1. Πρότινος, κι ενώ τα ελληνικά ΜΜΕ ήταν σχεδόν ξετρελαμένα με τον σκηνοθέτη Γ. Λάνθιμο και την ταινία του Η Ευνοούμενη, που ήταν υποψήφια για 10 Όσκαρ, έγραψα ένα μάλλον επικριτικό άρθρο, αναγνωρίζοντας ωστόσο μερικές αρετές, όπως η μουσική, η ενδυμασία και η φωτογραφία (που κατά τον Αριστοτέλη και τη δική μου αντίληψη είναι τα κατώτερα συστατικά του θεάτρου), μα και η πλοκή. Από την άλλη, όμως, το θέμα της ομοφυλοφιλίας λεσβίων κυριών (βασίλισσας κι “ευνοούμενων” ενώ η βασίλισσα είχε γεννήσει 17 παιδιά!) και ο τονισμός της παρακμής και προστυχιάς (ενώ υπήρξε ιστορικά μια μεγαλειώδης περίοδος οικονομικής, πολιτικής, πολιτισμικής και στρατιωτικής άνθησης) είναι στοιχείο στη νοοτροπία του Λάνθιμου και αντανακλά, βέβαια, στοιχείο στη γενικότερη νοοτροπία των μαζών. Χάρη στο στοιχείο αυτό ο Λάνθιμος απέκτησε μεγάλη φήμη και εγκωμιάζεται από κριτικούς.
Ο κ. Γαβράς διαφέρει. Αυτός πλασάρει το στοιχείο του “αριστερισμού” το οποίο σαφώς δεν κατανοεί μα το ενστερνίζεται και βρίσκει έτσι μεγάλη δημοτικότητα, ειδικά στην πολιτικά παλαβή Ελλάδα.
2. Ο αριστερισμός είναι σίγουρο διαβατήριο για δημοτικότητα στις μέρες μας διότι αυτή η αρρωστημένη νοοτροπία έχει κυριαρχήσει στην Ελλάδα στο διανοητικό και καλλιτεχνικό κλίμα της, ακόμα και σε δημιουργούς που πολιτικά είναι “δεξιοί”. Όχι μόνο σκηνοθέτες, μα τραγουδοποιοί, συγγραφείς, ποιητές, θεατρίνοι, ζωγράφοι κ.λπ. ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.
Εκτός όμως από τον αριστερισμό και την παρακμή (προστυχιά, σεξουαλική ανωμαλία κ.λπ.), άλλα διαβατήρια για δημοτικότητα είναι η ασυναρτησία και ο δήθεν ρεαλισμός (που σχεδόν πάντα περιέχει όλα τα προηγούμενα στοιχεία!) της σύγχρονης καθημερινότητας.
Αυτά επίσης τα βλέπουμε στα μυθιστορήματα και στις ποιητικές συλλογές μα και στα έξαλλα ποπ τραγούδια και, φυσικά, σε θεατρικές παραστάσεις και ταινίες τηλεόρασης και κινηματογράφου.
Μαζί με αυτά έχουμε και τα ψυχοπλακώματα της ψυχανάλυσης, τα συμπλέγματα και τις σχιζοφρένειες.
3. Ο Γαβράς ως σκηνοθέτης δεν μου αρέσει διότι πάντα αφήνει να υφέρπει στις ταινίες του ο αριστερισμός. Ναι, γνωρίζω πως έχει πάρει, όπως και ο Λάνθιμος και ο Αγγελόπουλος, βραβεία και διεθνείς διακρίσεις και μεγάλη φήμη, μα η θέασή του έχει πολλούς περιορισμούς και ο ανθρωπισμός του είναι πολύ χρωματισμένος.
Κανένα έργο του δεν με συγκίνησε. Όπως με συγκίνησε, ας πούμε, η γερμανική ταινία Οι Ζωές των Άλλων (Das Leben der Anderen: Η Ζωή των Άλλων) του Ντόνερσμαρκ, με τους Ούλριχ Μούε (που πέθανε από καρκίνο μόλις τελείωσε το γύρισμα) και Σεμπάστιαν Κοχ. Εδώ επίσης υπάρχει πολιτική (αντικομμουνιστική) μα όχι όπως σε αμερικανικές χοντροκομμένες ταινίες προπαγάνδας. Εδώ υπάρχουν αναγνωρίσιμοι ανθρώπινοι χαρακτήρες και υπάρχει ωρίμανση καθώς οι δυο άντρες (Μούε και Κοχ στους ρόλους τους) κατανοούν λεπτότερες και βαθύτερες απόψεις της ζωής.
Όμοια ωρίμανση δείχνει και το Gran Torino (2008) του Κλιντ Ίστγουντ. Εδώ, ένας ηλικιωμένος βετεράνος του πολέμου στην Κορέα ζει ως μισάνθρωπος, αποξενωμένος από τις οικογένειες των παιδιών του, οργισμένος με τα πάντα. Μα βαθμιαία δημιουργεί μια παράξενη, τελικά τρυφερή σχέση με αλλοδαπούς Ασιάτες τους οποίους αρχικά απεχθάνεται ως ακατανόητους ξένους και ως εισβολείς στη γη του (get off my property!). Μα οι συνθήκες είναι τέτοιες που φέρνουν στην επιφάνεια ως κύριο στοιχείο πια μια έμφυτη ανθρώπινη καλοσύνη κι αίσθηση δικαίου.
4. Το θέμα της νέας ταινίας του Γαβρά είναι η περίοδος Βαρουφάκη (2015). Ο τίτλος της, Ενήλικοι στο Δωμάτιο, βασισμένος στο ομότιτλο βιβλίο του Βαρουφάκη για την τρέλα και τσαπατσουλιά του πρωθυπουργού κ. Τσίπρα, που δεν καταλάβαινε τίποτα από Οικονομικά, διαπραγματεύσεις και πολιτική, ενώ ο ίδιος ως υπουργός Οικονομίας ήταν άψογος.
Δεν ξέρω τι θα παρουσιάσει ο Γαβράς και πώς θα το παρουσιάσει. Μα, αν δεν είναι σάτιρα και γελοιοποίηση αυτών των τσαρλατάνων, θα χαραμισθεί το όποιο ταλέντο έχει κι αυτός.
