων, την κατασκευή δρόμων, λιμανιών, αεροδρομίων και άλλων υποδομών και την εκβιομηχάνιση και το εμπόριο της χώρας, ανακουφίζοντας περισσότερο τη φτώχεια και ανυψώνοντας το βιοτικό επίπεδο.

Η πολιτική αυτή συνεχίστηκε από τους συνετούς, φιλότιμους διαδόχους του, Yang Zemin, Hu Jintao, τώρα Xi Jinping.

Σήμερα η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη στον πλανήτη και, όπως φαίνεται, σύντομα θα ξεπεράσει την Αμερική. Ήδη από το 2018 είχε πάρει την 1η θέση στην παγκόσμια βιομηχανική παραγωγή έχοντας το 28,4% ενώ οι ΗΠΑ ήταν στη 2η θέση με 16,6% (η Ιαπωνία 7,2%, η Γερμανία 5,8%).

Αλλά παράλληλα διδάσκεται τώρα και η Ηθική του Κομφούκιου – η οποία είχε απαγορευθεί επί Μάο. Αμφιβάλλω αν γίνεται η πρακτική εφαρμογή καθημερινά ως άσκηση, μα είναι ένα ουσιαστικό βοήθημα, το οποίο θα έπρεπε κι εμείς να μιμηθούμε!

Αν εξαιρέσουμε το ιδιότροπο Χονγκ Κονγκ, η κινεζική κοινωνία είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση από τις δυτικές που κομπάζουν για τις δημοκρατικές ελευθερίες μα μαστίζονται από αγένεια και ασέβεια, από βία κι εγκληματικότητα, από υφέσεις, ταραχές και κρίσεις κάθε είδους.