1. Το σημαντικότερο γεγονός στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης ήταν, βέβαια, η άνοδος των Ναζί του Χίτλερ στην εξουσία. Έγινε σιγά σιγά και σε αυτή συνέβαλαν ακόμα και οι κομμουνιστές και οι αριστοκράτες και συντηρητικοί!
Στα τέλη Ιανουαρίου 1933 ο πρόεδρος Χίντεμπουργκ έδωσε εντολή στον Φραντς φον Πάπεν να σχηματίσει κυβέρνηση και αυτός κάλεσε τον Χίτλερ στην Καγκελαρία. Τον Μάρτιο 1933 το Ράιχσταγκ, που ήταν ήδη στον έλεγχο των Ναζί, έδωσε στον Χίτλερ δικτατορικές αρμοδιότητες.
Ένα μήνα νωρίτερα είχε ιδρυθεί η νέα Μυστική Αστυνομία Γκεστάπο και, 3 βδομάδες μετά, το πρώτο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Νταχάου.
Τώρα δημιουργήθηκαν τα ειδικά «έκτακτα δικαστήρια» Sondergerichte όπου δικάζονταν νέα εγκλήματα όπως «βρόμικη κριτική στην κυβέρνηση» Heimtückische Angriffe. Μα ήδη κομμουνιστές και σοσιαλδημοκράτες είχαν συλληφθεί. Και φυσικά οι Εβραίοι απομακρύνονταν από τις δημόσιες υπηρεσίες.
2. Η άνοδος του Χίτλερ δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία ούτε μετεωρική. Μα για να κατανοηθούν οι βασικές ιδεοληψίες του ναζισμού (αντισημιτισμός, ρατσισμός γενικότερα, καθαρή ανώτερη φυλή, ένας φύρερ κλπ.) πρέπει να πάμε πίσω στα τέλη του 19oυ αιώνα τουλάχιστον στη Βιέννη και στο Βερολίνο.
Και πρώτα-πρώτα το ότι το Βερολίνο είχε ιδρυθεί από τους Τεύτονες πολέμαρχους με έμβλημα την αρκούδα είναι μύθος μεταγενέστερος. Ήταν η γερμανική αυτοκρατορική πρωτεύουσα, φυσικά, μα στον Μεσαίωνα ήταν ένα σλαβικό χωριό και το όνομα προέρχεται από το αρχαίο Πολωνικό brl «η χαρά του έλους»! Έπρεπε όμως να εφευρεθεί κάτι πιο γνήσια Γερμανικό.
3. Πολύ προτού ο Χίτλερ εμφανισθεί στη σκηνή, ο χαιρετισμός με το χέρι σηκωμένο λοξά και την κραυγή «χάιλ» (=ζήτω) ήταν συνήθης το 1910 για τον αρχηγό των ομάδων νεαρών εκδρομέων (Wandervögel) που απομακρύνονταν από το Βερολίνο για την παραδοσιακή αγνή γη στην ενδοχώρα.
Ορισμένες ομάδες Γερμανών φοβούνταν τους Εβραίους. Ο αντισημιτισμός είχε τις ρίζες του στον Μεσαίωνα μα αναζωπυρώθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα. Μετά το κραχ του βερολινέζικου χρηματιστηρίου τον Οκτώβριο 1873 ακολούθησαν πολλές πτωχεύσεις εργοστασίων κι επιχειρήσεων μα και ιδιωτών. Πολλοί πολίτες λοιπόν το 1900 κοιτούσαν με φθόνο τους εύπορους Εβραίους. Μέχρι το 1910 στα πανεπιστήμια αναπτύχθηκε μια ιδεολογία με βάση την αντίθεση «παρασιτικοί» Εβραίοι και Γερμανοί Lichtmenschen «άνθρωποι του φωτός». Έτσι απλώθηκαν οι ψευτο-επιστημονικές θεωρίες για συνωμοσία και προδοσία.
