1. Έτσι ήταν οι Κινέζοι, υπανάπτυκτοι, ως το 1980, οπότε ο Deng Xiaoping πέταξε στα σκουπίδια το Κόκκινο Βιβλιαράκι, με τις μωρίες του Μάο (μα άφησε στην πλατεία Τιανανμεν το πορτρέτο του) κι άρχισε να εφαρμόζει καπιταλιστικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις.
Πώς ξέπεσε η Κίνα κι έγινε το κλοτσοσκούφι των Δυτικών Δυνάμεων στα μέσα του 19ου αιώνα; Είχε ένα πολιτισμό 2.500 ετών τουλάχιστον με ζηλευτή φιλοσοφία και λογοτεχνία κι εφευρέσεις όπως το χαρτί, η τυπογραφία, η πυξίδα, το μπαρούτι κλπ., αιώνες πριν τους Δυτικούς.
Ενώ οι Γιαπωνέζοι, αιχμάλωτοι κι αυτοί στα μεσαιωνικά τους έθιμα, έκαναν τις συνταρακτικές τους μεταρρυθμίσεις στα μέσα του 19ου αιώνα με την περίφημη Meiji Επανάσταση που έφερε τα δυτικά πρότυπα ανάπτυξης στη χώρα, η Κίνα υποδουλώθηκε στους αδίστακτους Δυτικούς.
2. Υπήρξαν εξάρσεις πολιτισμού και καταπτώσεις στη μακραίωνη ιστορία των διάφορων δυναστειών και για μεγάλο διάστημα η χώρα είχε καθυποταχθεί στους Μογγόλους του Κουμπλάι Χαν.
Η μεγάλη πτώση ήρθε με τον αυτοκράτορα Qianlong (1711-1799) στα τέλη του 18ου αιώνα (στη Δυναστεία Qing). Κατέβηκε από τον θρόνο (1796) για να αναλάβει ο γιός του μα στην πράξη διατήρησε την υπέρτατη εξουσία ως τον θάνατό του.
Στα πρώτα χρόνια της βασιλείας του επιδόθηκε σε εισβολές και κατακτήσεις δυτικά, σε κρατίδια της Κεντρικής Ασίας και, ως ικανός και καλλιεργημένος Μονάρχης, βοήθησε την εσωτερική οικονομική ανάπτυξη. Μα στα τελευταία του χρόνια άφησε να μεγαλώσει η διαφθορά και η σπατάλη στην αυλή του σε μια βαλτωμένη κοινωνία. Ο πρωθυπουργός του Heshen είχε σφετεριστεί 900 εκμ αργυρά taels!
Αυτο-ονομάστηκε ο “τέλειος γέροντας” και διακήρυξε πως η Κίνα δεν χρειαζόταν να μάθει τίποτα από κανέναν, ούτε από τους «βάρβαρους» Δυτικούς.
3. Το 1780 η Βιομηχανική Επανάσταση στη Βρετανία προχωρούσε αλματωδώς – και ακολουθούσαν οι Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία.
Το 1793 έφθασε στην Κίνα η μεγάλη αποστολή υπό τον George Macartney, έναν εξαιρετικό διπλωμάτη, μαζί με διάφορα προϊόντα ως δείγματα για εμπόριο. Ο αυτοκράτορας δεν κατάλαβε τι γινόταν, εξέλαβε τα δείγματα ως δώρα και προσβλήθηκε θεωρώντας τα χαμηλής ποιότητας!
Εκτός αυτού, όμως, ο ίδιος είχε καλλιεργήσει στην αυλή του την ιδέα πως η Κίνα ήταν το “Βασίλειο του Ουρανού”, τo “Κεντρικό Βασίλειο” του κόσμου. Σε επιστολή του στον Βρετανό Βασιλιά γράφει για τους “βάρβαρους Βρετανούς εμπόρους” στην Καντόν που επί χρόνια λειτουργούσαν στην “Ουράνια Αυτοκρατορία”.
Ζήτησαν, μάλιστα, οι Κινέζοι να γονυπετήσει (kowtow) ο Macartney στον αυτοκράτορα, μα ο Βρετανός αρνήθηκε. Άλλη προσβολή.
