1. Η πολύ λαθεμένη προσέγγιση του Ουσπένσκυ στην Καινή Διαθήκη ακολουθήθηκε δυστυχώς από όλους τους μαθητές του και τους μαθητές αυτών! Είναι πολύ παράξενο που κανείς δεν κάθισε νηφάλια να μελετήσει τα 4 κανονικά Ευαγγέλια αντί να παπαγαλίζει τις ανοησίες του Ο. Και δεν χρησιμοποιώ τη λέξη «ανοησίες» απερίσκεπτα. Διότι τέτοιες είναι όπως έδειξα με οφθαλμοφανή τεκμήρια στο προηγούμενο άρθρο Ουσπένσκυ και Καινή Διαθήκη (2).
Ο πρώτος και ίσως πιο σημαντικός ακόλουθος σε αυτή την κατηφόρα ήταν ο Δρ Maurice Nicoll που άρχισε τη μαθητεία του με τον Ο το 1921 σε ηλικία 37 ετών. Αργότερα πήγε στο Ινστιτούτο του Γκουτζίεφ στο Prieuré στη Γαλλία και μετά ξαναγύρισε στην Αγγλία, ξαναπήγε στον Ο και μετά πήρε άδεια να διδάσκει αυτόνομα (1931).
2. Με άριστη μόρφωση κι ευρυμάθεια, δημοσίευσε 6 τόμους από Σχόλια στη διδασκαλία των Γκ και Ο (Psychological Commentaries… 1952, επάνέκδοση 1996).
Το 1950 δημοσίευσε το ο Νέος Άνθρωπος (The New Man) στο οποίο αναλύει κι επεξηγεί τη γλώσσα των Γραφών και παραβολών παίρνοντας και ο ίδιος πολύ σοβαρά τα όσα γράφει ο Ο, χωρίς να μελετήσει τα ΤΚΕ ενδελεχώς. Ο ΜΝ πέθανε το 1953 αφήνοντας ημιτελές το έργο του The Mark που πραγματευόταν το ίδιο θέμα. Δεν θα επεκταθώ πάρα πολύ διότι δεν αξίζει τον κόπο, παρότι έχει πολλές χρήσιμες εκλάμψεις.
Ο ΜΝ εξηγεί την εντολή «Ου κλέψεις» λέγοντας: «Το κλέπτειν ψυχολογικά σημαίνει να σκέφτεσαι πως ό,τι κάνεις το κάνεις από τον εαυτό σου, με δικές σου δυνάμεις, χωρίς να συνειδητοποιείς πως δεν γνωρίζεις ποιος είσαι ή πώς σκέφτεσαι κι αισθάνεσαι ή ακόμα και πώς κινείσαι” (σ 3). Προσθέτει δε πως αυτό το νόημα είναι «καλυμμένο» (veiled) διότι αν εκφραζόταν κυριολεκτικά και αναλυτικά (όπως το δίνει ο ίδιος) κανείς δεν θα το πίστευε.
3. Είναι αλήθεια, βέβαια, πως υπάρχει μέσα μας μια Δύναμη, άγνωστη μα πανίσχυρη, που μας ζωντανεύει και κινητοποιεί, την οποία σφετερίζεται ο εγωισμός μας αποδίδοντας στον εαυτούλη του όλα τα εύσημα.
Κατά τα άλλα το σχόλιο του ΜΝ είναι παράξενο διότι η εντολή δεν επικαλύπτει τίποτα. Είναι απλά μια λακωνικότατη διατύπωση που μπορεί να εξηγηθεί σε διαφορετικά επίπεδα ανάλογα με τον δάσκαλο και τον μαθητή. Στην Βεδική παράδοση λέγεται μόνο asteya ‘μη-κλοπή’ !
Οι άνθρωποι κλέβουν στο υλικό κόσμο χρήματα, κοσμήματα και άλλα αγαθά. Στον λεπτό κόσμο κλέβουν λόγια, σχέδια, μελωδίες, ιδέες, πόζες, εκφράσεις και παρόμοια. Σε ακόμα λεπτότερο επίπεδο κλέβουν τις δυνάμεις της ανώτερης Οντότητας ή, όπως το έθεσε ο ΜΝ, σφετερίζονται την ίδια την ανώτερη Δύναμη. Η εντολή τα καλύπτει όλα και η κατανόηση της σημασίας της εξαρτάται από τη νοημοσύνη του κάθε ανθρώπου.
