Aγορές – και Κρίση

1. Κραυγές απογοήτευσης και αγωνίας ακούγονται από τους ηγέτες της Ευρωζώνης καθώς οι “αγορές” επιτίθενται σε όλα τα θεωρούμενα ισχυρά Κράτη με τις πιο ανεπτυγμένες οικονομίες. Τουλάχιστον έτσι παρουσιάζεται αυτή η δραστηριότητα εκ μέρους των χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων και η διατύπωση αυτή δείχνει πόσο αδαείς και ανάξιοι φαίνονται όλοι αυτοί οι μεγαλόστομοι ηγέτες στην άγνοια και ανικανότητά τους να αντιμετωπίσουν αυτό το φαινόμενο.

Το όλο ζήτημα είναι απλούστατο.

 

2.  Πρώτα πρώτα, ας ξεκαθαρίσουμε τους όρους και τις έννοιες που χρησιμοποιούμε, αλλιώς θα βυθιστούμε σε αβυσσαλέα σύγχυση.

Συχνά χρησιμοποιούμε τους όρους “ιδρύματα” ή “οργανισμοί” για τις χρηματοπιστωτικές εταιρίες. Πρόκειται πράγματι για εταιρίες ή επιχειρήσεις (και τράπεζες) που σκοπός τους είναι να κερδίσουν όσο το δυνατό περισσότερα χρήματα παρότι έχουν ήδη πάρα πολλά. Δεν είναι φιλανθρωπικά ιδρύματα. Επομένως καλά θα κάνουν οι δημοσιογράφοι, πολιτικοί και σχολιαστές να χρησιμοποιούν τους όρους “επιχείρηση/εταιρία” μόνο, και όχι “ίδρυμα/οργανισμός”.

Στην πραγματικότητα πρόκειται για τρομερούς τοκογλύφους.

Ο όρος “αγορές” είναι ευφημιστικός και νεφελώδης και δεν αποδίδει καθόλου το όλο φαινόμενο. Οι “αγορές” μπορεί να συμπεριλαμβάνουν αγοραπωλησίες νομισμάτων (γεν, δολαρίου, ευρώ, λίρας κλπ.) αλλά τέτοιες συναλλαγές δεν αποτελούν απειλή για τα Κράτη με ανεπτυγμένες οικονομίες.

Οι “αγορές” είναι απλούστατα αυτές οι τοκογλυφικές χρηματοπιστωτικές εταιρίες στην Αμερική, Βρετανία, Γερμανία, Ιαπωνία κλπ, που δανείζουν χρήματα σε κυβερνήσεις. Παλιά, στον Μεσαίωνα και στην Αναγέννηση, τέτοιες συναλλαγές γίνονταν ως επί το πλείστον με χρυσάφι (δουκάτα, φλορίνια, λίρες ή ράβδους/τούβλα χρυσού). Σήμερα γίνονται ηλεκτρονικά, πάρα πολύ γρήγορα και από τη μια στην άλλη άκρη του πλανήτη.

Π.χ. η Ελλάς, ή το Μαρόκο, χρειάζεται χρήματα για τις διάφορες δημόσιες δαπάνες και απευθύνεται σε τράπεζες εγχώριες ή ξένες που θα δανείσουν με το τρέχον επιτόκιο, (2%, 3% κλπ.). Ή εκδίδει ομόλογα 5ετούς ή 10ετούς διαρκείας προσφέροντας ένα παρόμοιο επιτόκιο, ίσως πιο πολύ για να ελκύσει μεγαλύτερα ποσά, και οι τοκογλυφικές εταιρίες (και ιδιώτες) όντως αγοράζουν τα ομόλογα εξασφαλίζοντας ένα ετήσιο εισόδημα της τάξεως του 3% ή 5% ή ό,τι άλλο.

3. Αλλά τι γίνεται σήμερα; Πώς επιτέθηκαν στην Ελλάδα και τώρα στρέφονται κατά της Ευρωζώνης;

Πολύ απλά οι εταιρίες αυτές ανακοινώνουν πως τα Κράτη που θέλουν χρήματα είναι αφερέγγυα, επομένως η δανειοληπτική ικανότητά τους μικρή: έτσι ανεβάζουν ψηλά τα επιτόκια σε 7% ή 12% ή 30%!

