1. Για ευημερία χρειάζεται παραγωγή πλούτου, αγαθών και υπηρεσιών. Για παραγωγή πλούτου χρειάζεται αυξανόμενη ή έστω σταθερή εισροή κεφαλαίων για επενδύσεις στην αγροτοκτηνοτροφική παραγωγή, στη βιομηχανία, στο εμπόριο, στην πληροφορική, σε άλλες υπηρεσίες.
Η πρόσθετη παραγωγή πλούτου που έρχεται με πρόσθετες επενδύσεις (και μείωση ανεργίας) λέγεται ανάπτυξη.
Τα πρόσθετα κεφάλαια δεν είναι κατ’ ανάγκη αποθεματικά σε τράπεζες, δηλ. έτοιμα λεφτά καταθέσεων. Μπορεί, όπως έχω γράψει αλλού, να είναι δάνεια, τα οποία θα αποπληρωθούν εν ευθέτω χρόνω, όπως λέγεται, από τα έσοδα της αυξημένης ή νέας παραγωγής.
Και αυτός είναι ένας από τους κύριους ρόλους των τραπεζών: να παρέχουν δάνεια για υγιείς παραγωγικές επιχειρήσεις κάθε είδους.
Δυστυχώς ούτε οι τράπεζες ούτε οι επιχειρήσεις έπαιξαν ορθά τον ρόλο τους από τις αρχές της δεκαετίας 2000 – αν και η ασθένεια πάει πολύ πιο πίσω. Οι τράπεζες έδιναν αφειδώς δάνεια σε ανάξιους δανειολήπτες και πολλοί επιχειρηματίες δεν επένδυαν σε παραγωγή!
2. Όλοι συμφωνούν πως για καινούργια ευημερία χρειάζεται νέα δυναμική ανάπτυξη που σημαίνει νέα κεφάλαια σε επενδύσεις. Όλοι, εκτός του κ. Τσίπρα που με τη γνωστή αμορφωσιά και ανευθυνότητά του θα φέρει, λέει, ανάπτυξη με αύξηση μισθών! (Ναι, μπορεί να γίνει, μα μόνο αν είσαι τόσο ικανός και καταξιωμένος που θα πείσεις την όποια Κεντρική Τράπεζα να σου δανείσει ενώ ήδη χρωστάς δισεκατομμύρια!)
Η ύφεση δεν ήλθε με την κρίση του 2008 ούτε με τη χρεοκοπία, που (δεν) κηρύχθηκε το 2010, ούτε με τα μνημόνια (που η Αναρχοαριστερά του τσιπρισμού θεωρεί για εύκολη προπαγάνδα κύριο φταίχτη, κι ας επέβαλε το χειρότερο μνημόνιο το 2015).
Τα τελευταία 8 έτη της κρίσης, ή ας πούμε τα δέκα από το 2009 ως και το 2018, απλούστατα επέτειναν μια καθίζηση επενδύσεων, κι επομένως μια κυοφορούμενη ύφεση, που άρχισε το 1998 με τα τρελά δάνεια και τη μεγάλη φούσκα του χρηματιστηρίου.
3. Πρόσφατη μελέτη του ΟΟΣΑ με τίτλο «Ενισχύοντας τις Επενδύσεις στην Ελλάδα» δείχνει ξεκάθαρα πως τα πρώτα προφανή σημάδια της στασιμότητας ανάπτυξης και παραγωγής με καθήλωση η και μείωση κεφαλαίων σε επενδύσεις εμφανίζονται γύρω στο 2000 (Πρώτο Θέμα και Καθημερινή 29/9/19).
Θα πρέπει να θυμάστε όλοι πως τότε οι τράπεζες τηλεφωνούσαν για να σας δώσουν δάνεια ενώ οι επιχειρηματίες τσέπωναν τα λεφτά από «αυξήσεις κεφαλαίων» στο χρηματιστήριο αντί να τα επενδύουν ως όφειλαν…
Αλλά είναι γεγονός πως μετά την κρίση του 2010 και η απασχόληση και τα παραγωγικά κεφάλαια έγιναν αρνητικά και οι επενδύσεις πολύ χαμηλότερες από τις αποσβέσεις.
Τότε άρχισε να φθίνει ραγδαία η συνολική παραγωγικότητα της χώρας και η κρίση της ύφεσης έγινε πολύ αισθητή.
4. Όπως έγραψα αλλού, η πτώση των επενδύσεων που ακολούθησε στην Ελλάδα ήταν εντονότερη και μακρύτερης διάρκειας από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης.
Φθάνοντας στο 2017 (για να έχουμε κάποιο δείγμα) η κατασκευαστική παραγωγή ήταν περίπου 90% χαμηλότερη από τον μέσο όρο της περιόδου 2000-2007! Σε άλλες παραγωγικές δραστηριότητες η μείωση ήταν 35%.
Αλλά επενδύσεις σε δραστηριότητες που μετράνε στη σύγχρονη εποχή (πληροφορική, έρευνα, ανάπτυξη νέων προϊόντων, αναδιοργάνωση επιχειρήσεων σε κάθε παραγωγικό τομέα) ήταν ανύπαρκτες.
Τη συνεχιζόμενη κρίση υποδαύλιζαν οι καθυστερήσεις σε πραγματικές μεταρρυθμίσεις βάθους και βελτίωσης του κλίματος εμπιστοσύνης και του περιβάλλοντος επιχειρηματικότητας.
Τώρα, καταλήγει αυτή η έκθεση, διαφαίνεται κάποια ανάκαμψη επενδύσεων και συνακόλουθης ανάπτυξης.
Ας ελπίσουμε πως θα γίνει αυτό και θα διαρκέσει!
Για την ώρα (τέλη Σεπτ. 2019) σύμφωνα με έκθεση της World Bank για το 2018, παραμένουμε ουραγοί στην Ευρωζώνη στον δείκτη «κυβερνητική αποτελεσματικότης». Ας ελπίσουμε πως κι αυτό θα αλλάξει!
