1. Ο Αριστείδης Χατζής τελειώνει τη Μικρή Εισαγωγή του στο θέμα Φιλελευθερισμός γράφοντας – “Οι φιλελεύθεροι φιλοδοξούν απλώς να δομήσουν μια ανοιχτή κοινωνία… ελευθερίας, ανοχής και προόδου στην οποία τα άτομα θα μπορούν να διαμορφώσουν τη ζωή τους και να καθορίσουν την πορεία της ” (103).
Εδώ κι εκεί αναφέρει (κι εξηγεί) ελευθερίες (ή δικαιώματα) όπως της έκφρασης, μετακίνησης κλπ και την ένταση μεταξύ της δημοκρατικής αρχής της πλειοψηφίας και του Κράτους Δικαίου ή τον (ελαφρύ/πιεστικό) εναγκαλισμό του κράτους και την ατομική ελευθερία, μα πουθενά δεν δίνει μια απλή, οργανωμένη, ολοκληρωμένη περιγραφή (λίστα/εικόνα) των ελευθεριών που χρειάζονται για τη διαμόρφωση και τον καθορισμό της πορείας της ζωής.
Θέτει το ερώτημα “Πώς αναγνωρίζονται τα δικαιώματα σε μια δημοκρατική… φιλελεύθερη κοινωνία;… αποτελούν παραχωρήσεις του κράτους προς τους πολίτες [ή]… συνδέονται με τα άτομα με φυσικό τρόπο [διότι] προϋπάρχουν [και] δεν τα κατασκευάζει το κράτος;” (60).
2. Το πρώτο ερώτημα θα πρέπει να εξεταστεί πρώτα ενδελεχώς. Στο δεύτερο ερώτημα έδωσα στο προηγούμενο άρθρο της σειράς αυτής μια γρήγορη απάντηση, ότι τα δικαιώματα παραχωρούνται στο άτομο από τους συμπολίτες του.
Εξήγησα ότι το ανθρώπινο βρέφος γεννιέται αδύναμο, ανήμπορο, ευάλωτο. Είναι ανοησία να μιλάμε για αναπαλλοτρίωτα ή αναφαίρετα δικαιώματα, φυσικά ή κοινωνικά, πολιτικά ή οικονομικά.
Όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά πως το βρέφος δεν μπορεί από μόνο του να κάνει τίποτα για αρκετό καιρό εκτός του να αναπνέει και να δέχεται εντυπώσεις από το περιβάλλον γύρω του κι εξαρτάται για την επιβίωση του (για πολύ καιρό) από τη φροντίδα, προστασία και διατροφή που παρέχουν αυτοί που το ανατρέφουν.
Είναι κάτι σαν αίσθηση καθήκοντος, κάτι σαν στοργική έλξη και τρυφερότητα που μας ωθεί να το φροντίσουμε δεόντως συντηρώντας το στη ζωή.
3. Όλοι εμείς οι άνθρωποι ζούμε σε αυτόν τον υλικό κόσμο με το σώμα μας. Το δε σώμα μας έχει εν γένει εκ φύσεως ορισμένα μέλη (κεφάλι, χέρια, πόδια) και όργανα (μάτια, γλώσσα, καρδιά, συκώτι κλπ) καθώς και συγκεκριμένες ικανότητες ή λειτουργίες, όπως αναπνοή, βάδισμα, χειρισμός, αφόδευση, όσφρηση, ακοή αίσθηση, αντίληψη κλπ.
Το μέγεθος των μελών και οργάνων και η ποιότητα ή ένταση των λειτουργιών σίγουρα διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά όλοι τα έχουμε όλα εξίσου – και τα μέλη και όργανα και τις λειτουργίες.
Τα σεξουαλικά όργανα διαφοροποιούνται σε άντρες και γυναίκες και αυτή η διαφοροποίηση επηρεάζει μερικές γυναικείες οργανικές λειτουργίες και μερικές ανδρικές.