Τα Κράτη τώρα, σε μια εκδοχή, θα δανειστούν με υψηλά επιτόκια και θα πληρώνουν πολλά χρήματα για πολλά χρόνια – όπως η Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Πορτογαλία. Για να βρεθούν αυτά τα πρόσθετα χρήματα, θα πρέπει να γίνουν περικοπές στις κρατικές δαπάνες (μείωση συντάξεων, μισθών, θέσεων εργασίας και υπηρεσιών) ή αύξηση φόρων (άμεσων και έμμεσων) ή και αύξηση στις τιμές των κρατικών υπηρεσιών (νοσήλια σε κρατικά νοσοκομεία, δάνεια σε κρατικές τράπεζες, καύσιμα σε κρατικά βενζινάδικα κλπ.) ή όλα μαζί.

Αν ένα Κράτος δεν χρειάζεται αμέσως τα λεφτά μπορεί να λάβει ένα ή όλα αυτά τα μέτρα κι έτσι να μη δανειστεί. Αλλά συνήθως αυτό δεν γίνεται, διότι το Κράτος χρειάζεται τα χρήματα άμεσα και τέτοια μέτρα δεν αποδίδουν σύντομα.

Το Βέλγιο πριν λίγες μέρες (Δεκ. 2011) είχε την εύστοχη επινόηση να εκδώσει “oμόλογα πατρίδας” και υπερκάλυψε τις ταμειακές ανάγκες του με 5,7 δις Ευρώ!

Η Αμερική νωρίτερα στο έτος 2011 απλούστατα τύπωσε νωπά δολάρια. Και αυτό το κάνει κάποτε μια ή άλλη Χώρα – όπως το έκαναν και τα Ευρωπαϊκά Κράτη πριν την ενοποίηση στο κοινό Ευρώ.

Η εκτύπωση νωπού χρήματος έχει περίπου την ίδια επίδραση με την αύξηση φορολογίας. Το Κράτος τώρα έχει περισσότερα λεφτά και έτσι μπορεί να αγοράζει περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες αφήνοντας λιγότερα για τους πολίτες που τα παρήγαγαν.  Οι τιμές των προϊόντων ανεβαίνουν και οι πολίτες χρειάζονται πιο πολλά χρήματα για την ίδια ποσότητα αγαθών και υπηρεσιών. Ο τροχός του πληθωρισμού γυρίζει και το νόμισμα χάνει από την προηγούμενη αξία του (σε σύγκριση με άλλα εθνικά νομίσματα). Εκτός κι αν το κράτος φροντίσει γρήγορα μέσω φορολογίας να ξαναμαζέψει το νωπό χρήμα που έθεσε σε κυκλοφορία (συχνά επίσης για να τονώσει την οικονομία).

4. Ας ξεκαθαρίσουμε και το ζήτημα του χρήματος.

Το νόμισμα μιας χώρας επίσης είναι προϊόν, όπως νεκταρίνια ή νυστέρια, κι έχει κι αυτό την τιμή του στη χρηματική αγορά.

Το χρήμα καθεαυτό δεν έχει καμιά αξία άλλη από αυτή που εμείς του δίνουμε ή το τυπωμένο χαρτί που αντιπροσωπεύει το νόμισμα της Χώρας. Αυτά ακριβώς τα χαρτιά παρέχουν στον κάτοχό τους μια νόμιμη διεκδίκηση αγαθών και υπηρεσιών. Όσα περισσότερα λεφτά έχεις (ως επί το πλείστον σε κατάθεση σε κάποια τράπεζα) τόσα περισσότερα αγαθά μπορείς να διεκδικήσεις, τώρα ή αργότερα.

Όλο το εμπόριο, όλες οι χρηματο-οικονομικές δραστηριότητες είναι σε τελευταία ανάλυση, ανταλλαγές αγαθών και υπηρεσιών. Εγώ παράγω αυγά, εσύ κάλτσες, ο άλλος βάφει τοίχους κι ο παράλλος φτιάχνει τα δόντια μας. Το χρήμα βοηθά στην ομαλή διαδικασία της παραγωγής και του εμπορίου, όπου δεν μπορεί, εκ φύσεως, να υπάρχει απόλυτος συντονισμός αγαθών και υπηρεσιών αφενός και αναγκών αφετέρου ώστε να γίνονται οι επιθυμητές ανταλλαγές. Το χρήμα λειτουργεί ως ένας κοινός παρανομαστής και μέσο ανταλλαγών καθώς και αποθήκευση για μελλοντική διεκδίκηση.

