1. Πριν προχωρήσουμε με άλλες απόψεις του Εσωτερικού Κύκλου, ας κάνουμε μια σχετική αναθύμηση ότι ο Εσωτερισμός δεν είναι μια ακαδημαϊκή ή πανεπιστημιακή ενασχόληση – όπως έχει γίνει σε ορισμένες περιπτώσεις στο Διαδίκτυο και σε μερικά πανεπιστήμια ιδίως στην Αμερική. Δεν είναι ποτέ αποκλειστικά θεωρητική μελέτη.
Ο γνήσιος Εσωτερισμός είναι πάντα παντού μια διδασκαλία που δίνεται προφορικά και αποβλέπει στην ανέλιξη των μαθητών μέσω πειθαρχίας κι εφαρμογής ορισμένων μέτρων και πρακτικών στην καθημερινή ζωή τους. Πρέπει αυτή να είναι διατυπωμένη σε γλώσσα κατάλληλη για τους ανθρώπους της περιοχής και της εποχής και οι μαθητές να οργανώνονται σε ομάδες τακτικής παρακολούθησης.
Με άλλα λόγια παρουσιάζεται ως ένα ειδικό δημιούργημα, μια σχολή.
2. Στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα ήρθαν στη Δύση από την Ινδία μερικοί δάσκαλοι, όπως ο Βιβεκανάντα στις ΗΠΑ, κι έφεραν κάποιο σύστημα φιλοσοφίας. Συγχρόνως, πολλοί Δυτικοί πήγαν στην Ινδία (όπως ο Μπράντον, ο Ουσπένσκυ κα.) ψάχνοντας για θαυμαστά και θαυματουργά συστήματα αυτοβελτίωσης. Ορισμένοι βρήκαν αυτό που νόμιζαν πως ήταν πραγματικά θαυματουργό κι έγραψαν γι’ αυτό.
Οι Ινδοί που ταξίδεψαν στη Δύση ανήκαν σε δυο κατηγορίες. Μερικοί ήταν μέλη κάποιας οργάνωσης ή παράδοσης, όπως ο Βιβεκανάντα που ανήκε στην παράδοση του σοφού αγίου Ράμακρισνα. Άλλοι ήταν μεμονωμένα άτομα, αναχωρητές (όπως ο Śhrī Rāma Tīrtha), που όμως δίδασκαν κάτι χρήσιμο και βοήθησαν στην ίδρυση ή αναζωπύρωση κάποιας οργάνωσης.
Την ίδια περίπου εποχή ήταν σε ανάπτυξη η νέο-ιδρυθείσα Θεοσοφική Εταιρεία της Έλενας Μπλαβάτσκυ (Ρωσία) που εδραιώθηκε και στο Μαντράς (Ινδία) και άλλες χώρες υπό την καθοδήγηση της Άνι Μπεζάντ.
Όλες αυτές οι οργανώσεις ασχολούνταν με την ανέλιξη του ανθρώπου σε καθαρά θεωρητικό επίπεδο και δεν είχαν (ή έχουν) τίποτα από Εσωτερισμό. Οι θεοσοφιστές μάλιστα πίστευαν σε αύρες και ασώματα όντα που καθοδηγούν την ανθρωπότητα σε μια Νέα Εποχή.
3. Κανείς σήμερα δεν γνωρίζει πού και από ποιους πήρε ο Γκουρτζίεφ τα στοιχεία της διδασκαλίας που έφερε στη Ρωσία γύρω στο 1912. Υπάρχουν πολλές εικασίες μα ακόμα και στο βιβλίο του Συναντήσεις με Αξιοσημείωτους Ανθρώπους ο ίδιος ο Γκουρτζίεφ επιδίδεται σε παραμύθια μάλλον παρά ιστορική αλήθεια.
Ναι, είναι πιθανό ο Γκουρτζίεφ να είχε ταξιδέψει στη Μέση Ανατολή, στη Περσία, την Κεντρική Ασία, το Θιβέτ και την Ινδία και να είχε συναντήσει σχολές ή μοναστήρια με εσωτερική διδασκαλία – και να είχε συναντήσει ανθρώπους του Εσώτερου Κύκλου. Οπωσδήποτε είχε μάθει πολλά για την ανάπτυξη της οντότητας – ιδιαίτερα και ξεχωριστά από την πλούσια πληροφόρηση που ο καθένας βρίσκει σε βιβλία.
Σε ανεξάρτητες και σχετικά αξιόπιστες δημοσιεύσεις αναφέρονται ειδικές ομάδες ανθρώπων όπως Ρώσοι Μασόνοι, που είχαν εξοριστεί στην Περσία, ή θεοσοφιστές (στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα), καθώς και η αδελφότης των Σούφι Sarmoun.
O C.S. Nott (μαθητής του Γκουρτζίεφ) ισχυρίζεται πως ο R.A. Orage, πρωτοκλασάτος του Γκουρτζίεφ που όμως αργότερα τον άφησε, είχε πει (σ31 Further Teachings of Gurdjieff) πως ο Γκουρτζίεφ είχε σταλεί από «ανώτερης οντότητας ανθρώπους» (Νο. 7, κατά το σύστημα) να προωθήσει τη διδασκαλία στη Ρωσία και τη Δύση. Mα μπορούμε να εμπιστευθούμε τέτοιες αναμνήσεις και διαδόσεις; Ο Ουσπένσκυ σίγουρα δεν είχε λάβει ποτέ τέτοια εντολή.
4. Γύρω στο 1950 συναντήθηκε μια μικρή ομάδα σοφών στη Βόρεια Ινδία, όπως δημοσιοποιήθηκε 10 έτη αργότερα. Αυτοί αποφάσισαν να στείλουν στη Δύση μια εύκολη μέθοδο Διαλογισμού που οι άνθρωποι θα μπορούσαν να ακολουθήσουν άνετα δίχως προπαρασκευή.
Ένας από αυτούς ήταν ο Śaṅkarācārya του Jyotir Math (Β. Ινδία) Brahmānanda Sarasvatī, γνωστός ως Gurudeva. Ήταν ένας από τους 4 φύλακες της παράδοσης Advaita (Μονιστική φιλοσοφία Vedānta) και ιεράρχης του Ινδουισμού. Υπάρχουν 3 ακόμη φύλακες στην Ανατολή, στον Νότο και στη Δύση (και προστέθηκε δεύτερος φύλακας στον Νότο στις αρχές του 20ου αιώνα). Τον Gurudeva θα τον συναντήσουμε στη συνέχεια.
Τη μέθοδο την έφερε στη Δύση ο Maharishi Mahesh Yogi και τη διέδωσε μετά σε όλο τον κόσμο. Ιδρύθηκαν πολλές οργανώσεις με την βοήθεια των Study Society και School of Economic Science, και οι δυο στο Λονδίνο στην παράδοση του Ουσπένσκυ. Έτσι εκατοντάδες χιλιάδες μυήθηκαν στον Διαλογισμό και ίσως εκατομμύρια, αν και τώρα πολλοί πρέπει να έχουν σταματήσει την πρακτική.
Για όσο μπορεί κανείς να είναι σίγουρος σε αυτή τη σφαίρα, αυτή η ενέργεια μπορεί να ήταν ενέργεια από μέλη του Εσώτερου Κύκλου για την Ανθρωπότητα. Εκτός από τον Gurudeva, οι άλλοι “σοφοί” παραμένουν άγνωστοι και ανώνυμοι.
