1. Σίγουρα κάτι πρέπει να αλλάξει στην καπιταλιστική νοοτροπία. Και πρώτα-πρώτα η γενική θολή, λανθασμένη αντίληψη περί καπιταλισμού και, περισσότερο, φιλελευθερισμού.
Αφορμή για τη σημείωση αυτή, ένα άρθρο του Κ. Καλλίτση στην Κυριακάτικη Καθημερινή 26/1/20 («Στον καθρέφτη του Νταβός»). Ανατρέχει στο 1971 όταν ο Κλάους Σβαμπ διοργάνωσε τη συνάντηση στο Νταβός για να προωθήσει την αλλαγή στους στόχους κάθε επιχείρησης: όχι μόνο αύξηση κερδοφορίας μα και ικανοποίηση του συμφέροντος των εργαζομένων, προμηθευτών και πελατών. Στους 400 συμμετέχοντες ο Μίλτον Φρίντμαν απάντησε πως μια είναι η κοινωνική ευθύνη της επιχείρησης: να αυξάνει τα κέρδη της!
Και η ιδέα του, λέει ο Κ. Καλλίτσης, κυριάρχησε καταθλιπτικά μισό αιώνα.
2. Ο Κ. Καλλίτσης όπως εκατομμύρια άλλοι κάνουν λάθος. Και ο Σβαμπ. Συμφωνώ με τον Φρίντμαν. Μα προτού εξηγήσω πλήρως τι εννοώ, που δεν είναι καθόλου κάτι που ίσως μάλλον επιπόλαια σκέφτεστε, θα δώσω κάποια στοιχεία επιπλέον από το άρθρο του αγαπητού Κ. Καλλίτση.
Αναφέρει ο Κ. Καλλίτσης πως η λογική του Φρίντμαν αποτέλεσε τον πυρήνα της νεοσυντηρητικής πολιτικής και την τόνωση του χρηματοπιστωτικού τομέα που οδήγησαν «στην έκρηξη ανισοτήτων, στην κλιματική κρίση – σε φαινόμενα απόγνωσης που τροφοδοτούν τον λαϊκισμό και διαβρώνουν δημοκρατίες».
Αυτές οι κρίσεις του Κ. Καλλίτση (εκτός από την πολύ ορθή διατύπωση περί «νεοσυντηρητικής πολιτικής» και όχι νεοφιλελευθερισμού, όπως γράφουν πολλοί ανόητοι) είναι όλες λάθος. Από την εποχή του Πλάτωνα και των δυο πρώτων αιώνων κχ. στην Αλεξάνδρεια (κείμενα του Ερμή Τρισμέγιστου) υπήρχε ανησυχία για τη ρύπανση και το κλίμα. Ανισότητες μεγάλες υπήρχαν πάντοτε: απλώς η διαφορά διευρύνθηκε μα παράλληλα τα φτωχότερα στρώματα έχουν βελτιωθεί οικονομικά. Ο λαϊκισμός οφείλεται στην πανουργία και ασύδοτη φιλοδοξία ανήθικων απατεώνων και ηλίθιων μαζών και η δημοκρατία διαβρώνεται από την ισχυρότατη εγωμανία και συμφεροντολογία σε όλους. Δεν φταίει ο χρηματοπιστωτικός τομέας.
3. Ο Κ. Καλλίτσης αναφέρει επίσης μια δημοσκόπηση του φετινού «Βαρόμετρου Εμπιστοσύνης» του Edelman (με δείγμα 36.000 σε 28 χώρες). Σε αυτήν μερικές χώρες με 62% (Γαλλία, Ταϊλάνδη, κλπ.) και το σύνολο με μέσο όρο 57% πιστεύουν πως «ο καπιταλισμός έτσι όπως είναι σήμερα κάνει περισσότερο κακό παρά καλό».
Συμφωνώ από μια άποψη και με αυτή τη γνώμη εφόσον αναφερόμαστε στο πολιτικοοικονομικό σύστημα που ισχύει στις περισσότερες χώρες, ακόμα και στον «καπιταλιστικό κομμουνισμό» στην Κίνα. Μόνο που κακώς ονομάζεται «καπιταλισμός» κι έτσι, καθορισμένο από μια λανθασμένη διατύπωση του Μαρξ και των οπαδών του, διαιωνίζει ένα τεράστιο σφάλμα σχετικά με το κεφάλαιο.
Ο σωστός όρος θα πρέπει να είναι «προσοδισμός». Ο σφετερισμός της προσόδου (=αξίας του εδάφους σκέτου) από ιδιοκτήτες (=προσοδιστές) είναι που επιφέρει ανισότητες και δυσλειτουργίες. Και το σύστημα θα πρέπει να λέγεται «προσοδιστικό» (όχι καπιταλιστικό).
4. Ελάχιστη παρατήρηση και σκέψη δείχνουν πως ο καπιταλισμός (=κυριαρχία χρήσης κεφαλαίου: kapital/capital = κεφάλαιο) είναι πολύ χρήσιμο, παραγωγικό και δίκαιο σύστημα.
«Κεφάλαιο» χρησιμοποιούν οι άνθρωποι όλοι στις δουλειές τους: ο εστιάτορας με τα τραπέζια, πιάτα, μαχαιροπίρουνα κλπ.· ο υδραυλικός με τα κλειδιά και σφυριά του· ο φούρναρης με τους δίσκους, τις λεκάνες το φούρνο κλπ.· ο δημοσιογράφος με το κινητό, το λάπτοπ κλπ.· ο δικηγόρος με το γραφείο, τα βιβλία, το τηλέφωνο κλπ., κλπ.
Όλα τα σύνεργα που χρησιμοποιούμε στις δουλειές μας είναι κεφάλαιο: κτήριο, γραφείο, έπιπλα, υπολογιστής, τηλέφωνο, ψυγείο, μεταφορικά οχήματα κλπ., κλπ. – ακόμα και καρφίτσες και συνδετήρες!
Ο καπιταλισμός, λοιπόν, η ελεύθερη και αυξανόμενη χρήση του κεφαλαίου για κέρδος δεν είναι μόνο επιτρεπτή, μα επιβαλλόμενη.
5. Η δουλειά μιας νόμιμης επιχείρησης είναι να κερδίζει, εφόσον λειτουργεί νόμιμα και δεν επιχειρεί να εξαπατήσει με οποιοδήποτε τρόπο, και θα εξυπηρετήσει το σύνολο μόνο εφόσον λειτουργεί με τέτοιο τρόπο.
Είναι δουλειά της κυβέρνησης να φροντίζει ώστε οι επιχειρήσεις να λειτουργούν νόμιμα και με την ορθή φορολόγηση να μην αδικούνται άτομα ή ομάδες/τάξεις ατόμων.
Τα εδάφη σε όλη την επικράτεια, ιδίως στις πόλεις, κοντά σε περιοχές τουρισμού και σε φυσικούς πόρους, αποκτούν αυξανόμενη αξία καθώς περνούν τα χρόνια και γίνεται ανάπτυξη στην Πολιτεία γενικά.
Αυτές οι αξίες γαιών θα έπρεπε να φορολογούνται, αφού δημιουργούνται από τον πληθυσμό, όχι ο μισθός του εργαζόμενου και το νόμιμο κέρδος του επιχειρηματία.
Αυτή είναι η κύρια, αν όχι η μόνη, αλλαγή που χρειάζεται το κακώς λεγόμενο «καπιταλιστικό» σύστημα. Η αυξανόμενη αξία γαιών, η πρόσοδος, να πηγαίνει στο κράτος, όχι στις τσέπες ιδιωτών.