5.   Και τώρα φθάσαμε στο πρώτο οξύμωρο!

Το χρήμα είναι κρατικό! Το νόμισμα κάθε χώρας εκδίδεται από την Κεντρική Τράπεζα, όπως κι αν αυτή ονομάζεται (Τράπεζα της Ελλάδος, Τράπεζα της Αγγλίας κλπ.), η οποία είναι κρατική. Έχει Διοικητή, βεβαίως, αλλά αυτός παίρνει εντολές για πολλά θέματα και την γενική πολιτική από την κυβέρνηση.

Τώρα όμως η Ελλάς είναι μέλος της Ευρωζώνης και το νόμισμα Ευρώ εκδίδεται από την ΕΚΤ, (την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα). Η Τράπεζα της Ελλάδος δεν μπορεί να εκδίδει όσα Ευρώ θέλει και όποτε θέλει.

Από την άλλη, η ΕΚΤ δεν έχει άμεσες δοσοληψίες με τα διαφορετικά Κράτη στην Ευρωζώνη. Κανονικά, η ΕΚΤ θα έπρεπε να έχει άμεση σχέση με κάθε Κράτος μέλος και να δίνει δάνεια ή όχι, όπως κάνει κάθε Κεντρική Τράπεζα σε ανεξάρτητα αυτοκέφαλα Κράτη σε σχέση με τις άλλες τράπεζες και τις διαφορετικές περιοχές της επικράτειας. Αντ’ αυτού έχουμε το Eurogroup, το Ecofin, την Κομισιόν κλπ. και χρονοβόρες, συχνά αντικρουόμενες και αντιφατικές, διαδικασίες και πολιτικές, προτού η ΕΚΤ έχει αποτελεσματική επαφή με κάποιο Κράτος της Ευρωζώνης.

Αυτή η βλακώδης κατάσταση δίνει την ευκαιρία στις ισχυρότερες χώρες να επιβάλλουν δικούς τους όρους, κάποτε προς όφελος της δικής τους οικονομίας και μόνο. Εδώ πρέπει, όμως, να δούμε πώς ισχυρά Κράτη όπως η Γαλλία και η Γερμανία συχνά επωμίζονται μεγάλα οικονομικά βάρη για να βοηθήσουν ασθενέστερες ή χρεοκοπημένες οικονομίες όπως αυτή της Ελλάδας (ας συλλογιστούμε τι τεράστια κονδύλια εισέρρευσαν από την ΕΕ στην Ελλάδα τα τελευταία 30 χρόνια).

Έτσι, αυτή την εποχή, στην Ευρωζώνη επικρατεί μια φοβερά συγχυσμένη κατάσταση όπου μισο-υπάρχει μια Κεντρική Τράπεζα και μια Κεντρική Κυβέρνηση αλλά ούτε η μια ούτε η άλλη λειτουργεί όπως θα έπρεπε. Το τιμόνι το κρατάνε η Γαλλία και πολύ περισσότερο η Γερμανία.

6. Το δεύτερο οξύμωρο είναι η δύναμη που έχουν και ασκούν αυτές οι τοκογλυφικές επιχειρήσεις, οι οποίες χρωστούν την ύπαρξή τους στην ανάπτυξη της κοινωνίας, την οποία καταταλαιπωρούν, αν δεν την λυμαίνονται, και στο χρήμα που εκδίδει το Κράτος.

Με ποιο σκεπτικό επιτρέπεται σε αυτούς τους αδίσταχτους κερδοσκόπους να λειτουργούν τόσο ληστρικά;… Μπορούν, π.χ., μέσω του χρηματιστηριακού μηχανισμού των λεγόμενων “παραγώγων” να εξασφαλίσουν μεγάλα κέρδη από μετοχές που πέφτουν σε τιμή και τις οποίες ρίχνουν οι ίδιες (ή φίλες εταιρίες) πουλώντας αβέρτα. Με παρόμοιους τρόπους οδηγούν Κράτη σε χρεοκοπία και αποκομίζουν πάλι τεράστια κέρδη.

