1. Πολλοί καλοπροαίρετοι Κινέζοι σπεύδουν στο Διαδίκτυο να εξηγήσουν με ορθολογικές σοφιστείες πως είναι «λογικό» ο ηγέτης Xi Jinping να θέλει να έχει επ’ άπειρον και τις τρεις θέσεις εξουσίας στο καθεστώς που πολιτικά είναι μονοκομματικό, κομμουνιστικό, μα οικονομικά είναι καθαρά καπιταλιστικό αλλά πάντα υπό την υψηλή (και χαμηλή) εποπτεία του ΚΚΚ.
Για να καταλάβουμε κάπως καλύτερα την κατάσταση στην Κίνα πρέπει να κοιτάξουμε τη μακραίωνη ιστορία της και τη φιλοσοφία του Κομφούκιου που έγινε το πιο ουσιαστικό συστατικό της κοινωνικής και πολιτικής βάσης της χώρας. Αυτό όμως θα το αφήσω για μελλοντικά άρθρα.
2. Για την ώρα πρέπει να ξέρουμε πως τρεις είναι οι θώκοι της εξουσίας. Όπως σε όλα τα κομμουνιστικά καθεστώτα ο ηγέτης κατέχει τη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΚΚ, άσχετα με τον Πρόεδρο ή τον Πρωθυπουργό της χώρας που έχει μόνο τυπική εξουσία.
Έτσι η θέση του Γεν. Γραμ. είναι ντε φάκτο η πρώτη εξουσία. Αυτή τη θέση κατείχε ο Μάο – και αργότερα άλλες.
Η δεύτερη θέση είναι αυτή του Προέδρου ο οποίος εκπροσωπεί τη χώρα μα, όπως σε πολλές άλλες δεν έχει πραγματική δύναμη. Εκλέγεται από την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚ μα μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του Γεν. Γραμ. ο οποίος κινεί όλα τα νήματα.
Στην Κίνα όμως υπάρχει κι ένας τρίτος θώκος εξουσίας: ο πρόεδρος της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής.
3. Η δύναμη αυτού του τρίτου αξιώματος αναδείχτηκε στο 1978 όταν μετά τον θάνατο του Μάο, σύντομα ο Deng Xiaoping ανήλθε στην απόλυτη εξουσία. Δεν έγινε ούτε ο Γεν. Γραμ. ούτε ο Πρόεδρος της χώρας. Πήρε τη θέση του Προέδρου της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής. Είναι μάλλον φυσικό στη στυγνή πραγματικότητα ενός απολυταρχικού καθεστώτος πως όποιος ελέγχει τις Ένοπλες Δυνάμεις ελέγχει και τη χώρα ολόκληρη.
Την εποχή εκείνη Πρόεδρος ήταν ο Yang Shangkun και Γεν. Γραμ. ήταν ο Zhao Ziyang. Μα και οι δυο ήταν περισσότερο διακοσμητικές φιγούρες που εξισορροπούσαν τάσεις στο ΚΚ. Η εξουσία και οι αποφάσεις ήταν με τον Deng Xiaoping που όλοι θεωρούσαν σοφό (ή πανούργο).
Πολλοί λένε τώρα πως αυτό δεν είναι πολιτικά έντιμο, δηλ. εκείνος που έχει την εξουσία να κρύβεται στα παρασκήνια και οι δυο άλλοι να φέρονται και να φαίνονται πως είναι υπεύθυνοι.
4. Ο Jiang Zemin διαδέχθηκε τον Zhao Ziyang (ο οποίος στήριζε το φοιτητικό κίνημα κι έτσι απομακρύνθηκε) μετά τις διαμαρτυρίες στην πλατεία Tiananmen το 1989, στη θέση του Γεν. Γραμ. μα έγινε και Πρόεδρος της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής το 1990. Διότι το 1989 μετά τη σφαγή στην πλατεία Tiananmen, ο Deng παραιτήθηκε από κάθε επίσημο αξίωμα παραμένοντας, όμως, ο ντε φάκτο ηγέτης.
Όταν ο Deng πέθανε το 1997 (μετά την ανάκτηση του Χονγκ Κονγκ), ο Jiang προχώρησε στην κατάληψη της πρώτης και ανώτερης εξουσίας στη θέση του Deng. Το 1993 είχε ήδη χρισθεί Πρόεδρος της «Δημοκρατίας της Κίνας».
Έτσι ο Jiang συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες στο πρόσωπό του ως το 2005 οπότε παραιτήθηκε από την προεδρία της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής. Μα συνέχισε να επηρεάζει τα πολιτικοοικονομικά δρώμενα, ακόμα και όταν ανήλθε στην εξουσία ο Xi (προφέρεται “Σι”) Jinping.
5. Οι αρθρογράφοι εξηγούν πως ο Xi εξαρχής τόνισε την ανάγκη να κυβερνιέται η χώρα σύμφωνα με τον νόμο. Επομένως οι μεταρρυθμίσεις του που του έδωσαν απόλυτη εξουσία επ’ άπειρον έγιναν στο πνεύμα αυτής της ανάγκης.
Ο Xi διακήρυξε πως η ανώτατη εξουσία πρέπει να ασκείται από τον Πρόεδρο της χώρας κι έτσι την ανέλαβε. Ο Γεν. Γραμ. ασκεί την ανώτερη εξουσία στο Κόμμα κι έτσι ανέλαβε και αυτήν, όπως και την εξουσία στις Ένοπλες Δυνάμεις.
Ο ένας ηγέτης πρέπει λοιπόν, να κατέχει και τις 3 θέσεις.
Αλλά το Σύνταγμα επιτρέπει μόνο δυο θητείες για τον Πρόεδρο μα απεριόριστο χρόνο για τις δυο άλλες θέσεις. Συνεπώς μεταρρύθμισε το σχετικό άρθρο στο Σύνταγμα ώστε και ο Πρόεδρος να έχει απεριόριστο χρόνο στο αξίωμα.
Έτσι δεν θα εγερθεί μια κατάσταση όπου άλλος θα είναι ο Πρόεδρος και άλλος στα δυο άλλα αξιώματα, καθώς στα δυο χρόνια ο Πρόεδρος πρέπει να αλλάξει.
Πολύ ορθά και νομικίστικα αυτά όλα.
6. Μα γιατί να μη γίνει μια μεταρρύθμιση όπου και στα τρία αξιώματα θα επιλέγεται ένα και το αυτό πρόσωπο, κάθε 4 έτη και αυτό να επιτρέπεται, όπως ίσχυε για τον Πρόεδρο, μόνο για δυο θητείες;
Οι νομομαθείς αρθρογράφοι δεν λένε τίποτα για αυτή τη λύση. Υποθέτω πως τότε θα επερχόταν μια δημοκρατική κατάσταση σύμφωνα με τη Δυτική παράδοση. Αυτή δεν είναι πολύ αρεστή στην Κίνα.
Μα η αλήθεια πρέπει να βρίσκεται στο πολύ απλό γεγονός το οποίο οι αρθρογράφοι άγαρμπα παρακάμπτουν με νομικίστικες σοφιστείες πως κανένας απόλυτος άρχοντας (όπως είναι στα κομμουνιστικά καθεστώτα) ποτέ δεν θέλει να παραχωρήσει αυτόβουλα την εξουσία του σε άλλον! Ακόμα και ο Deng παραχώρησε μεν τα ανώτερα αξιώματα, μα κράτησε την αφανή ηγεσία.
