Υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα στις μέρες μας – η ανεργία στους νέους απόφοιτους λυκείων και ΑΕΙ. Έτσι, γράφονται και λέγονται πολλά για τη σύνδεση παιδείας και ιδίως πανεπιστημιακής μόρφωσης κι εξειδίκευσης με τον επιχειρηματικό κόσμο. Μα, παρότι θεωρείται πως υπάρχουν τώρα περίπου 200.000 θέσεις εργασίας, οι εργαζόμενοι δεν τις θέλουν: πολλοί προτιμούν να εργάζονται τα καλοκαίρια στον τουρισμό και να παίρνουν επιδόματα ανεργίας τον χειμώνα! Οι νέοι και νέες που αποφοιτούν κάθε έτος είναι πάρα πολλοί. Φίλη στο υπ. Παιδείας με πληροφορεί πως κάθε χρόνο υπάρχουν το λιγότερο 2.200 απόφοιτοι φιλόλογοι μόνο, που δεν θέλουν να πάνε στον ιδιωτικό τομέα ή άλλους τομείς (βιβλιοθήκες, εκδοτικούς οίκους, πολιτιστικά ιδρύματα κλπ.) μα απαιτούν να διοριστούν, ενώ περιμένουν στην ουρά πάνω από 32.000 υποψήφιοι από το 2019 και διορίζονται το πολύ 1000. Ίσως μια λύση να είναι η αυξανόμενη υπογεννητικότητα.
Αυτό μοιάζει σοβαρό πρόβλημα, μα είναι δευτερεύον, ένα προϊόν βαθύτερου προβλήματος, το οποίο δεν βλέπω κανέναν ιθύνοντα στην Παιδεία, στην Πολιτική, στη Θρησκεία ή οπουδήποτε αλλού να θέλει να εξετάσει ενδελεχώς και με ειλικρίνεια.
Η κα Μουτσοπούλου (ΜΚΟ Σόλων) δημοσίευσε άρθρο με τον τίτλο αυτόν (23/6/2022). Ξεκινώντας από τη διαπίστωση της καθοδικής πορείας του δυτικού πολιτισμού (που παρεμπιπτόντως επισημάνθηκε από τον Oswald Spengler, 1918-1922, Der Untergang des Abendlandes… και πολλών άλλων στη συνέχεια), την απαξίωση των ηθικών αξιών και της οικονομικής ανάπτυξης, δίνει διάφορες διατυπώσεις άλλων (πανεπιστημιακών) για την κακοδαιμονία στα ΑΕΙ των ΗΠΑ που όμως έχουν οικουμενική ισχύ.
Το βαθύτερο πρόβλημα, η πρωταιτία για όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα παγκοσμίως, είναι η απαξίωση των ηθικών αξιών. Διότι μόνο φιλαλήθεις, έντιμοι, δίκαιοι άνθρωποι, με τη συμπεριφορά τους που θα εκφράζει πλήρως τις ιδιότητες του χαρακτήρα τους, μπορούν να δημιουργήσουν συνθήκες πολιτισμού, αλληλεγγύης, δικαιοσύνης, πραγματικής ευημερίας και ειρηνικής συμβίωσης.
Εντούτοις, η κα Μουτσοπούλου εγκαταλείπει αμέσως τις ηθικές αξίες για να γράψει περί… ανέμων και υδάτων.
Αναφέρει το βιβλίο Όχι για το κέρδος της Μάρθας Νουσμπάουμ (Κριτική, 2013) και την αντίληψη πως “Κανένα εκπαιδευτικό σύστημα δεν μπορεί να θεωρηθεί επιτυχημένο, αν τα οφέλη του τα δρέπουν μόνο τα μέλη των πλούσιων ελίτ”. Υπάρχει, λοιπόν, ανισότητα που μάλλον επιδεινώνεται πολύ εντονότερα με τους οικονομικούς στόχους που κυριαρχούν στα εκπαιδευτικά προγράμματα. Και παραθέτει τα λόγια της προέδρου του Χάρβαρντ, κας Drew Faust “Το ερώτημα δεν είναι κατά πόσον έχουμε την πολυτέλεια να υπηρετούμε τέτοιους στόχους στην εποχή που ζούμε, αλλά κατά πόσον έχουμε την πολυτέλεια να μην το κάνουμε” – που είναι μάλλον εξυπνακισμός.
Αναφέρει πολλά άλλα και το βιβλίο Κίνα ΑΕ (Κλειδάριθμος, 2006) του Ted Fishman, που μας πληροφορεί πως ξοδεύονται πάρα πολλά χρήματα στην ευρύτερη κατανάλωση και πολύ λίγα στην Εκπαίδευση. Μια, δε, ιλαροτραγική διαπίστωση είναι πως τα προγράμματα σπουδών των μηχανικών “δυσκολεύονται να παράγουν Αμερικανούς μηχανικούς”! (Πώς θα μπορούσαν εδώ να διορίζονται κάθε έτος τόσες χιλιάδες απόφοιτοι φιλόλογοι;)
Κι εδώ αγνοούνται τα ουσιαστικά θέματα και η εξέταση μένει στην Παιδεία ως πληροφόρηση και παραγωγή τεχνοκρατών με ανθρωπιστικά ιδεώδη που θα εξαλείψουν την ανισότητα και θα δημιουργούν πλούτο κι ευημερία στην υλική ζωή.
Είναι σχεδόν απίστευτη αυτή η εθελοτυφλία κι επιμονή αυτών των ανθρώπων με την υλική πρόοδο. Να μη θέλουν να καταλάβουν ή να ομολογήσουν εγγράφως πως η επιδίωξη της υλικής προόδου κι ευμάρειας (με τεχνοκράτες, επιστήμονες, πτυχιούχους σε ανθρωπιστικές σπουδές και παρόμοια) δεν πρόκειται να διορθώσει την άρρωστη, κακοφορμισμένη κοινωνία.
Αυτό που λείπει, και που μόνο αυτό θα μπορούσε να φέρει πραγματική ευμάρεια και ισορροπία, είναι η συμπεριφορά με τους 5 βασικούς κανόνες Hθικής: Δεν βλάπτουμε. Δεν ψευδόμαστε. Δεν κλέβουμε. Δεν νοθεύουμε ουσίες, σχέσεις και θεσμούς. Δεν συσσωρεύουμε περισσότερα από όσα χρειαζόμαστε.
Μόνο αν αυτές οι αρχές Ηθικής γίνουν φυσική συμπεριφορά, αφού εμπεδωθούν από την ανατροφή και την πρωτοβάθμια παιδεία, θα έχουμε μια υγιή κοινωνία δίχως εκμετάλλευση και ανισότητες, μια κοινωνία ευτυχισμένων πολιτών. Όλα τα άλλα, τα πολλά λόγια, τα σοβαρά και τα ευτράπελα, είναι φλυαρία.