Η απλή αλήθεια είναι πως οι ίδιες οι σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις στην Ευρώπη και στην Αμερική (βαθμιαία τώρα παντού), έχοντας λανθασμένες αντιλήψεις περί ελεύθερης οικονομίας, θέσπισαν νόμους που επιτρέπουν αυτά τα κερδοσκοπικά παιχνίδια. Έχουν επίσης μεγάλες υποχρεώσεις σε αυτές τις επιχειρήσεις, υποχρεώσεις που άρχισαν με μικρούς δανεισμούς για να φθάσουν σε θεόρατα μεγέθη. Ίσως μάλιστα μέλη των κυβερνήσεων να έχουν προσωπικά οφέλη επίσης από τέτοια παιχνίδια.

Δεν θέλουν να καταλάβουν πως δεν μπορείς να επιτρέπεις σε χρηματοπιστωτικά μονοπώλια ή ολιγοπώλια να κερδοσκοπούν ληστρικά σε βάρος του υπόλοιπου οικονομικού οργανισμού της Πολιτείας, δηλαδή όλων των άλλων πολιτών. Δεν είναι αυτή ελεύθερη οικονομία.

Η κοινωνία ελευθερίας δεν επιτρέπει την αισχροκέρδεια εκ μέρους ολιγοπωλίων όπως δεν επιτρέπει σε συμμορίες κακοποιών να ληστεύουν και να σκοτώνουν ατιμωρητί! Επιπλέον, διασφαλίζει σε όλους εξίσου το δικαίωμα ελεύθερης πρόσβασης στη γη (για το οποίο βλέπετε Αρχές Διακυβέρνησης: 4. Σύνταγμα-Συντεχνιακό, §2, τέλος).

7. Πολλοί στοχαστές, οικονομολόγοι, νομικοί, πολιτικοί, από τον Πλάτωνα μέχρι τους σύγχρονους M. Friedman και J. Galbraith, ξεχωρίζουν στην Πολιτεία δύο βαθμίδες ή σφαίρες λειτουργίας: η μια είναι της κυβέρνησης, η άλλη της παραγωγής, συμπεριλαμβανομένης και της χρηματοπιστωτικής δραστηριότητας. Θα μπορούσαμε να διακρίνουμε και άλλα επίπεδα λειτουργίας στη δεύτερη σφαίρα, όπως η πρωτογενής παραγωγή (γεωργία, ιχθυοκαλλιέργεια, κτηνοτροφία και παρόμοια), η βιομηχανική παραγωγή, το εμπόριο με εισαγωγές και εξαγωγές και οι χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις.  Ας μείνουμε όμως στον πρώτο απλό διαχωρισμό.

Ο Edmund Burke, Βρετανός νομικός και βουλευτής στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους στοχαστές της φιλελεύθερης παράδοσης στην Αγγλία. Στο έργο του Στοχασμοί για τη Στενότητα (1795) γράφει στο κεφ. 5:

“Ένα από τα λεπτότερα προβλήματα της νομοθετικής λειτουργίας είναι το εξής.

Τι πρέπει να αναλάβει το κράτος να διοικεί … και τι να αφήσει στην ατομική πρωτοβουλία …Το κράτος πρέπει να περιοριστεί μόνο σε ό,τι αφορά το κράτος….τα εισοδήματά του, τις ένοπλες δυνάμεις, τα όργανα της λειτουργίας του … κάθε τι που είναι αληθινά δημόσιο – δημόσια τάξη, ασφάλεια, ευημερία”.

Έτσι ξεχωρίζει την κυβερνητική λειτουργία και την ονομάζει “ανώτερη σφαίρα” και όλες τις άλλες ενέργειες της ατομικής πρωτοβουλίας τις ονομάζει συλλογικά “κατώτερη σφαίρα”.

Σύγχρονος του Μπέρκ ήταν ένας άλλος βουλευτής, νομικός και οικονομολόγος, ο J. Bentham. Στο Εγχειρίδιο της Πολιτικής Οικονομίας (1798) αυτός επίσης κάνει τον ίδιο διαχωρισμό γράφοντας πως “η τέχνη της Κυβέρνησης περικλείεται σε μια μικρή περιφέρεια: ασφάλεια και ελευθερία είναι ό,τι χρειάζεται η εργασία….η γεωργία, οι βιομηχανίες, το εμπόριο”.