4. Ταυτόχρονα το καλλιτεχνικό και διανοητικό κλίμα στο Βερολίνο και στη Βιέννη καθοριζόταν σε αυξανόμενο βαθμό από φιλελεύθερους ανάμεσα στους οποίους κεντρικό ρόλο έπαιζαν οι Εβραίοι: Αϊνστάιν, Βίτγκενσταϊν, Κέστλερ, Μάλερ, Ροτ, Τσβάιχ, Φρόιντ κλπ. κλπ. Ο ιδρυτής του σοσιαλισμού στη Αυστρία, ο Βίκτορ Άντλερ ήταν εβραϊκής καταγωγής.
Μα στην Αυστρία ο συνεργάτης του Άντλερ ο προοδευτικός φιλελεύθερος Γκέοργκ φον Σένερερ αποδείχτηκε πρόδρομος του Χίτλερ στην παθιασμένη ρητορική και τη βία στους δρόμους, στον αντισημιτισμό και τον καθαρό εθνικισμό.
Για τον Σένερερ οι πραγματικοί φιλελεύθεροι ήταν μόνο οι καθαροί Γερμανοί: μόνο αυτοί αποτελούσαν τους φορείς του αληθινού πολιτισμού. Με φανατικό αντισημιτισμό απαιτούσε τον εξοστρακισμό των Εβραίων από τα πλείστα επαγγέλματα και τα ιδρύματα. Η φυλή έπρεπε να είναι καθαρή: Durch Reinheit zur Einheit «Μέσω καθαρότητας στην ενότητα». Επιπλέον, αυτός καθιέρωσε πρώτος το Führerprinzip «αρχή του ενός Φύρερ».
5. Άλλος πρόδρομος ήταν ο χριστιανοδημοκράτης Καρλ Λίγκερ, βιεννέζος κι αυτός λαϊκιστής και άφθαστος στις δημόσιες σχέσεις – εκεί που ο Σένερερ ήταν μονόχνοτος και καταδικάστηκε σε φυλάκιση μετά αφού με μερικούς ομοϊδεάτες του κατέστρεψε τα πιεστήρια μιας εβραϊκής εφημερίδας και ξυλοκόπησε τους συντάκτες.
Υιοθέτησε πλήρως τη συνθηματολογία του Σένερερ την οποία προώθησε με όμοιο πάθος. Ήθελε μάλιστα την εθνικοποίηση των μεγάλων επιχειρήσεων που ανήκαν σε Εβραίους και την εντατικοποίηση της πάλης ενάντια στον καπιταλισμό και τη σύγχρονη τέχνη.
Ο Λίγκερ όπως και ο Σένερερ μισούσε το πολυεθνικό (ή πολυφυλετικό) κράτος που ήταν τότε η Γερμανία και η Αυστρία, με τις εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσων εμιγκρέδων, Πολωνών, Τσέχων, Ούγγρων κλπ.
6. Δεν ξέρω πόσο αξιόπιστος μπορεί να θεωρηθεί ο Άλμπερτ Σπέερ, στενός συνεργάτης του Χίτλερ σε όλη τη διάρκεια του πολέμου, όταν γράφει για τον Φύρερ το 1969 (Errinnerungen, Βερολίνο). Μετά από 25 σχεδόν χρόνια οι παραστάσεις στον νου μεταβάλλονται.
Έγραψε πάντως πως ο Χίτλερ, όπως ο ίδιος ομολογούσε σε τραπεζώματα, υιοθέτησε για το δικό του εθνικοσοσιαλιστικό κίνημα τη σύνολη ιδεολογία του Σένερερ. «Αντέγραψε ακόμα και τον τρόπο ομιλίας του Σένερερ». Τον Λίγκερ αρχικά τον είχε αντιπαθήσει μα σύντομα άρχισε να τον θαυμάζει και υιοθέτησε τις ιδέες του για δημόσιες σχέσεις, για δημόσια έργα και κοινωνική πολιτική και, όταν χρειάζεται, τη βία!
