Αυτήν την εποχή (Ιούλιος 2023) έχουμε στην Ελλάδα και την ΕΕ έντονες πληθωριστικές τάσεις. Στα ΜΜΕ και συχνά σε ραδιοτηλεοπτικά προγράμματα εμφανίζονται μεγαλοεπιχειρηματίες που εξηγούν πως η μεγάλη αύξηση τιμών οφείλεται σε αυξημένα κόστη λόγω διεθνών συγκυριών – πόλεμος στην Ουκρανία, παροχή και μη καυσίμων από Ρωσία και αραβικές χώρες κλπ. Και δυστυχώς αυτό γίνεται πιστευτό.
Πρόκειται για σαχλαμάρες. Η μεγάλη άνοδος τιμών οφείλεται στην αισχροκέρδεια.
Οι αιτίες των γεγονότων δεν βρίσκονται σε άλλα γεγονότα στο ίδιο επίπεδο των εξελίξεων. Βρίσκονται στον αιτιακό κόσμο που είναι ο ψυχισμός των ανθρώπων με τις συνήθειες, επιθυμίες, διαθέσεις και αξίες τους. Αυτές παράγουν και διαμορφώνουν τα γεγονότα της καθημερινής ζωής.
Ας ξεκαθαρίσουμε πρώτα μια κοινότατη πλάνη. Η άνοδος τιμών, απότομη, μεγάλη δεν είναι το ίδιο με τον πληθωρισμό: ούτε προκαλεί πληθωρισμό ούτε είναι πληθωρισμός. Κάποτε μάλιστα είναι ένα υγιέστατο φαινόμενο – η άνοδος τιμών.
Πληθωρισμός είναι η απώλεια ή πτώση της αγοραστικής δύναμης του νομίσματος με τον χρόνο.
Η άνοδος τιμών μπορεί να είναι άποψη του πληθωρισμού, μα ούτε η αιτία ούτε το μόνο σύμπτωμα. Κάποτε, σε ορισμένες συνθήκες, οι τιμές ανεβαίνουν διότι τα αγαθά είναι σε μικρή ποσότητα διαθέσιμα ή, που είναι σχεδόν το ίδιο, υπάρχει μεγάλη ζήτηση.
Αν όμως οι τιμές ανεβαίνουν διότι το νόμισμα έχει χάσει την αξία του, τότε, ναι, είναι πληθωρισμός.
Πώς χάνει την αγοραστική του δύναμη ένα νόμισμα ή την αξία του (όπως τα ακραία παραδείγματα της λίρας στην Τουρκία ή του ρουβλίου στη Ρωσία);
Το χρήμα κυκλοφορεί σε μεγάλη ποσότητα (ενώ η ζήτησή του είναι μικρή). Αυτό οφείλεται βασικά στη μαζική διεύρυνση πιστώσεων και χρεών – στη διεθνή οικονομική ή πιο σωστά χρηματοπιστωτική σκηνή.
Πίστωση και δανεισμός είναι ουσιαστικά υποσχέσεις πληρωμής χρημάτων στο μέλλον.
Όταν δημιουργούνται τέτοιες υποσχέσεις, βοηθούν στην αύξηση της παροχής χρημάτων στο παρόν. Υπάρχει ακμή, υπάρχει ανάπτυξη. Όταν όμως οι υποσχέσεις εκπληρώνονται, στον συμφωνημένο χρόνο, η παροχή χρήματος στο μέλλον μειώνεται.
Αυτό είναι το πρόβλημα σήμερα.
Δόθηκαν πολλές υποσχέσεις που δεν μπορούν να τηρηθούν.
Υπήρξαν πολλά δάνεια που δεν θα αποπληρωθούν.
Ξοδεύτηκαν πολλά λεφτά που δεν υπήρχαν.
Τυπώθηκε πολύ χρήμα που δεν στηρίζεται από την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών.
Έτσι έχει δημιουργηθεί μια τεράστια ανισορροπία μεταξύ της πραγματικής οικονομίας και της χρηματοπιστωτικής δραστηριότητας.
Η πραγματική οικονομία είναι η παραγωγή και η κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών.
Η χρηματοπιστωτική δραστηριότητα είναι η δημιουργία και κυκλοφορία χρήματος (και πίστωσης).
Ιδανικά, αυτές οι δυο απόψεις της οικονομίας θα έπρεπε να είναι συγχρονισμένες σε αρμονική αντιστοιχία. Στη σημερινή πραγματικότητα δεν είναι. Κυκλοφορεί πολύ περισσότερο χρήμα από την παραγωγή και κατανάλωση αγαθών και υπηρεσιών: χρήμα που δεν αντιστοιχεί σε εργασία και παραγωγή!
Υπάρχουν και άλλες παράμετροι, μα ας αρκεστούμε με αυτά για σήμερα.
Η ανισορροπία δημιουργείται από την πλεονεξία. Οι άνθρωποι δεν ελέγχουν τις επιθυμίες τους κι επιθυμούν περισσότερα μα με λιγότερη εργασία.
Θέλουν να παίρνουν χωρίς να δίνουν!
(Μπορείτε να παρατηρήσετε την τάση πολύ εύκολα στον εαυτό σας.)