Τριάντα χρόνια νωρίτερα, ο Adam Smith στο Πλούτος των Εθνών (1776) στο τελευταίο κεφάλαιο του 4ου βιβλίου, απάλλασσε την Κυβέρνηση από παρεμβατισμό και προσδιόριζε τη σφαίρα λειτουργίας της σε ορισμένα καθήκοντα. Ένα από αυτά είναι  –

“Το καθήκον να προστατεύει, όσο είναι δυνατόν, κάθε μέλος της κοινωνίας από την αδικία ή την καταπίεση που προέρχεται από οποιοδήποτε άλλο μέλος της…. [δηλαδή] η εγκαθίδρυση ενός ακριβοδίκαιου συστήματος απονομής δικαιοσύνης.”

Όλοι αυτοί οι στοχαστές απορρίπτουν τον κρατικό παρεμβατισμό αλλά ταυτόχρονα επιμένουν σε ένα σταθερό νομικό πλαίσιο που διασφαλίζει την ελευθερία όλων των πολιτών και τους προστατεύει “από την αδικία ή την καταπίεση που προέρχεται από οποιοδήποτε άλλο μέλος της κοινωνίας”.

8. Σήμερα έχουμε οξύτατο οξύμωρο όπου αισχροκερδείς εταιρίες, που ανήκουν στην κατώτερη σφαίρα της Πολιτείας, καταπιέζουν και καταστρέφουν οικονομικά άλλα μέλη της κοινωνίας, άτομα και παραγωγικές μονάδες. Ακόμα χειρότερα δε, απειλούν επικίνδυνα και συχνά επώδυνα την κυβέρνηση και ολόκληρα Κράτη.

Πώς γίνεται και παραγωγικές μονάδες στην κατώτερη σφαίρα μπορούν να απειλούν την ανώτερη σφαίρα της κυβέρνησης και να προκαλούν την χρεοκοπία κρατών; Είναι παντελώς παράλογο, αλλά υπάρχουν δύο σοβαροί λόγοι.

α)   Πρώτον, λόγω του παραλογισμού που επικρατεί γενικά στην εποχή μας έτσι που να εκθειάζονται: η ελευθεριότητα να κάνεις ό,τι γουστάρεις, όπως π.χ. όταν 50 άτομα διαδηλώνουν, καίνε αμάξια και σπάνε βιτρίνες και δεν συλλαμβάνονται• τα κεκτημένα οικονομικά πλεονεκτήματα συγκεκριμένων ομάδων όπως π.χ. κλειστά επαγγέλματα που γίνονται είδη ολιγοπωλίων, τα οποία βλάπτουν την υπόλοιπη κοινωνία• τα δικαιώματα εγκληματιών και τρομοκρατών ενώ παραγνωρίζονται τα δικαιώματα των θυμάτων και των συγγενών τους• κλπ.κλπ.

Ο Σολζενίτσιν, σε μια αγόρευσή του στο Χάρβαρντ 8/6/78, λίγο μετά την απελευθέρωσή του από το Σοβιετικό γκούλαγκ, τόνισε πως:

Η καταστροφική και ανεύθυνη ελευθερία απέκτησε απεριόριστο χώρο. Η κοινωνία αποδείχνεται να έχει ελάχιστη άμυνα ενάντια στην άβυσσο της ανθρώπινης παρακμής….ενάντια στη διάβρωσή της από το κακό. Και τι να πούμε για τις σκοτεινές περιοχές της φανερής εγκληματικότητας; … O ένοχος μπορεί να ξεφύγει ατιμώρητος … και μάλιστα με την υποστήριξη χιλιάδων υποστηρικτών. Όταν μια κυβέρνηση προσπαθεί να ξεριζώσει την τρομοκρατία, οι αριστεροί την κατηγορούν για παραβίαση των πολιτικών δικαιωμάτων των τρομοκρατών – οι οποίοι δεν σέβονται καθόλου τα ίδια δικαιώματα στους άλλους! (Solzhenitsyn speaks to the West: 1978 Λονδίνο, Bodley Head.)

