1. Φαίνεται σαν αυτές οι δύο έννοιες να μην έχουν σχέση, όμως αν το σκεφτεί κανένας καλλίτερα βλέπει ότι έχουν – όχι συμπληρωματική αλλά μάλλον αντίθετη όντας σε δυο άκρα.
Δηλαδή, ο στρεβλωμένος νους, αυτός που παράγει έγκλημα, μπορεί να λειτουργήσει καλλίτερα εκεί που υπάρχει αταξία και ακαθαρσία. Αισθάνεται στο περιβάλλον του και το να δράσει στρεβλωμένα του φαίνεται πολύ φυσικό.
Μέσα σε ένα καθαρό, ήσυχο, νοικοκυρεμένο περιβάλλον δεν αισθάνεται καθόλου καλά, δεν τον εκφράζει και δεν μπορεί να δράσει σύμφωνα με τη στρέβλωση του.
2. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, η Νέα Υόρκη αντιμετώπιζε το μεγαλύτερο πρόβλημα εγκληματικότητας στην ιστορία της. Ναρκωτικά, φόνοι, συμμορίες έκαναν την πόλη να θεωρείται από τις πιο επικίνδυνες στον κόσμο.
Το 1994 εξελέγη δήμαρχος της πόλης ο Ρούντυ Τζουλιάνι. Πρώην περιφερειακός Εισαγγελέας της Νοτίου Νέας Υόρκης.
Σε μια ομιλία του 3 μήνες μετά την εκλογή του ο Τζουλιάνι ανέφερε: «Ελευθερία δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν ότι θέλουν. Ελευθερία είναι η επιθυμία του κάθε ατόμου να υπακούει σε μια νόμιμη εξουσία που φροντίζει με διάκριση για το τι πρέπει να κάνεις και πώς να το κάνεις».
Επηρεασμένος από την θεωρία των «Σπασμένων Τζαμιών» (Broken windows theory 1982 James Q. Wilson και George L. Kelling) που υποστήριζε ότι αν αντιμετωπίσεις τις μικρές παραβάσεις, όπως τα γκράφιτι, το αλκοόλ σε δημόσιους χώρους και βανδαλισμούς, δημιουργείται μια ατμόσφαιρα στην πόλη που το μεγαλύτερο έγκλημα δεν μπορεί να δράσει εύκολα. Ετσι έπεισε την αστυνομία μέσω του συνεργάτη του και αρχηγού της να το εφαρμόσει.
Σύντομα οι δείκτες άρχισαν να πέφτουν και σήμερα η Νέα Υόρκη θεωρείται μια από τις πιο ασφαλείς πόλεις του κόσμου.
Εθνικός δείκτης εγκληματικότητας στη Νέα Υόρκη και άλλες πόλεις 1990-2002.
(National, New York City, and other major city crime rates (1990–2002))
Chart with number of murders in New York City per year from 1928 to 2017
3. Η Αθήνα που μεγάλωσα ήταν μια πόλη ήσυχη και σε μεγάλο βαθμό ασφαλής. Οι άνθρωποι συχνά αφήναν τις πόρτες τους ανοιχτές και έλεγαν στο γείτονα πως θα λείπουν για κάποιο διάστημα χωρίς να έχουν αμφιβολία ότι θα πρόσεχε το σπιτικό τους. Οι άνθρωποι τα καλοκαίρια κοιμόντουσαν στις αυλές και στα μπαλκόνια και τα παράθυρα ήταν ανοικτά ακόμα και στα ισόγεια. Αυτή η εποχή φαίνεται να είναι πολύ μακριά σε σχέση με τις σημερινές συνθήκες.
Αν όμως ο Τζουλιάνι, κατάφερε να αλλάξει τις συνθήκες σε μια πόλη πολύ πιο μεγάλη κι επικίνδυνη από την Αθήνα δεν βλέπω γιατί δεν μπορεί να γίνει κι εδώ.
Το μόνο εμπόδιο είναι η αβουλία και ανικανότης των αρχών και στην προκειμένη περίπτωση της δημαρχίας να δει, να κατανοήσει και να εφαρμόσει ένα τέτοιο σύστημα, αντί να ασχολείται με ανόητες και ανώφελες γιορτές και πανηγύρια που δεν προσφέρουν τίποτα στον πολίτη και ξοδεύουν μέρος του προϋπολογισμού. Να φροντίσει να καθαρίσει αυτή την πόλη, που φαίνεται σαν να βρίσκεται σε συνθήκες μόλις μεταπολεμικές…
Η πρώτη βέβαια δικαιολογία θα είναι ότι δεν υπάρχουν αρκετά χρήματα, όμως η περίοδος των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 έδειξε ότι οι Αθηναίοι είναι έτοιμοι να προσφέρουν εθελοντική εργασία αν τους εμπνεύσει κάποιος.
Και γιατί δεν μπορούν τα σχολεία να συμμετέχουν μια φορά την εβδομάδα κυκλικά σε καθαρισμό τοίχων, παρτεριών και δρόμων ακόμα, ώστε όχι μόνο να βοηθήσουν αλλά και να αποκτήσουν τα παιδιά από νωρίς αίσθημα πολίτη και να συντηρούν αντί να βανδαλίζουν την πόλη.
4. Ακούμε συνεχώς ότι κάθε μέτρο που φαίνεται κάπως αυστηρό είναι αντιδημοκρατικό. Στη μελέτη με τίτλο «Δημοκρατία: Ελευθερία υπό τον Νόμο» που έχει τυπωθεί εδώ και αρκετά χρόνια (1981) ο συγγραφέας (Ν. Καζάνας), εξηγεί αναφερόμενος σε διαχρονικές παραδόσεις το ρόλο μιας κυβέρνησης. Αντιγράφω από την Εισαγωγή του βιβλίου, σ 9:
«Η φράση “ελευθερία υπό τον Νόμο” υπονοεί ότι μόνο με την υπακοή στον Νόμο εδραιώνεται η ελευθερία καθώς οι πολίτες σαν έλλογα και υπεύθυνα πλάσματα εκτελούν ορισμένα καθήκοντα προς τον Εαυτό τους, προς κάθε άλλο πλάσμα και προς την Πολιτεία της οποίας είναι μέλη… Καθήκοντα και δικαιώματα είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος και εγείρονται από τη φύση του ανθρώπου και τη φύση του κόσμου στον οποίο οι άνθρωποι ζούνε.»
Αν σήμερα υπάρχουν τόσα πολλά δυσεπίλυτα προβλήματα, αυτή η κατάσταση οφείλεται στην άγνοια αυτών των φυσικών δικαιωμάτων και των αντίστοιχων καθηκόντων. Μόνο με ένα σοβαρό και φροντισμένο πρόγραμμα παιδείας (αλλά και ανατροφής και προ-παιδείας) θα μπορούσαν οι αποχαλινωμένες τάσεις των ημερών μας (όπου κυριαρχεί η απληστία, ο ετσιθελισμός, η επιφανειακή εμφάνιση και η ακατάπαυστη θορυβώδης κίνηση), να πάρουν μια ορθή κατεύθυνση.
Μέρος της παιδείας εκτός από αυτό που δίνουν οι γονείς μπορεί να δοθεί και από τις αρχές του δήμου. Δεν είναι απαραίτητο να περιμένουν οι δήμαρχοι να αλλάξει όλο το εκπαιδευτικό σύστημα για να δράσουν οι ίδιοι σωστά. Μπορούν να δώσουν ένα παράδειγμα που μετά να μεταλαμπαδευθεί και αλλού.
Χρειάζεται γνώση, απόφαση και λίγο θάρρος…