Εκτός από αυτές τις διαφορές φύλου, όλα τα άλλα είναι κοινά!
4. Επειδή όλοι ως άτομα θέλουμε να έχουμε πάντα όλα τα μέλη και όργανά μας, καταλαβαίνουμε πως κανείς δεν θέλει να του αφαιρέσουν κάποιο μέλος ή να του σταματήσουν κάποια λειτουργία (αναπνοή, όραση).
Αν ένας άνθρωπος χάσει το κεφάλι ή την καρδιά του πεθαίνει – και δεν χρειάζεται να ασχολούμαστε μαζί του παρά μόνο να τον θάψουμε.
Αν χάσει τις τρίχες του κεφαλιού ή άλλων σωματικών περιοχών μάλλον δεν θα επηρεαστεί η ύπαρξή του – αν και πολλές γυναίκες δεν θα ήθελαν να χάσουν αυτό όμορφο φυσικό στολίδι τους. Αν χάσουμε το μικρό δάχτυλο στα πόδια ή στα χέρια, πάλι δεν θα επηρεαστεί πολύ αισθητά η ύπαρξή μας.
Αν όμως χάσουμε όλα τα δάχτυλα στα χέρια ή τα ίδια τα χέρια μας, η ικανότητα χειρισμού επίσης χάνεται και η δράση μας περιορίζεται στον ανάλογο βαθμό (ακόμα και με προσθετικά μέλη). Αν χάσουμε τα πόδια μας περιορίζεται το βάδισμα και συνακόλουθα στον αντίστοιχο βαθμό η μετακίνησή μας.
Επειδή ακριβώς αυτά όλα ισχύουν για όλους μας και όλοι επιθυμούμε την πλήρη σωματική ακεραιότητα, παραχωρούμε σε όλους αυτό το πρώτιστο δικαίωμα της σωματικής ακεραιότητας.
5. Η δεύτερη πανανθρώπινη ανάγκη που εγείρεται συνακόλουθα με την πρώτη είναι η κατοχή χώρου.
Μόλις γεννηθούμε, το σώμα μας καταλαμβάνει τον δικό του αποκλειστικό χώρο. Μπορεί να βρίσκεται στην αγκαλιά της μητέρας, στο πάτωμα ή ένα κρεβατάκι, αλλά παντού πάντοτε καταλαμβάνει χώρο.
Το σώμα καταλαμβάνει χώρο καθώς κινείται στο σπίτι, στον δρόμο, στο σχολείο, στην όπερα, στην εκκλησία ή στο γήπεδο, μα παντού πάντα πρέπει να έχει τον αποκλειστικό του χώρο.
Ο χώρος είναι πάνω στη στέρεη επιφάνεια της γης (ή κάποια προσομοίωσή της σε υποβρύχιο ή αεροπλάνο).
Αυτό ισχύει για το σώμα όλων των ανθρώπων. Κάθε οικογενειάρχης χρειάζεται τον χώρο που είναι η κατοικία της οικογένειας. Κάθε επαγγελματίας τον χώρο κατάλληλο για την εργασία του: ο καλλιτέχνης το ατελιέ του, ο γιατρός το ιατρείο, ο έμπορος το μαγαζί ή την αποθήκη, ο δικηγόρος το γραφείο κλπ.
Το παιδί έχει τον χώρο που του παρέχουν οι γονείς στο σπίτι και η κοινωνία στους δημόσιους δρόμους, στα σχολεία στα γήπεδα και στις εκκλησίες.
Παρότι κι εδώ η ανάγκη είναι κοινή για όλους και την αναγνωρίζουμε, δεν παρέχουμε αυτό το δικαίωμα όλοι σε όλους. Εδώ δημιουργείται σοβαρή ανωμαλία, καθώς πολλοί, μη έχοντας ελεύθερη πρόσβαση, αναγκάζονται να πληρώσουν για αυτή την απαραίτητη πρόσβαση άλλους που κατέχουν περισσότερη γη από όση χρειάζονται.
Θα επανέλθω.