Ομοίως με μια παρανοϊκή αντίληψη ελεύθερης οικονομίας, επιτρέπεται σε χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις, που έχουν συσσωρεύσει τεράστιες ποσότητες χρημάτων, να αισχροκερδούν εις βάρος των πάντων (αλλά παραγκωνίζεται το φυσικό δικαίωμα κάθε ανθρώπου να έχει ελεύθερη πρόσβαση στη γη).

Δυστυχώς οι ίδιοι οι κυβερνήτες μοιάζουν να είναι εξίσου ανήθικοι όσον αφορά προσωπικά οφέλη όπως οι διευθυντές των τοκογλυφικών εταιριών και έχουν θεσπίσει νόμους που επιτρέπουν την αισχροκέρδεια – ίσως έχοντας και αυτοί κάποιο μερίδιο.

β)   Ο δεύτερος λόγος είναι εξίσου επιβλαβής και πιο σύνθετος.

Η κυβέρνηση σε κάθε σοσιαλδημοκρατία έχει αφήσει τη δική της ανώτερη σφαίρα κι έχει κατέλθει στην κατώτερη, στον οικονομικό οργανισμό της Πολιτείας με τις παραγωγικές, εμπορικές και χρηματοπιστωτικές λειτουργίες. Αυτό το κάνει κάτω από το κάλυμμα της Πρόνοιας για “την προστασία των αδύνατων πολιτών από την σκληρότητα της ζωής”, όπως έγραψε ο πρώην υπουργός Α. Ανδριανόπουλος και πρόσθεσε: “Η κοινωνική πρόνοια, ασφάλιση, υγεία, παιδεία, πολιτισμός κι αθλητισμός αποτελούν τομείς στους οποίους το σύγχρονο κράτος της ελευθερίας έχει υποχρέωση να δείξει τη φροντίδα και το ενδιαφέρον του” (σελ. 151: Ο θρίαμβος του Δημοκρατικού Καπιταλισμού, 1989, Αθήνα). Όμως δεν αναφέρει ότι το Ελληνικό κράτος ήταν μπλεγμένο στο εμπόριο καπνού, λιπασμάτων και άλλων αγαθών• διεύθυνε και μετείχε σε βιομηχανίες και ορυχεία• μονοπωλούσε την Ολυμπιακή Αεροπορία• είχε στον απόλυτο έλεγχο του την Ραδιοτηλεόραση κλπ., κλπ.

Όπως πολλοί άλλοι, ο Ανδριανόπουλος δεν αναρωτιέται και δεν ερευνά γιατί να υπάρχουν “αδύνατοι πολίτες” ούτε αναλύει επεξηγηματικά τη “σκληρότητα της ζωής”. H δε “ελευθερία” που αναφέρει (και αργότερα θα προτείνει διάφορες ναρκωτικές ουσίες να διατίθενται ελεύθερα στο εμπόριο!) είναι αυτή που καυτηριάζει ο Σολζενίτσιν.

Η σκληρότητα της ζωής δημιουργείται από τις τοκογλυφικές επιχειρήσεις και άλλα ολιγοπώλια, ενώ πάμπολλοι πολίτες είναι αδύναμοι λόγω χαμηλής νοημοσύνης και, από την καθαρά οικονομολογική άποψη, λόγω μη ελεύθερης πρόσβασης στη γη• διότι πολλοί δεν θα ήταν φτωχοί και αδύναμοι αν είχαν ελεύθερη πρόσβαση. (Αυτό θα εξεταστεί σε μελλοντικό άρθρο.)

Για να προσφέρει όλες τις υπηρεσίες Πρόνοιας, το Κράτος ξοδεύει πολύ μεγαλύτερα ποσά από αυτά που εισπράττει. Έτσι αναγκάζεται να δανείζεται και δανείζεται από τις τοκογλυφικές εταιρίες – οι οποίες μόλις αντιληφθούν κάποια σοβαρή δυσκολία ή ανάγκη αμέσως ανεβάζουν τα επιτόκια τους.

