1. Τον Δεκέμβριο 2016 οι Γκίκας Χαρδούβελης, υπουργός οικονομίας της κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά, και Ι. Γκιώνης, οικονομολόγος της Eurobank, δημοσίευσαν μια μελέτη στην επιθεώρηση Cyprus Economic Policy Review του Πανεπιστημίου Κύπρου στην οποία αναλύουν τις οικονομίες της Κύπρου και της Ελλάδας εξηγώντας γιατί η πρώτη ξεπέρασε την κρίση της σε δυο χρόνια και η δεύτερη συνεχίζει απτόητη για επτά!
Οι δύο οικονομολόγοι δίνουν έξι σημαντικούς λόγους για την τεράστια διαφορά, αλλά μερικοί ουσιαστικά είναι παράγωγα άλλων βαθύτερων, πρωτογενών αιτιών, όπως θα δείξω στη συνέχεια.
Μετά, οι δυο συγγραφείς υποδείχνουν πως και οι δύο χώρες έχουν δυο κοινά προβλήματα. Το ένα είναι το μεγάλο ύψος μη-εξυπηρετούμενων δανείων και το άλλο οι χαμηλές επενδύσεις.
Η βασική και αποφασιστική διαφορά είναι στη νοοτροπία. Οι Κύπριοι απορρόφησαν πολλά καλά στοιχεία από την αγγλική κουλτούρα λόγω της ογδοντάχρονης βρετανικής κατοχής.
2. Παρουσιάζω συνοπτικά τους λόγους στη σειρά που τους δίνουν οι συγγραφείς:
α) Το έλλειμμα στα δημοσιονομικά (= κρατικά έσοδα-έξοδα) και στην ανταγωνιστικότητα (=φθηνότερα προϊόντα) ήταν στην Ελλάδα ως ποσοστό διπλάσιο από εκείνο της Κύπρου. (Όμως αυτό καθαυτό δεν είναι καθοριστικό διότι προέρχεται από την επιπόλαιη κι ανεύθυνη αντιμετώπιση της οικονομίας των Ελλήνων πολιτικών – μια διάθεση που συναντάμε σε πολλές άλλες περιπτώσεις.)
β) Το κυριότερο πρόβλημα της Κύπρου ήταν ο τραπεζικός τομέας που δεν χρειαζόταν τόσο μεγάλη δόση δημοσιονομικής λιτότητας. Στην Ελλάδα η τραπεζική κρίση εμφανίστηκε μετά τη χρεοκοπία. (Αυτό είναι ορθότατο. Αλλά ας μην ξεχνάμε πως οι ελληνικές κυβερνήσεις αρνήθηκαν πεισματικά και αρνούνται ακόμα να εφαρμόσουν μεταρρυθμίσεις που θα έλυναν νωρίς τα προβλήματα μα είχαν πολιτικό κόστος.)
γ) Όταν παρουσιάστηκε η κυπριακή κρίση, η Ευρωζώνη είχε θωρακιστεί επαρκέστατα χάρη κυρίως στην προγενέστερη ελληνική κρίση.
δ) Παρότι αρχικά η Κύπρος αντιμετώπισε πιο επιθετικούς δανειστές, οι κυβερνώντες ενέργησαν πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά. Επίσης το κόστος της αρωγής μέσω κουρέματος το υπέστησαν κυρίως ξένοι (Ρώσοι) με μικρότερη επίπτωση στην εσωτερική κατανάλωση.
ε) Οι πολιτικοί των κυπριακών κομμάτων συμφώνησαν εξαρχής και υπέγραψαν από κοινού το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής. Δεν υπήρξε εθνικός διχασμός κι ο λαός πληροφορήθηκε για την κρίση επαρκώς. Στην Ελλάδα δεν υπήρξε ομόνοια ούτε πραγματική πληροφόρηση. Οι συνδικαλιστές, αναρχοαριστεροί, κομμουνιστές και ακροδεξιοί που λαχταρούσαν την εξουσία κι όχι την εξυγίανση της οικονομίας, δίχασαν τον λαό.
ζ) Η Κύπρος έχει πιο αποτελεσματική δημόσια διοίκηση. Αυτή ενέργησε ταχύτατα και πέτυχε όλους τους στόχους γοργότερα από ό,τι προέβλεπε το πρόγραμμα. Στην Ελλάδα, η διοίκηση είναι σχεδόν εντελώς διαλυμένη, μια δυσλειτουργική και διεφθαρμένη γραφειοκρατία του πελατειακού κρατισμού που έγινε πολύ χειρότερη καθώς οι διαδοχικές κυβερνήσεις απέφευγαν να εφαρμόσουν τα συμφωνηθέντα με τους δανειστές.
3. Κάθε νουνεχής αναγνώστης πρέπει να αντιλαμβάνεται πως οι Κύπριοι έχουν πολύ διαφορετική ψυχοσύνθεση και νοοτροπία.
Έχουν κι αυτοί αριστερούς κάθε απόχρωσης όχι όμως αγράμματους κι ασυνάρτητους καταληψίες, μάγκες και μπαχαλάκηδες σαν τους δικούς μας τσαρλατάνους που νομίζουν πως είναι πάνσοφοι και θα κάνουν την Ευρώπη να χορέψει στα νταούλια τους και ως αντιπολίτευση προέτρεπαν τους συνοδοιπόρους τους σε κάθε είδους βία και παρανομία βρίζοντας τους πάντες ως προδότες (!!!) και γαυγίζοντας “όχι” σε κάθε μέτρο που θα βοηθούσε να ξεπεραστεί η κρίση.
Το ΚΚ της Κύπρου, ονομαζόμενο ΑΚΕΛ, από το 1980 και δώθε (με εξαίρεση το 1985 που ήρθε τρίτο κόμμα) ερχόταν στις βουλευτικές εκλογές 2ο ή 1ο με ποσοστό που κυμαινόταν από 26% ως 36% και δεν δίσταζε να υποστηρίξει για Πρόεδρο πρόσωπο που δεν ανήκε στον χώρο της επιρροής του, αν το θεωρούσε κατάλληλο.
Οι κομμουνιστές λοιπόν, μετά από αρχική εναντίωση, συναίνεσαν πλήρως και στην είσοδο στην ΕΕ και φυσικά σε όλα τα μέτρα που επιβλήθηκαν για την έξοδο από το μνημόνιο – όπως και τα άλλα κόμματα. Δεν φέρθηκαν σαν τα ξετσίπωτα τσογλάνια των τσιπριστών (και άλλων ανόητων κομμάτων στην Ελλάδα).
4. Το σωτήριο όργανο ήταν η Δημόσια Διοίκηση. Αυτή ήταν η συνέχεια της Διοίκησης που θεμελιώθηκε και εδραιώθηκε σύμφωνα με τις πρακτικές της βρετανικής παράδοσης στη διάρκεια της ογδοντάχρονης κατοχής.
Αυτή η ογδοντάχρονη στενή επαφή έδωσε στους Κυπρίους διαφορετικούς τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς και τους ανάγκασε να μάθουν την Αγγλική ως δεύτερη γλώσσα και το αγγλικό Δίκαιο ως ένα βασικό στοιχείο στη δική τους δικονομία και οι αρετές εκδηλώθηκαν στις δύσκολες στιγμές της κρίσης.
Η Ελλάς μένει βαλτωμένη στο ένδοξο παρελθόν της και στο βαριά αρρωστημένο, παρανοϊκό παρόν της.
Θα επανέλθω….
