Ο Μαρξισμός έχει ως μια από τις κύριες ιδέες του τον διαχωρισμό της κοινωνίας σε τάξεις και μετά την σχέση αυτών των τάξεων με τα μέσα παραγωγής. Έτσι, η όποια κοινωνική δομή σε όποια περίοδο ή περιοχή αναλυόταν σε δυο κύριες τάξεις – αυτή που κατείχε τα μέσα παραγωγής και αυτή που δεν τα κατείχε.
Στην πράξη, βέβαια, τα πράγματα δεν ήταν τόσο απλοϊκά. Παντού πάντοτε υπήρχαν πολύ περισσότερες τάξεις από δύο. Σήμερα παίρνω ως παράδειγμα την αρχαία Ρώμη και την αυτοκρατορία της.
Ναι, βέβαια, υπήρχαν οι ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής. Αυτά ήταν κατά κύριο λόγο οι δούλοι. Μα οι δούλοι δούλευαν πάνω στις πρώτες ύλες που ήταν συνήθως καλλιέργειες και ορυχεία. Μετά ήταν οι παραγωγικές τέχνες ή βιομηχανίες – υφασμάτων, λαδιού, κρασιών, αγγείων και ό,τι άλλων. Τέλος ήταν οι δούλοι στις εμπορικές επιχειρήσεις – και στις γαλέρες και άλλα πλεούμενα.
Μα εκτός από τους μεγάλους γαιοκτήμονες με τα κτήματά τους (latifundia) υπήρχαν και μικροκαλλιεργητές αμπελιών ή λαχανικών και σε αυτά τα μικρά κτήματα εργάζονταν μόνο τα μέλη όλης της οικογένειας. Το ίδιο γινόταν σε πολλά μαγαζιά ή μικροεμπορικές επιχειρήσεις. Όλοι αυτοί ήταν μια εντελώς διαφορετική τάξη από τους δουλοκτήτες ή τους τσιφλικάδες.
Η δομή της ρωμαϊκής κοινωνίας είχε την ακόλουθη μορφή.
Στην κορυφή ήταν ο αυτοκράτορας imperator. Αμέσως μετά ήταν η οικογένεια και η αυλή με τους ανώτατους αξιωματούχους, συμβούλους, στρατηγούς κλπ. Ο αυτοκράτορας φορούσε την toga (=χιτών) picta (έντονα χρώματα με ζωγραφιές) ή με καλύπτρα όπως ο Αύγουστος Καίσαρ.
Μετά ήταν τα μέλη της Γερουσίας. Το κριτήριο ήταν η περιουσία.
Αμέσως μετά ή μαζί με αυτούς ήταν η Τάξη Γερουσιαστών. Αυτοί όλοι συναποτελούσαν την αριστοκρατία κι έπρεπε να έχουν περιουσία αξίας ενός εκατομμυρίου σεστερτίων (ένα χάλκινο νόμισμα σε κοινή χρήση, σε αντίθεση με το χρυσό aureus και το αργυρό denarius “δηνάριο»). Η τόγκα τους είχε χοντρή κόκκινη ρίγα ή ζώνη.
Αυτούς τους ακολουθούσαν τα μέλη της Ιππικής Τάξης. Αυτοί έπρεπε να έχουν μια περιουσία αξίας από 999 χιλιάδες ως 250 χιλιάδες σεστέρτια. Η τόγκα τους είχε λεπτή κόκκινη ρίγα.
Πιο κάτω ήταν η Τάξη των Προλετάριων (όχι μακριά από τους προλετάριους του Μαρξισμού). Αυτοί ήταν σαφώς φτωχότεροι έχοντας κάτω από 250.000. Αυτοί φορούσαν την απλή τόγκα (όπως κάτω).
Ακόμα πιο κάτω ήταν οι Πληβείοι, οι ελευθερωμένοι δούλοι (liberti) και γενικά ελεύθεροι πολίτες από ξένες χώρες συχνά (peregrini). Αυτοί όλοι φορούσαν τη δική τους ενδυμασία.
Τελευταίες ήταν οι γυναίκες και τα παιδιά. Θεωρούνταν «περιουσία» του άντρα, του pater familia, του πατέρα της οικογένειας, που είχε απόλυτη εξουσία πάνω τους για ζωή και θάνατο!
Οι δούλοι δεν καταμετρούνταν. Ήταν περιουσιακά στοιχεία.
