1. Από το 1880 περίπου, και εξάπαντος σήμερα, δεν υπάρχει πια πουθενά ελεύθερη η φθηνά διαθέσιμη γη. Οι άνθρωποι απολαμβάνουν μεγάλες πολιτικές ελευθερίες σε όλο τον κόσμο της Δύσης, αλλά δεν έχουν ελεύθερη ή φθηνή πρόσβαση στη γη.
Παντού στην ύπαιθρο μένουν ακαλλιέργητες τεράστιες εκτάσεις γης, καθώς και πάμπολλα οικόπεδα αχρησιμοποίητα μέσα στις πόλεις ή στα περίχωρά τους. Αλλά όλες αυτές οι γαίες είναι ιδιόκτητες και για να χρησιμοποιήσει κάποιος ένα κομμάτι πρέπει να πληρώσει ένα τίμημα στον ιδιοκτήτη. Σε μια εποχή (Ιανουάριος 2012), δίνονταν σε ανέργους για ελάχιστα ευρώ, μικρές γεωργικές εκτάσεις στη Βόρεια Ελλάδα, αλλά αυτά είναι ημίμετρα μάλλον για το θεαθήναι.
Καθώς σε κάθε χώρα ο πληθυσμός σχεδόν αναπόφευκτα αυξάνεται, ενώ η γη μένει αναπόφευκτα πεπερασμένη, οι γαιοκτήμονες απαιτούν μεγαλύτερα ποσά όχι μόνο για εύφορα χωράφια και κεντρικά οικόπεδα, αλλά και για άγονες και απόμακρες περιοχές.
Βλέπετε, η πρόσβαση στη γη δεν είναι ζήτημα επιλογής αλλά βασική ανάγκη για κάθε άνθρωπο. Εκ φύσεως κάθε άνθρωπος χρειάζεται χώρο, φως και αέρα για να υπάρχει και μόνο. Χρειάζεται χώρο για να κατοικεί και χώρο για να εργάζεται. Αυτός ο χώρος είναι η επιφάνεια της γης. (Βλ τις παλιότερες δημοσιεύσεις Αρχές Διακυβέρνησης: 6. Δικαιώματα και Καθήκοντα, 7 και 8 Παραγνωρισμένο δικαίωμα Α και Β, σε αυτό το blog.)
Κάθε φυσική ανάγκη του ανθρώπου είναι και φυσικό δικαίωμα το οποίο θα έπρεπε να διασφαλίζει κάθε κράτος – όπως διασφαλίζει το δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης ή έκφρασης ή περιουσίας, απαγορεύοντας δια νόμου την αιχμαλωσία, απαγωγή, φίμωση, κλοπή κλπ.
Αντί να διασφαλίζουν το φυσικό δικαίωμα πρόσβασης στη γη για όλους, τα κράτη δημιούργησαν και συντηρούν αφενός την ελίτ των ευνοημένων γαιοκτημόνων, που έχουν την πρωταρχική συσσώρευση κεφαλαίου, και αφετέρου την “αγορά εργασίας” για τις πολυάριθμες στρατιές των στερημένων ακτημόνων.
Αυτό που κανείς δεν αντιλαμβάνεται είναι πως οι πολιτικές ελευθερίες των ακτημόνων περιορίζονται τραγικά, καθότι όλοι οι ακτήμονες αναγκάζονται να προσφέρονται στα σύγχρονα σκλαβοπάζαρα εργασίας σε μια ύπουλη υποδούλωση. Ελάχιστοι κατορθώνουν να ξεφύγουν και να γίνουν οι ίδιοι τώρα εργοδότες, γαιοκτήμονες, κεφαλαιούχοι.
2. Και όμως υπάρχει μια όλως διαφορετική και εύκολη λύση. Δεν χρειάζεται καθόλου να θεωρούμε φυσική ή δεδομένη την παρούσα κατάσταση. Αυτή μπορεί και πρέπει να αλλάξει. Αλλά πρώτα ο νους μας χρειάζεται να κάνει ένα άλμα δύσκολο για πολλούς.
Ο νους χρειάζεται να αναγνωρίσει το φυσικό δικαίωμα κάθε ανθρώπου να έχει ελεύθερη πρόσβαση στη γη. Σίγουρα δεν είναι δύσκολο αυτό!