9.  Από την άλλη, ένα Κράτος θα μπορούσε πολύ ευκολότερα να τυπώσει νωπό χρήμα, όπως έκανε η κυβέρνηση στις ΗΠΑ, ή, αν δεν μπορεί λόγω Ευρωζώνης ή άλλων συνθηκών, να εκδώσει ομόλογα χαμηλότοκα στην εγχώρια αγορά απευθυνόμενη σε φιλοπάτριδες πολίτες, όπως έκανε πρόσφατα το Βέλγιο (§ 3, πιο πάνω). Παραδόξως, οι κυβερνήσεις προτιμούν τον δύσκολο τρόπο του δανεισμού από τοκογλύφους!

Ο Μπέρκ υπέδειξε πως αν οι κυβερνήσεις κατέβουν από την ιδιαίτερη ανώτερη σφαίρα τους και εμπλακούν στην κατώτερη, τότε “επιταχύνουν την πτώση τους, διότι δεν μπορούν να εκτελέσουν το κατώτερο λειτούργημα και στον βαθμό που το επιχειρούν, σίγουρα θα αποτύχουν στο ανώτερο λειτούργημα” (η έμφαση στο πρωτότυπο).

Βέβαια το ορθό και λογικό για ένα Κράτος είναι να μην αναγκάζεται να δανείζεται επειδή θέλει να ξοδεύει πιο πολλά από όσα εισπράττει. Καμιά σοβαρή εταιρία, καμιά εχέφρων οικογένεια δεν ξοδεύει πιο πολλά από τα εισοδήματα της γνωρίζοντας πολύ καλά πως, αν το κάνει αυτό, κάποια ώρα θα χρεοκοπήσει.

Κυβερνήσεις το κάνουν αυτό, δηλαδή ξοδεύουν πιο πολλά από το εισόδημα τους, διότι ως επί το πλείστον αποτελούνται από ανήθικους, ανεύθυνους και ανίκανους πολιτευτές που, έχοντας εξασφαλίσει ασυλία (τουλάχιστον εδώ στην Ελλάδα) δεν νοιάζονται καθόλου: οι ίδιοι εισπράττουν τους παχυλούς μισθούς τους, τα χρήματα που ξοδεύουν δεν είναι δικά τους και, συνήθως, το χρέος θα το αντιμετωπίσουν μεταγενέστερες κυβερνήσεις και θα το πληρώσουν άλλες γενιές.

Αν αληθεύουν μόνο τα μισά από όσα γράφονται στο άρθρο “H μεγάλη Ληστεία”, ο Ανδρέας Παπανδρέου διέπραξε ασυγχώρητο, εξωφρενικό έγκλημα με τα ξέφρενα έξοδα που έκαναν οι κυβερνήσεις του: “Τσοβόλα δώστα όλα!” ήταν το σύνθημα και, αφού δεν υπήρχαν έσοδα, δανείζονταν αβέρτα.

Έλαχε στον υιό Γιώργο Παπανδρέου και τους ανίκανους υπουργούς του να φέρουν την Χώρα σε φανερή πια χρεοκοπία με ασυλλόγιστες ολιγωρίες, άκομψες ψευδολογίες και παράλογες επιλογές, οπότε αναγκάσθηκε να παραιτηθεί με την πίεση των Ευρωπαίων ηγετών.

Αλλά όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις είναι συνυπεύθυνες. Κανένας υπουργός δεν δικαιούται να ισχυριστεί “Εγώ δεν ήξερα”. Όλοι όφειλαν και οφείλουν να ξέρουν. Ο Τσοβόλας ήξερε• η κα Β. Παπανδρέου ήξερε• ο Αλογοσκούφης ήξερε• ο Παπακωνσταντίνου ήξερε: όλοι ήξεραν για τα δάνεια!

Επομένως όλοι πρέπει να δικαστούν επί ποινή δήμευσης των περιουσιών τους για την αποπληρωμή του σημερινού χρέους. Αλλά βέβαια προστατεύονται από το συντεχνιακό καθεστώς της Βουλής.

Ίσως κάποτε οι κυβερνήτες καταλάβουν πως υπάρχει ένα σύστημα με το οποίο η κυβέρνηση μπορεί να μένει στην ιδιαίτερη ανώτερη σφαίρα της, να έχει όσα έσοδα χρειάζεται για την λειτουργία της και οι εργαζόμενοι, επιχειρηματίες και υπάλληλοι, να κερδίζουν αρκετά χρήματα ώστε να μη χρειάζονται την Πρόνοια της κρατικής ελεημοσύνης.