1. Μάταια θα ψάξει κανείς στη διδασκαλία των Γκουρτζίεφ-Ουσπένσκυ να βρει οδηγίες για μια μετρημένη μέρα στην καθημερινότητα ή, να το θέσω αλλιώς, για μια ζωή με μέτρο.
Ο Śankarācārya Śri Śāntānanda Saraswati του Jyotir Math (19. Εσωτερισμός: Ρήξη Ουσπένσκυ και Γκουρτζίεφ και 20. Εσωτερισμός: Ο Εσώτερος Κύκλος) το 1971, σε ερώτηση του Λ. ΜακΛάρεν (Σχολάρχη της Σχολής Οικονομικής Επιστήμης στο Λονδίνο, Conversations 1971, 2η μέρα) είπε: «Η δημιουργία ολόκληρη λειτουργεί με νόμους και μέτρο». Μόνο παρανοϊκοί και παντελώς αμαθείς θα εναντιώνονταν σε αυτή τη δήλωση.
Ούτε στη διδασκαλία ούτε στην καθημερινή ζωή τους εφάρμοζαν πολύ μέτρο οι Γκουρτζίεφ και Ουσπένσκυ. Συχνότατα επιδίδονταν σε μεταμεσονύκτιες συζητήσεις και συνακόλουθο γλέντι μέχρι τις πρωινές ώρες.
2. Η ιδέα είναι πανάρχαια και η αρχαιοελληνική «κόσμος» την υποδηλώνει.
Γνωστότατα επίσης είναι τα ρητά «Παν μέτρον άριστον» και «Μηδέν άγαν» (=τίποτα σε υπερβολή).
Ο Ησίοδος στο Έργα και Ημέραι συμβουλεύει τον αδελφό του Πέρση να ζει με μέτρο ακολουθώντας τις εποχές, τους μήνες και τις μέρες και πάντα να εργάζεται με προσοχή. Αργότερα οι πυθαγόρειοι θα ακολουθούν μια ζωή με μέτρα αυστηρά και ο Πλάτων (Φίληβος, Πολιτεία, Πολιτικός) θα επιμένει για μέτρο ή μέτριο, δηλ. το μέσον. Αργότερα ο Κικέρων στο De Officiis ‘Καθήκοντα/Λειτουργήματα’ θα προωθήσει την πρακτική του μέτρου. Ομοίως ο Επίκτητος στις Διατριβές του. Πολύ αργότερα, στη Φλωρεντινή Αναγέννηση ο Μ. Φιτσίνο επίσης θα προωθήσει την πρακτική του μέτρου στις πολυάριθμες Επιστολές του.
3. «Η εισαγωγή του μέτρου» είπε ο Śankarācārya, «ξεκινά άμεσα με το Απόλυτο… Το Απόλυτο σκιαγραφεί επίσης ένα μετρημένο τρόπο ζωής για όλα τα είδη των πλασμάτων… Κάθε άνθρωπος έχει υποσχεθεί να ζει σύμφωνα με μέτρο. Η ζωή δίχως μέτρο σκιάζεται από θάνατο… Όταν οι ρυθμίσεις δεν ακολουθούνται, ή καταφεύγουμε σε χαμηλότερου τύπου, τότε δημιουργείται ανισορροπία στα στοιχεία του υλικού κόσμου μα και του λεπτού κόσμου του νου… Αρρώστιες [και] κακοφορμισμοί είναι συνέπειες της κατάχρησης των μέτρων» (5η μέρα, ίδιο).
Ποια είναι τα μέτρα για τη ζωή του ανθρώπου;
Ο Śankarācārya λέει: «Η μέρα είναι μια μονάδα. Η εβδομάδα δεν είναι τέτοια μονάδα… Η ρύθμιση θα πρέπει να εναρμονίζεται με τη μονάδα της μέρας.» Και δίνει εδώ την αναλογία του πηγαδιού: «Αντλείς νερό τη μέρα και το αφήνεις τη νύχτα για να βρεις νέα παροχή το επόμενο πρωί.»
4. Ο Śankarācārya δίνει όντως ειδικές διευθετήσεις με συγκεκριμένα μέτρα για τη ρύθμιση της μέρας μας, για τη δράση και συμπεριφορά, για τη διατροφή, την ανάπαυση και τον ύπνο, αλλά αυτά είναι πρακτικά θέματα για μαθητές σε πειθαρχία. Δεν ωφελεί να δοθούν έτσι αόριστα.