Ο Ολλανδός πρέσβης Isaac Titsingh έκανε τη γονυκλισία και ο ίδιος και τα μέλη της αποστολής (1795), έτυχαν πολύ καλύτερης υποδοχής στην αυλή και οι Κινέζοι τους δεξιώθηκαν για μέρες, μα τελικά ούτε στους Ολλανδούς δόθηκαν προνόμια.
Η Κίνα δεν ήθελε με κανέναν τρόπο να εκσυγχρονισθεί.
4. Ανέφερα πιο πάνω (§1) την χρήση του μπαρουτιού κι άλλων εφευρέσεων. Οι Κινέζοι δεν ανέπτυξαν την πυρίτιδα όπως έκαναν οι Δυτικοί με συνεχώς ισχυρότερα όπλα. Οι ίδιοι επί αιώνες τη χρησιμοποιούσαν σε βεγγαλικά σε γιορτές.
Τα κινέζικα καράβια επίσης ήταν πολύ πιο ανεπτυγμένα από τα δυτικά ως και τον 16ο αιώνα. Τα πλοία του ναυάρχου Zheng He (1371-1435) στη Δυναστεία Ming, ο οποίος εξερεύνησε τη Νοτιοανατολική Ασία ως και την Ανατολική Αφρική σε διαδοχικά ταξίδια από το 1405 ως 1435 κι έφερε πολλά τρόπαια στον αυτοκράτορά του, ήταν πολύ ανώτερα των αντίστοιχων δυτικών.
Τα μεγάλα πλοία του ήταν τετραώροφα, είχαν 5 ως 8 κατάρτια και μετέφεραν πάνω από 500 επιβάτες. Ήταν πολύ ανώτερα των Ισπανών και Πορτογάλων.
Μα και η ναυτική δύναμη παράκμασε και η ναυσιπλοΐα σταμάτησε, διότι σε όλα οι Κινέζοι του 1800 ακολουθούσαν έναν αυστηρό αρρωστημένο συντηρητισμό εφησυχασμένοι στις δόξες του παρελθόντος της Ουράνιας Αυτοκρατορίας.
Έτσι το 1840 έχασαν τον 1ο Πόλεμο Οπίου με τους Βρετανούς και το 1860 τον 2ο, οπότε και υποχώρησαν εξευτελιστικά στις απαιτήσεις των Βρετανών. Παραχώρησαν το Χονγκ Κονγκ και μια σειρά άνισων συμφωνιών για εμπόριο.
5. Το 1912 η Κίνα έγινε Δημοκρατία όταν ο αυτοκράτορας Puyi (της Δυναστείας Qing) ανατράπηκε και ο Sun Yat Sen έγινε ο 1ος Πρόεδρος της χώρας.
Ακολούθησαν ταραχές και συγκρούσεις μεταξύ πολέμαρχων ως την εισβολή των Ιαπώνων και τον 2ο ΠΠ. Στο μεταξύ αναπτύχθηκε το ΚΚΚ και ακολούθησε ο Εμφύλιος μεταξύ κομμουνιστών υπό τον Μάο Τσε Τουνγκ κι εθνικιστών υπό τον Τσανγκ Κάι Σεκ. Το 1948 οι Εθνικιστές μεταφέρθηκαν στη Φορμόζα, σημερινή Ταιβάν, κι επικράτησαν στη χώρα οι κομμουνιστές του Μάο.
Υπό το Μάο υπήρξε μεγάλη ανάπτυξη, με τη βοήθεια των Σοβιετικών, μα μερικές παρανοϊκές πολιτικές του Μάο προκάλεσαν τεράστια καταστροφή και πολλά εκατομμύρια Κινέζων σκοτώθηκαν στην Πολιτιστική Επανάσταση ή πέθαναν σε λιμούς.
Μόνο τη δεκαετία 1980 με τις ρηξικέλευθες μεταρρυθμίσεις του Deng άρχισε η Κίνα να ορθοποδεί πραγματικά ως αναπτυσσόμενη παγκόσμια δύναμη.