Μετά χρειάζεται να δει πως δεν είναι απαραίτητο να γίνει αναδιανομή των γαιών, όπως θέλουν σοσιαλιστές μεταρρυθμιστές ή κομμουνιστικά προγράμματα.
Αυτό που είναι απαραίτητο, είναι να επιστρέφεται στην κοινωνία το στοιχείο εκείνο που η κοινωνία, τωρινή και παρελθοντική, συνεισφέρει με την ύπαρξη και ανάπτυξή της, τη συσσωρευμένη προσπάθεια και γνώση των περασμένων γενεών, σε κάθε προϊόν της εργασίας.
Αναπάντεχα ίσως, αυτό το στοιχείο βρίσκεται στην αξία κάθε γεωτεμαχίου, η οποία αξία εκφράζει την επιθυμία των ανθρώπων να το χρησιμοποιούν. Ο Α. Κανελλόπουλος, υπουργός στη μεταπολιτευτική κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή, έγραψε: “Σ’ ένα περιορισμένο εδαφικό χώρο σωρεύεται και πλούτος και δύναμη και γνώση και πληροφόρηση και πολιτισμός… Αγοράζοντας χώρο στην πόλη, δεν εξασφαλίζεις απλώς τόπο εγκατάστασης. Αγοράζεις χρόνο, πληροφόρηση, αμεσότητα, σύνολο υπηρεσιών” (σ.120, Η Οικονομία ανάμεσα στο Χθες και στο Αύριο, 1980, Αθήνα, Κάκτος).
Όλα αυτά, σύνολο υπηρεσιών, πληροφόρηση, πλούτος, πολιτισμός, όπως έχω γράψει πολλές φορές, τα δημιουργεί με την ύπαρξη και την προοδευτική ανάπτυξη της η σύνολη Πολιτεία. Επομένως η Πολιτεία ας αποκομίζει το μέρος της αξίας που η ίδια έχει δημιουργήσει, ανάλογα με τα πλεονεκτήματα που έχει προσδώσει σε κάθε τοποθεσία. Πολύ ορθά ο Ν. Καζάνας αναφέρεται διεξοδικά στο θέμα στο μικρό βιβλίο που εξέδωσε το 1996, Κοινωνία δίχως Φόρους, Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα. Όντως, η αποκόμιση αυτής της αξίας δεν είναι φόρος αλλά η επιστροφή στην Πολιτεία της δικής της συνεισφοράς, αλλά μπορεί να λέγεται ‘φόρος’ χάριν ευκολίας. Η κατακράτηση αυτής της αξίας εκ μέρους διάφορων πολιτών είναι κλοπή – έστω και αν η Πολιτεία δεν το αντιλαμβάνεται.
3. Μόνο η εφαρμογή αυτού του μέτρου θα φέρει πραγματική και μόνιμη ανακούφιση από κρίσεις ύφεσης και ανεργίας καθώς θα αναγκάσει όλους τους ιδιοκτήτες να χρησιμοποιούν τις γαίες τους παραγωγικά ή να τις μεταβιβάζουν σε άλλους, αντί να τις κρατούν εκτός παραγωγής περιμένοντας να ανέβουν οι αξίες για να τις πουλήσουν. Με τη λέξη “γη” εννοώ την επιφάνεια του εδάφους σκέτη δίχως κτίσματα, καλλιέργειες ή άλλα εγγειοβελτιωτικά έργα πάνω της.
Το θέμα δεν είναι γνωστό στη χώρα μας. Οι οικονομολόγοι το ξέρουν, φυσικά, αλλά παραδόξως αποφεύγουν να το αναφέρουν στις συζητήσεις τους.
Και αυτό είναι μεγάλο κρίμα – ή μάλλον ακρισία.
Ας μην ξεχνάμε πως η εργασία είναι στην πραγματικότητα πρωταρχικός συντελεστής στην παραγωγή αγαθών: γη, εργασία και συνθήκες!
Είναι τόσο αποκαρδιωτικό να ακούς βλάκες πολιτικάντηδες, τους οποίους παράγουμε σε μεγάλη αφθονία, και ειδικά δήθεν σοσιαλιστές υπουργούς, δημοσιογράφους, καθηγητές και άλλους να μιλούν για αξιοπρέπεια ταυτόχρονα με την “αγορά εργασίας”.
