1.Παίζει ρόλο η Δικαιοσύνη, το αίσθημα Δικαίου (όχι δικαστήρια), στην οικονομία;
Η πρώτη απάντηση θα είναι «Σαφέστατα όχι»!
Η απλή αλήθεια είναι πως η δικαιοσύνη δεν απασχολεί παρά ελάχιστους ανθρώπους. Πολλοί διανοούμενοι, δημοσιογράφοι και πολιτικοί συχνά κάνουν λόγο για δικαιοσύνη και αδικία, μα είναι λόγια πτερόεντα για να προβάλλουν μια πόζα.
Αυτό που απασχολεί όλους μας πρώτιστα είναι η καλοπέρασή μας. Όχι μόνο σε επίπεδο πλούτου, υλικής άνεσης, καλοφαγίας και παρόμοια. Αλλά και προβολής, εμφάνισης, εικόνας που οι άλλοι έχουν για μας. Αυτή πρέπει να είναι ωραία και ηθική.
Όταν διάφοροι, κυρίως πολιτικάντηδες κάνουν λόγο για δικαιοσύνη, ας πούμε για τη στήριξη των πιο αδύναμων στρωμάτων της κοινωνίας με πολιτικές αναδιανομής του πλούτου μέσω φορολογίας ή δημοσιονομικής προσαρμογής μέσω μεταρρυθμίσεων, τα λένε αυτά μέσα στο πλαίσιο της προβαλλόμενης εικόνας. Οι δημοσιογράφοι και οι μάζες ξεχνούν ή δεν αντιλαμβάνονται πως πρόκειται για εξαπάτηση. Οι πολιτικάντηδες επίσης θέλουν καλοπέραση πρώτιστα και το κύριο ενδιαφέρον τους είναι η διατήρηση της εξουσίας ή η επάνοδος σε αυτήν. Όσα μέτρα κι αν εφαρμόσουν, όσα «θα» κι αν εξαγγείλουν, ο απώτερος μόνος στόχος είναι η εξουσία.
2.Η στήριξη των αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων μέσω αναδιανομής και φορολογίας, όπως γίνεται στην εποχή μας, είναι μέθοδος που διακηρύσσουν και ακολουθούν κάποτε οι αναρχοαριστεροί, οι σοσιαλιστές μα και οι λεγόμενοι νεοφιλελεύθεροι.
Αυτή η αντίληψη όμως δεν είναι δικαιοσύνη. Στις παρούσες συνθήκες οι πάντες κλέβουν από τους πάντες – οι πολίτες από άλλους και από το κράτος και το κράτος από τους πολίτες, και πάντα οι ισχυροί από τους αδύναμους, οι πονηροί από τους αφελείς. Έτσι τα αδύναμα κατώτερα τμήματα χρειάζονται αρωγή και τα όποια εφαρμοζόμενα μέτρα να μην τους εξαθλιώνουν ή καταπιέζουν περισσότερο. Και στις τρέχουσες συνθήκες αυτό θα ήταν δικαιοσύνη κάποιου επιπέδου.
Στην πραγματικότητα οι παροχές στους στερημένους συχνά είναι όχι δικαιοσύνη αλλά τυφλός συναισθηματισμός.
Δεν είναι δικαιοσύνη να επιβάλλεις τις δικές σου αρέσκειες και αξίες, τα δικά σου μέτρα και σταθμά, σε άλλους που δεν τα θέλουν και δεν τα καταλαβαίνουν. Διότι έτσι μπορείς να βλάπτεις αυτούς τους ανθρώπους αλλά και περισσότερους άλλους.
Αν δεχτούμε τον ορισμό των παλαιών σοφών πως δικαιοσύνη είναι το να δίνεις στον καθένα αυτό που είναι κατάλληλο, αυτό που του αρμόζει, τότε χρειάζεται η κοινωνική πολιτική μια διαφορετική προσέγγιση.
3.Να σας δώσω ένα γλαφυρό παράδειγμα.
Στην Ινδία, για πολλές δεκαετίες, ίσως και τώρα (δεν ξέρω), ειδικά με τα σοσιαλιστικά προγράμματα που τόσο άρεσαν στον Νεχρού και την κα Γκάντχι, οι κυβερνήσεις της χώρας έκαναν πολλές αναδιανομές γαιών και χρηματοδοτούσαν μετεγκαταστάσεις των πιο φτωχών ατόμων και οικογενειών. Έδιναν νέα διαμερισματάκια ή χωράφια με μικρά σπίτια σε ανθρώπους που ζούσαν στην πόλη σε πυκνοκατοικημένες φτωχογειτονιές αθλιότητας και βρομιάς. Πολλοί από αυτούς τα πουλούσαν γρήγορα και ξαναγύριζαν στις πρότερες άθλιες συνθήκες στέρησης! (Σελ. 294, Land of the Seven Rivers, του S. Sanyal, Penguin/Viking, Δελχί 2012.)