4. Ο ΜΝ εξετάζει τη γλώσσα των παραβολών, όπως την ονομάζει, ενώ πρόκειται για απλές μεταφορές που έχουν γίνει σχεδόν πασίγνωστα σύμβολα. Ένα τέτοιο είναι το “νερό/ύδωρ”. Και σχολιάζει τα λόγια του Ιησού στον Νικόδημο (Ιω 3.5): «Εάν μη τις γεννηθεί εξ ύδατος και πνεύματος, ου δύναται εισελθείν εις την βασιλείαν του Θεού». Το «πνεύμα» εδώ, εξηγεί ο ΜΝ, ίσως σημαίνει «βούληση» ή το εσώτερο, αληθινό μέρος του ανθρώπου (σ8) και είναι ανοησία να πιστεύουμε πως ο άνθρωπος θα ξαναγεννηθεί από υλικό ύδωρ (σ9). Μα έτσι αποφεύγει να εξηγήσει τι συμβολίζει το ύδωρ που ο Ιησούς αναφέρει ξεκάθαρα (και με το οποίο ο ίδιος βαφτίστηκε από τον Ιωάννη στον ποταμό)!
Παντού το ύδωρ συμβολίζει αγάπη και αλήθεια όπως π.χ. στη συνομιλία του Ιησού με τη Σαμαρίτισσα (Ιω 4.13-14) στην οποία λέγει «Όποιος πιει από το ύδωρ που εγώ θα δώσω δεν θα διψάσει ποτέ»!
5. Το 1995 ο R. Amis, μεταγενέστερος ακόλουθος κι αυτός του Ο, δημοσίευσε στο Σικάγο το βιβλίο A Different Christianity (Ένας Διαφορετικός Χριστιανισμός). Παρότι αναφέρει και τους Γνωστικούς πρωτοχριστιανούς και το Ευαγγέλιο του Θωμά (xix, 32,73) στην πραγματικότητα δεν λέει τίποτε αξιόλογο για τους Γνωστικούς ούτε κι εξετάζει τα Γνωστικά Κείμενα στο Nag Hammadi Library του J. Robinson (1988, 3η έκδοση με πολλές αναδημοσιεύσεις). Λέει πολύ περιστερά για τους διώκτες των Γνωστικών!
Ο RA περιορίζεται μόνο σε ορισμένα σχόλια του Κλήμη Αλεξανδρείας και τα σχόλια ενός σύγχρονου πανεπιστημιακού, M. Smith, που αναφέρουν ένα «κρυφό Ευαγγέλιο» του Μάρκου που πιθανώς υπήρξε μα τώρα δεν μπορεί να ανιχνευθεί πουθενά! Ο διαφορετικός χριστιανισμός είναι η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία!
Τέτοιο πόνημα δεν είναι ακριβώς η «ψυχολογική» ή «εσωτερική» προσέγγιση που πρότεινε, χωρίς να υλοποιήσει, ο Ο.
6. Ο μύθος για τον «εσωτερισμό» στα ΤΚΕ ως ενσυνείδητα έργα τέχνης από «ανώτερο νου» συνεχίζεται και στις μέρες μας από οπαδούς του Ο (και του Γκ).
Το 1997 η Study Society που συνέχισε τη διδασκαλία του Ο υπό την καθοδήγηση του Δρ. Φ. Ρόουλς (πέθανε το 1982) δημοσίευσε ως Αναμνηστικό τόμο The Bridge (No 12) με πολλά άρθρα για τη ζωή και το έργο του Ο.
Κι εδώ υπάρχει ένα άρθρο από τον N. Dewey για τον Ο και τον Χριστιανισμό που απλά επαναλαμβάνει τα φληναφήματα του Ο στο Ένα Νέο Πρότυπο του Σύμπαντος.
Εκτός από τον Dewey μερικά άλλα άρθρα παραπέμπουν στην επιστολή του Παύλου προς Εφεσίους, 3.18, όπου ο απόστολος λέει πως μαζί με τους αγίους οι Εφέσιοι Χριστιανοί θα κατανοήσουν «το πλάτος, και μήκος και βάθος και ύψος». Χωρίς να εξετάζουν την Επιστολή στο σύνολο, ή έστω το 3ο κεφάλαιό της , όλοι αναπαράγουν την ιδέα του Ο πως πρόκειται για τις 4 διαστάσεις (3 του χώρου και μια του χρόνου). Αλλά γιατί όχι 5 και 6 διαστάσεις όπως τις θέλει ο Ο στο βιβλίο του Ένα Νέο Πρότυπο του Σύμπαντος; Γιατί, αν ο Παύλος γνώριζε για τις διαστάσεις, να μην αναφέρει και την έκτη της απόλυτης ενότητας, ή να μην αναφερθεί πουθενά άλλου για το θέμα αυτό;
Αν οι καλοθελητές αυτοί διάβαζαν πιο προσεκτικά την Επιστολή αυτή και τις άλλες του αποστόλου θα έβγαζαν πολύ διαφορετικά συμπεράσματα. Το ίδιο θα ίσχυε αν μελετούσαν πιο προσεκτικά τα ΤΚΕ.
