1. Κατά καιρούς μαζεύω γνωμικά από αρχαίους σοφούς και σύγχρονους στοχαστές, ρήσεις που πάντα προωθούν καλλιέργεια των αρετών και ηθική συμπεριφορά όπως οι δύο διατυπώσεις:
Μεταφράζω πολύ συνοπτικά. Η ζωή δεν έχει να κάνει με το να είμαστε πλούσιοι, δημοφιλείς κλπ., μα αληθινοί, ταπεινοί και καλοσυνάτοι…. Όταν συμπληρωθεί ο χρόνος μας, λεφτά και υλικά αγαθά δεν θα έχουν σημασία, μα η αγάπη και καλοσύνη που δώσαμε θα λάμπουν για πάντα.
2. Υπάρχουν εκατοντάδες τέτοιες ρήσεις σκόρπιες στο Διαδίκτυο. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη μας τις δεκάδες ρήσεις συγγραφέων όπως οι Έλιοτ, Κάφκα, Νίτσε, Τολστόι κλπ. κλπ., ο αριθμός ανεβαίνει στα εκατομμύρια. Και σίγουρα υπάρχουν δισεκατομμύρια σελίδες με τέτοια ρητά και ανάλογους ηθικούς στοχασμούς από το 2.500 πκχ., τότε που αρχίζει ευρέως η γραφή. Μερικές διατυπώσεις δε, όπως τα λόγια των Βεδικών και Ταοϊκών σοφών, του Πλάτωνα, του Βούδα και του Χριστού έχουν διαβαστεί και μελετηθεί από δισεκατομμύρια οπαδών. Όλα συμβουλεύουν την καλλιέργεια των αρετών και καλή, ηθική συμπεριφορά: Να μην βλάπτουμε ή κλέβουμε, να μην ψευδόμαστε κι εξαπατούμε, να είμαστε καλοσυνάτοι και σπλαχνικοί, να μη μισούμε και να συγχωρούμε.
3. Μα δεν παρατηρούμε καμιά ουσιαστική βελτίωση στην ανθρώπινη συμπεριφορά γενικά. Σε πολλές πολιτισμένες, προοδευτικές χώρες της Δύσης και στην Κίνα υπάρχουν πια κρατικές υπηρεσίες περίθαλψης και γενικότερης φροντίδας για αστέγους, αρρώστους, στερημένους και φτωχούς. Μα υπάρχει και αυξανόμενος αλαζονικός εγωισμός που κυνηγά πλούτο και καλοπέραση συχνά με ανήθικους ή ανέντιμους τρόπους, σε βάρος άλλων ανθρώπων, ακόμα κι ολόκληρων χωρών (του «τρίτου κόσμου» κι όχι μόνο). Διαβάζουμε για σκάνδαλα κι εγκλήματα παντού!
Έτσι, λοιπόν, ενώ δεν υπάρχει καμιά φανερή δράση εκπαίδευσης (ούτε στον ιδιωτικό ούτε στον δημόσιο τομέα Παιδείας) προς την απάτη και άλλες εγκληματικές πράξεις, αυτού του είδους, οι πράξεις, οι λίγο ή πολύ παραβατικές, που προκαλούν βλάβη προς συμπολίτες ή προς ολόκληρη την κοινωνία, αυξάνονται. Επιπλέον, υπάρχουν μεγάλες εντάσεις μεταξύ κρατών (ΗΠΑ-Ευρώπη-Ρωσία, ΗΠΑ-Κίνα, Κίνα-Ινδία, Ελλάδα-Τουρκία- Συρία, Ισραήλ-Άραβες κλπ.) και συχνά μικρές ή μεγάλες πολεμικές συγκρούσεις.
4. Πώς να εξηγήσουμε το φαινόμενο αυτής της φοβερής και παράλογης αντίφασης; Ένα μόνο συμπέρασμα βγαίνει τελικά. Η μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων παντού στην υφήλιο δεν πιστεύουν αυτές τις παραινέσεις περί καλλιέργειας και ενάρετης συμπεριφοράς. Ναι, ακούγονται πολύ όμορφες («μην κάνεις σε άλλους αυτό που δεν θέλεις οι άλλοι να κάνουν σε σένα»!) και όταν τις λέμε φουσκώνουμε από υπερηφάνεια για τη σοφία μας, μα τα ενδιαφέροντα και τα πραγματικά πιστεύω μας είναι διαφορετικά.
Ενδιαφερόμαστε κυρίως για την ικανοποίηση των επιθυμιών μας για πλούτο, φήμη και καλοπέραση και πιστεύουμε πως αυτές οι αξίες, αυτοί οι στόχοι, έχουν σημασία, διότι αυτά μας δίνουν ευχαρίστηση στην υλοποίησή τους στον υλικό κόσμο όπου ζούμε και θεωρούμε ως μόνη πραγματικότητα.
Τώρα, γιατί έχουμε τέτοια βασική νοοτροπία είναι θέμα για μελλοντικό άρθρο.