Είπε επίσης: «Το ζήτημα του μέτρου σχετίζεται σοβαρά με την επιθυμία για πληρότητα, για ολοκλήρωση… Η γενική τάση είναι να ικανοποιούνται πλήρως όλες οι επιθυμίες. [Μα] όταν τρώμε, ας τρώμε κάπως λιγότερο… Όταν κοιτούμε, όταν ακούμε [μουσική]… ας σταματούμε προτού μας πιάσει βαριεστημάρα. Αυτό το σταμάτημα δεν είναι άρνηση αλλά μια θετική βοήθεια στο να μένουμε ζωηροί και υγιείς».
Εξήγησε: «Υπάρχουν μέτρα παντού: αιτιακά, λεπτά και χοντρά. Πρέπει να επιλέξουμε τουλάχιστον ένα είδος μέτρου». Μετά πρόσθεσε: «Η πνευματική ζωή είναι κάτι λεπτότερο που κυβερνιέται με λεπτότερες ρυθμίσεις. Όσοι θέλουν να έχουν αιώνια μακαριότητα, απεριόριστη συνειδησία και Αλήθεια [ή αθανασία], πρέπει να στραφούν στις λεπτότερες ρυθμίσεις».
5. Είναι πολύ παράξενο που δεν βρίσκουμε κάτι συγκεκριμένο για μέτρα-στην- καθημερινή-ζωή στο σύστημα των Γκουρτζίεφ-Ουσπένσκυ. Αυτά υπονοούνται, φυσικά, στις οκτάβες και κλίμακες, στις αναπνευστικές ή κινητικές ασκήσεις και στους νόμους στους διαφορετικούς κόσμους, αλλά δεν δίνεται καμιά καθοδήγηση για την καθημερινή συμπεριφορά, για τροφή, ανάπαυση, σεξ και ύπνο. Στο Τα Τελευταία Κείμενα (Αθήνα 1998, της Μ. Αποστάθη), στο κεφ. 9 για τους «Νόμους κάτω από τους οποίους ζει ο άνθρωπος», κάποιος ρωτά (σ 224) για ένα παράδειγμα Νόμου, μα ο Ουσπένσκυ υπεκφεύγει και μιλά γενικά για τους Νόμους στους διαφορετικούς κόσμους. Αναφέρει επίσης διαφορετικές πυκνότητες τροφής μα δεν δίνει άλλες πληροφορίες ή ρυθμίσεις για (δια)τροφή!
6. Τελικά κάθε άτομο θα βρει τα δικά του μέτρα, μα υπάρχουν γενικές οδηγίες.
Ο Śankarācārya εξήγησε ακόμα: «Ο υλικός κόσμος κρατιέται από τον λεπτό· ο λεπτός από τον αιτιακό· ο αιτιακός από τον Απόλυτο. Για να έχει καλή σωματική παρουσία, ένας χρειάζεται ρύθμιση… καλύτερη τροφή, συμπεριφορά, ατμόσφαιρα και καλύτερες πρακτικές για να είναι σθεναρός και υγιής. Μα το υλικό κορμί κρατιέται από το νοητικό και αν αυτός ο νους δεν είναι καθαρός και υγιής, τότε η σωματική φροντίδα μόνη δεν θα χρησιμεύει. Η υγεία του λεπτού σώματος εξαρτάται από τη Λογική πειθαρχία που δίνει ο σοφός» (6η μέρα).
Έχω πρόσβαση στις Συνομιλίες του Λ. Μακλάρεν με τον Śankarācārya διότι ήμουν μαθητής του στη Σχολή Οικονομικής Επιστήμης στο Λονδίνο για 20 έτη – οπότε μου δόθηκε άδεια να ιδρύσω τη δική μου οργάνωση. Επίσης επισκέφθηκα τον Śankarācārya δυο φορές και είχα αλληλογραφία με τον γραμματέα του Narayan Swaroop. (Έχω επίσης πρόσβαση στις Συνομιλίες του Δρ. Φ. Ρόουλς με τον οποίο ο Λ. Μακλάρεν συνεργάστηκε και ο οποίος ήταν διάδοχος του Ουσπένσκυ στο Λονδίνο στη Study Society. Αυτές είναι προσβάσιμες εδώ και χρόνια στο Διαδίκτυο. Παραδόξως ούτε αυτές περιέχουν πολλά για το μέτρο.)
Ο Δρ Ρόουλς πέθανε το 1982, ο Λ. Μακλάρεν το 1994 και ο Śankarācārya το 1997.
