1. Πρόσφατα (5/10/14) ο κ. Παπαχελάς δημοσίευσε στην Καθημερινή (σ 20) ένα άρθρο στο οποίο μεταφέρει τα λόγια του Κ. Δεσποτόπουλου (ετών 102) σχετικά με τα χαρίσματα του πολιτικού. Δεν το λέει αλλά υποθέτω πως εννοεί “καλό πολιτικό ηγέτη” διότι στο τέλος του άρθρου αναφέρει μόνο τέσσερις, το οποίο σημαίνει πως υπάρχουν πολύ περισσότεροι κακοί ηγέτες με καθόλου ή ελάχιστα χαρίσματα, κάτι που γνωρίζουμε από πείρα.
Ο κ. Δεσποτόπουλος δεν δίνει τη δική του γνώμη αλλά εκείνη του “ύπατου φιλοσόφου”, όπως περιγράφει τον Πλάτωνα. Η λίστα χαρισμάτων που ακολουθεί είναι λοιπόν του Πλάτωνα, όχι των κκ. Δεσποτόπουλου ή Παπαχελά.
Και αντιγράφω παρότι ούτε ο ένας ούτε ο άλλος μεταφέρουν το πιο σημαντικό, για μένα, προσόν του καλού πολιτικού ηγέτη το οποίο αφήνω για το τέλος.
2. Μνήμων, ευμαθής, μεγαλοπρεπής, εύχαρις, φίλος και συγγενής αληθείας, δικαιοσύνης, ανδρείας, σωφροσύνης.
Παιδεία εξαίρετη στα μαθηματικά πρώτα και στη φιλοσοφία ύστερα. (Εδώ βέβαια τα μαθηματικά για τον Πλάτωνα ήταν περισσότερο γεωμετρία ενώ η φιλοσοφία ήταν πρώτιστα πρακτική στην καθημερινή ζωή, δηλαδή Ηθικά και όχι ακαδημαϊκές συζητήσεις περί ανέμων και υδάτων – ή έστω δημοσιογραφικές περί χαρισμάτων ηγέτη).
Πρακτική εμπειρία με συμμετοχή στην πολιτική εξουσία υπό την καθοδήγηση των πρεσβυτέρων του – οι οποίοι επίσης ήταν καλοί ηγέτες.
Συναίσθηση ότι αποτελεί εκπλήρωση καθήκοντος η άσκηση της πολιτικής εξουσίας και όχι προσωπικής φιλοδοξίας. Επίσης αποδοχή συλλογικής εξουσίας και συμμετοχής εκ περιτροπής άλλων άξιων ηγετών.
3. Και ο κ. Παπαχελάς επεκτείνει: ο ηγέτης χρειάζεται να είναι –
Διορατικός σχετικά με το εφικτό και το δέον στο παρόν και στο άμεσο τουλάχιστον μέλλον για την αντιμετώπιση των πολυποίκιλων αναγκών και προβλημάτων των πολιτών.
Απτόητος αντίκρυ σε κρίσιμες δεινές περιστάσεις (=ανδρεία και σωφροσύνη).
Πρώτιστα όμως αταλάντευτα δίκαιος – αδέκαστος και τίμιος των δημοσίων αγαθών διαχειριστής.
Με κύρος κι ευχέρεια επιβολής της πολιτικής του (=εύχαρις, μεγαλοπρεπής, έμπειρος).
4. Είναι παράξενο, αλλά ο κ. Δεσποτόπουλος μόλις και αναφέρει την αλήθεια μαζί με άλλες αρετές, ενώ για τον Πλάτωνα είναι το σπουδαιότερο αγαθό στον άνθρωπο (π.χ. Φίληβος 58D, Πολιτεία 485C και 595C κλπ) και ο κ. Παπαχελάς δεν την αναφέρει καθόλου ενώ γνωρίζει την απέραντη ψευδολογία στην οποία επιδίδονται οι σημερινοί ηγέτες.
Το πιο σημαντικό χάρισμα όμως δεν αναφέρεται από τους δύο και συνήθως παραγνωρίζεται από σχεδόν τους πάντες. Ο Πλάτων το έχει στο Νόμοι, 710Β:
Για να μεταβάλει τα ήθη της Πολιτείας, ο κυβερνήτης δεν χρειάζεται ούτε πάρα πολύ χρόνο ούτε πολλή προσπάθεια. Αλλά αυτό που χρειάζεται είναι ότι ο ίδιος πρέπει πρώτος να προχωρήσει στην κατεύθυνση που θέλει, προτρέποντας τους πολίτες είτε προς τις επιδιώξεις της αρετής είτε προς το αντίθετο. Ο ίδιος πρώτος, με το δικό του παράδειγμα, θα δείξει τη γραμμή δράσης, δίνοντας επαίνους και τιμές στα σωστά πράγματα και μομφή στα αντίθετα, και κολάζοντας όποιον δεν πειθαρχεί, ανάλογα με την κάθε πράξη.
(Οὐδέν δεῑ πόνων τινος παμπόλλου χρόνου τῷ τυράννῳ μεταβαλεῑν βουληθέντι πόλεως ἤθη, πορεύεσθαι δε αὐτόν δεῑ πρῶτον ταύτῃ ὅπῃπερ ἄν ἐθελήσῃ ἐάν τε πρός ἀρετῆς ἐπιτηδεύματα προτρέπεσθαι τούς πολίτας ἐάν τε ἐπί τοὐναντίον, αὐτόν πρῶτον πάντα ὑπογράφοντα τῷ πράττειν, τά μέν ἐπαινοῦντα καί τιμῶντα, τα δ’ αὖ πρός ψόγον ἄγοντα, καί τόν μή πειθόμενον ἀτιμάζοντα καθ’ ἑκάστας τῶν πράξεων Νόμοι 710 Β.)
Αυτό σημαίνει πως ο ίδιος ζει κι έχει ζήσει ενάρετα – με δικαιοσύνη, εντιμότητα, συμπόνια και φιλαλήθεια. Όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα ή άσχετα αμπελοφιλοσοφήματα.
Είναι ολοφάνερο πως ούτε οι τέσσερις ηγέτες που αναφέρει ο Παπαχελάς (Καποδίστριας, Κουμουνδούρος, Τρικούπης και Βενιζέλος Ελευθέριος) είχαν αυτήν την τελευταία ιδιότητα, αλλά ήταν τουλάχιστον πολύ ανώτεροι των σύγχρονων φανφαρόνων που δεν έχουν εργαστεί ποτέ, είναι παθιασμένοι με την εξουσία και δεν δινουν δεκάρα για τα πραγματικά προβλήματα του έθνους.
