Υπάρχουν ορισμένα χαρακτηριστικά στη (δεύτερη) φύση κάθε λαού που μένουν αμετάβλητα παρά την πάροδο χιλιετιών. Άλλα πάλι αλλοιώνονται ή και εξαφανίζονται. Η αγάπη για τη σοφία (= φιλοσοφία), που εκδηλώθηκε τόσο έντονα στην κλασική αρχαιότητα μαζί με τη διερεύνηση των φαινομένων του κόσμου, ατόνισε στη Βυζαντινή περίοδο κι εξαφανίστηκε λόγω ίσως της Τουρκοκρατίας.
Ένα στοιχείο που παρέμεινε αρκετά ισχυρό και αναλλοίωτο είναι η απέχθεια του Έλληνα προς τον νόμο. Δεν μπορούμε, βέβαια, να παραγνωρίζουμε ή να παρακάμπτουμε τους νόμους της Φύσης (π.χ. να ζήσουμε δίχως αέρα), μα μπορούμε να περιφρονούμε τους νόμους της Πολιτείας – και αυτό κάνουν έξοχα αυτοί που τους θεσπίζουν, δηλαδή οι πολιτικάντηδες που κυβερνούν.
Το ακόλουθο κείμενο βασίζεται στο άρθρο της κας Στέλλας Πριόβολου «Οι Έλληνες και οι νόμοι», ΤΟ ΒΗΜΑ, 27/12/2018. Η κα Σ. Πριόβολου είναι ομότιμος καθηγήτρια και Γραμματέας του Σώματος Ομότιμων Καθηγητών του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η κα Πριόβολου αναφέρεται στην παράλογη συνήθεια των κυβερνόντων να αλλάζουν ή να τροποποιούν με παράθυρα νόμους που ψήφισαν διότι συναντούν δυσκολίες και φοβούνται το «πολιτικό κόστος». Μετά εστιάζεται στην αλληλογραφία δύο Ρωμαίων αξιωματούχων επί ρωμαϊκής κυριαρχίας της Ελλάδας. Την αλληλογραφία μετάφρασε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος και δημοσίευσε η Εστία (1970) με τίτλο Οξύρυγχοι Πάπυροι.
Οι επιστολές αναφέρουν πολλές πλευρές του χαρακτήρα των Έλληνων και συμπεριφορές πολιτικών που μοιάζουν πολύ επίκαιρες. Μεταφέρω ένα απόσπασμα από τον Μενένιο Άπιο στον Ατίλιο Ντάβιο:
«Η μοίρα μας έταξε νομοθέτες του κόσμου και το ελληνικό άτομο περιφρονεί τον νόμο. Δεν παραδέχεται άλλη κρίση παρά μόνο την ατομική του… Σπάνια οι Έλληνες πείθονται «τοις κείνων ρήμασι». Πείθονται μόνο στα δικά τους ρήματα και αλλάζουν τους νόμους κάθε λίγο ανάλογα με τα κέφια της στιγμής, ή, όταν δεν μπορούν να τους αλλάξουν, τους αντιμετωπίζουν σαν εχθρικές δυνάμεις και τότε μεταχειρίζονται εναντίον τους ή τη βία ή τον δόλο… Για να κρίνουν αν ένας νόμος είναι δίκαιος, θα τον μετρήσουν με το μέτρο της προσωπικής τους περίπτωσης… Απορείς πως η πατρίδα των πιο μεγάλων νομοθετών έχει τόσο λίγη πίστη στο νόμο».
Στην ίδια επιστολή ο Άπιος θυμάται όμως και τα λόγια του μεγάλου ποιητή Οράτιου (από την Πρώτη Επιστολή στον 2ο τόμο): Graecia capta ferum victorem cepit et artes intulit agresti Latio:
«(Ας επαναλάβουμε κι εμείς τη δυσάρεστη ομολογία του Οράτιου Φλάκκου) Kατακτημένη η Ελλάς κατάκτησε τον άγριο νικητή κι έφερε τις Τέχνες στο αγροτικό Λάτιο (= Ρώμη)».
Κρατήσαμε το γονίδιο αυτό τουλάχιστον!
