1. Λίγοι θυμούνται το πογκρόμ κατά των Ελλήνων και Αρμενίων στις 6-7 Σεπτεμβρίου 1955, παρότι είναι ακόμα ένα παράδειγμα καλής γειτονίας όπως την αντιλαμβάνονται οι Τούρκοι με τη κτηνώδη επιθετικότητά τους.
Στις αρχές Σεπτεμβρίου, λοιπόν, η Istanbul Ekspres δημοσίευσε την ψευδέστατη είδηση πως οι Έλληνες βάλανε μια εκρηκτική συσκευή στο τουρκικό προξενείο της Θεσσαλονίκης που ήταν παλαιότερα το σπίτι του αναμορφωτή τους Κεμάλ Ατατούρκ. Υπήρχε και μια φωτογραφία με τη λεζάντα “βάλανε φωτιά στο σπίτι του πατέρα μας Κεμάλ Ατατούρκ”!
Μερικοί ιστορικοί βλέπουν και τον δάκτυλο της Βρετανίας, προδοτικής Αλβιόνας, αναμειγμένο. Διότι λίγο νωρίτερα ένα έγγραφο είχε σταλεί από τη Βρετανική Πρεσβεία Αθήνας που σχολίαζε πως ενώ οι σχέσεις Ελλήνων Τούρκων είναι αρμονικές, αν συνέβαινε κάτι, όπως κάποια επίθεση στο τουρκικό προξενείο Θεσσαλονίκης, θα ακολουθούσαν φασαρίες. Θεωρούν πως ήταν μια κίνηση που σχετιζόταν με τα βρετανικά προβλήματα στην Κύπρο καθώς είχε ξεκινήσει ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ.
2. Το βράδυ στις 6 Σεπτεμβρίου άρχισε το πογκρόμ.
Το επεισόδιο στη Θεσσαλονίκη φάνηκε σύντομα πως ήταν κατασκευασμένο από Τούρκους. Οι ελληνικές αρχές ερεύνησαν και συνέλαβαν τον μουσουλμάνο φοιτητή από την Κομοτηνή Oktay Engin και τον φύλακα του προξενείου Μεχμέτογλου.
Ο Engin δήλωνε πως ήταν αθώο θύμα των ελληνικών αρχών.
Αργότερα πήγε στην Τουρκία όπου του δόθηκε τουρκική υπηκοότητα και δωρεάν μέρος διαμονής στην πόλη Edrine ( =Αδριανούπολη) στην Ανατολική Θράκη που ανήκει στην Τουρκία!
Αυτό, βέβαια, ουδέποτε ομολογήθηκε από Τούρκους ή Βρετανούς αξιωματούχους. Αλλά για τις ελληνικές αρχές δεν υπήρξε αμφιβολία για τους πραγματικούς ενόχους.
3. Εκείνο το βράδυ, λοιπόν, πάνω από 100.000 ακραίοι εθνικιστές Τούρκοι που πολλοί εκ των οποίων είχαν εισρεύσει στην Ιστανμπούλ από άλλα μέρη, ξεχύθηκαν στους δρόμους και άρχισαν να καταστρέφουν τις περιουσίες των Ελλήνων και των Αρμενίων και να τους ξυλοκοπούν. Δρούσαν σε ομάδες από 15 ως 50.
Να σημειωθεί πως 2-3 μέρες νωρίτερα στα κτήρια των χριστιανών (μαγαζιά, κατοικίες, αποθήκες) είχαν σημαδευτεί με μπογιά με τα γράμματα GMR.
Οι αστυνομικοί παρακολουθούσαν τις βιαιοπραγίες χωρίς να κάνουν τίποτα. Δεν έγινε καμιά προσπάθεια να σταματηθεί το αγριεμένο πλήθος.
Η πρώτη επίσημη εκδοχή για την Kristallnacht (=νύχτα με σπάσιμο των γυαλιών) της Ιστανμπούλ (όπως εκείνη των Ναζί εναντίον των Εβραίων 9-10 Δεκ 1938) ήταν πως οι Τούρκοι ξεχύθηκαν αυθόρμητα ως αντίδραση και διαμαρτυρία για κάποια επικείμενη εκτέλεση Τούρκων στην Κύπρο!
Οι δυνάμεις ασφαλείας εμφανίστηκαν αφού είχαν πια τελειώσει οι καταστροφές (όπως φαίνεται στη φωτογραφία).
4. Επισήμως, στο πογκρόμ σκοτώθηκαν 16 χριστιανοί και τραυματίστηκαν σοβαρά 32. Ένας Αμερικανός επίσης σκοτώθηκε. 12 γυναίκες χριστιανές βιάστηκαν και άγνωστος αριθμός ανδρών αναγκάστηκαν να υποστούν περιτομή.
Παράλληλα πάνω από 4.000 καταστήματα, 100 ξενοδοχεία, 25 φαρμακεία, 25 σχολεία, 20 εργοστάσια, 70 εκκλησίες και 1.000 κατοικίες χριστιανών καταστράφηκαν. Μερικοί διεθνείς οργανισμοί εκτίμησαν το σύνολο κόστος της καταστροφής σε $150.000.000 (ενώ οι Έλληνες κοντά 500 εκμ.) Σαν συνέπεια χιλιάδες Έλληνες έμειναν δίχως εργασία και εισόδημα!
Ο Ελληνικός πληθυσμός τότε ήταν πάνω από 100.000. Σιγά σιγά με τυπικές και άτυπες διαδικασίες χιλιάδες εξαναγκάστηκαν να αυτοεξοριστούν. Οι διωγμοί κορυφώθηκαν το 1964. Σήμερα ζουν εκεί μόλις 2.000.
Τις επόμενες μέρες η κυβέρνηση του Adnan Menderes έριξε το φταίξιμο στους κομμουνιστές. Μα το ΚΚ Τουρκίας ήταν πολύ μικρό τότε να τολμήσει να οργανώσει τέτοιο πογκρόμ. Και για ποιο λόγο; Και αν ήταν έτσι και όχι αυθόρμητη αγανάκτηση Τούρκων εθνικιστών, γιατί δεν επενέβη ο στρατός και η αστυνομία;
Στις 9/10/1955 συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν πάνω από 9.000 κομμουνιστές. Πολύ βολικό για τους ακροδεξιούς!
Μόλις 20% από τους λίγους χριστιανούς που έκαναν αίτηση για αποζημίωση πήραν όντως κάποια αποζημίωση!