Τα έξοδα για τις μετεγκαταστάσεις αυτές και τα σύνολα προγράμματα καλύπτονταν από τη γενική φορολογία στην οποία συνεισέφεραν όχι μόνο οι πλούσιοι, βέβαια, αλλά και μικρομεσαίοι επαγγελματίες και φτωχομεροκαματιάρηδες – και μέσω φόρων εισοδήματος και έμμεσων φόρων!
Σε πολλές πόλεις της Ινδίας, ή και αγροτικές ή παραθαλάσσιες περιοχές, αν σηκωθείς και βγεις να περπατήσεις νωρίς, θα δεις εκατοντάδες ανθρώπους (κάποτε και γυναίκες) να κοιμούνται μεμονωμένα ή σε ομάδες στα πεζοδρόμια και στις παραλίες. Πολλοί έχουν σπίτια αλλά προτιμούν την υπαίθρια ξάπλα – από συνήθεια, για να είναι με φίλους ή, συχνά, για να εξοικονομούν ηλεκτρικό και νερό!
4.Η δικαιοσύνη αναφέρεται όχι σε τμήματα ή αόριστες γενικότητες, αλλά σε όλους τους ανθρώπους και, στη συγκεκριμένη περίπτωση, σε όλη την Πολιτεία. Αν προσπαθήσεις να βοηθήσεις ποικιλότροπα μόνο τους αδύναμους χωρίς να εξετάσεις ενδελεχώς τα αίτια της αδυναμίας τους, θα διαπράξεις πρόσθετη αδικία.
Αυτό έγινε σε όλα τα σοσιαλιστικά καθεστώτα όλων των αποχρώσεων. Δεν επήλθε καμιά ισότητα, ελευθερία, αδελφοσύνη, ούτε δικαιοσύνη.
Βέβαια, κάποιοι θα αντιτάξουν πως ποτέ σε κανένα καθεστώς υπαρκτού σοσιαλισμού δεν εφαρμόστηκε αγνός ο σοσιαλισμός (ή κομμουνισμός). Πάντα παντού κυριάρχησαν εγωισμοί, πλεονεξίες και φιλοδοξίες.
Ναι, σωστά. Αλλά πού και πότε, σε ποια καθεστώτα στη γνωστή μας ιστορική περίοδο από το 3000 ΠΚΧ, έλειπαν αυτές οι κακίες;
Πουθενά, ποτέ.
Ορισμένοι σοφοί άφησαν διανοήματα ιδανικής Πολιτείας, ή κώδικες νόμων, που αποβλέπουν στη δικαιοσύνη για όλους, αλλά, αν ποτέ αυτά εφαρμόστηκαν, δεν κράτησαν για πολύ. Οι πονηροί και ισχυροί με την ανoχή των αφελών και αδύναμων σύντομα επέβαλαν τις γνωστές καταστάσεις αδικίας, εκμετάλλευσης, παρασιτισμού.
5.Ας πάρουμε την έννοια των λέξεων αδικία, εκμετάλλευση, παρασιτισμός.
Πιστεύεται γενικά πως τα παράσιτα που εκμεταλλεύονται τον λαό είναι οι καταραμένοι καπιταλιστές ή κεφαλαιοκράτες. Όλοι όσοι μιλούν και γράφουν περί αυτού δεν καταλαβαίνουν ούτε το αλφαβήτα της οικονομίας, θεωρητικά ή πρακτικά. Διότι και μια μεροκαματιάρα ράφτρα σε μια φτωχή γειτονιά έχει κεφάλαιο στη ραπτομηχανή, στα ψαλίδια, στις βελόνες και στις κλωστές της. Ομοίως ο ξυλουργός με τα σφυριά, τα πριόνια και τις πρόκες του. Αυτοί όλοι ως τάξη μπορούν να θεωρηθούν εκμεταλλευτές ή παράσιτα; Όχι, βέβαια.
Πραγματικά παράσιτα είναι οι προσοδιστές όπως έχω δείξει επανειλημμένα σε αυτά τα άρθρα.
Στις τωρινές συνθήκες η δικαιοσύνη θα εγερθεί πλήρως μόνο (αν οι άνθρωποι εκπαιδευτούν να είναι δίκαιοι και) αν επιβληθεί η Γεωφορολόγηση ώστε οι εργαζόμενοι να απολαμβάνουν τη φυσική αμοιβή της εργασίας τους (Μ) και η Πολιτεία παίρνει την πρόσοδο (Π), που δικαιωματικά της ανήκει, όπως στο δ1, και οι δαπάνες της δεν υπερβαίνουν τα έσοδα από την πρόσοδο!
Πού είναι η δυσκολία;
(Βλέπετε και παλαιότερο άρθρο: Η δικαιοσύνη στην Οικονομία Β’)
