Συνεχίζω με την περιγραφή που άρχισα στο προηγούμενο 439. Φιλοσοφία: Μεταθανάτια διαδρομή παίρνοντας το απόσπασμα από την Kauṣitaki Ουπανισάδα. Σήμερα εξετάζω την περιγραφή από την Bṛhadāraṇyaka Ουπανισάδα που είναι γνησιότερη, πολύ παλαιότερη και την έχει σχολιάσει λεπτομερώς ο Ādisaṅkara.
O Γκόταμα πήγε στην κατοικία του Τζάιβαλι ως μαθητής για να μάθει σχετικά με τον θάνατο και τη γέννηση. Ο Τζάιβαλι τον δέχθηκε και δίδαξε (B U 6.2.9):
1. «O κόσμος πιο πάνω είναι φωτιά, Γκόταμα, ο Άγκνη, ο θεός του πυρός. Ο ήλιος είναι τα καυσόξυλά της· οι ακτίνες ο καπνός της· η ημέρα η φλόγα της· οι τέσσερις κατευθύνσεις η θρακιά της· οι ενδιάμεσες είναι οι σπίθες της. Σε κείνη τη φωτιά (στην Άγκνη) οι θεοί προσφέρουν πίστη και από κείνο το πρόσφορο ξεπηδά ο βασιλιάς Σόμα. (Σόμα είναι το θαυματουργό ποτό ή χυμός από το μανιτάρι amanita muscaria, για θυσίες και θεούς, μια υπερφυσική δύναμη μέσα στον άνθρωπο, Rigveda 9.23.8 και 10.85.4, είναι και η σελήνη και ο θεός Soma. O κόσμος εδώ είναι ο κατώτερος, τρίτος Ουρανός.)
2. Ο Parjanya, τα βροχοσύννεφα, είναι φωτιά, ο Άγκνη, ο θεός του πυρός. Το έτος είναι τα καυσόξυλά της· το σύννεφο βροντής ο καπνός της· η αστραπή η φλόγα της· η βροντή η θρακιά της· χαλάζι οι σπίθες της. Σε κείνη τη φωτιά οι θεοί προσφέρουν τον βασιλιά Σόμα και από κείνο το πρόσφορο ξεπηδά η βροχή.
3. Ο κόσμος εδώ είναι φωτιά. Η Γη είναι τα καυσόξυλά της· οι φωτιές ο καπνός της· η νύχτα η φλόγα της· η Σελήνη η θρακιά της· οι αστερισμοί οι σπίθες της. Σε κείνη τη φωτιά οι θεοί προσφέρουν τη βροχή και από κείνο το πρόσφορο ξεπηδά η τροφή.
4. Ο άντρας είναι φωτιά. Το ανοιχτό του στόμα είναι τα καυσόξυλά της· η αναπνοή ο καπνός της· η ομιλία είναι η φλόγα της· η όραση η θρακιά της· η ακοή οι σπίθες της. Σε κείνη τη φωτιά οι θεοί προσφέρουν τροφή και από κείνο το πρόσφορο ξεπηδά το σπέρμα.
5. Η γυναίκα είναι φωτιά. Το αιδοίο είναι τα καυσόξυλά της· το τρίχωμα ο καπνός της· ο κόλπος είναι η φλόγα της· η διείσδυση η θρακιά της· ο οργασμός οι σπίθες της. Σε κείνη τη φωτιά οι θεοί προσφέρουν το σπέρμα και από κείνο το πρόσφορο ξεπηδά ο άνθρωπος.
6. Αυτός ζει όσο ζει. Όταν πεθαίνει τον μεταφέρουν στην πυρά. Αυτής της πυράς η φωτιά είναι η φωτιά της· τα καυσόξυλα τα καυσόξυλά της· ο καπνός ο καπνός της· η φλόγα η φλόγα της· η θρακιά η θρακιά της· οι σπίθες οι σπίθες της. Σε κείνη τη φωτιά οι θεοί προσφέρουν τον άνθρωπο [νεκρό] και από κείνο το πρόσφορο ξεπηδά ένας άνθρωπος φωτερός.’ [Ο ‘φωτερός’ bhāsvara – υποδείχνει και τον ήλιο, δηλαδή ‘άνθρωπος του ήλιου’!]
7. Όσοι το γνωρίζουν αυτό κι εκείνοι [οι αναχωρητές] στο δάσος, που λατρεύουν την αλήθεια ως πίστη – αυτοί περνούν στη φλόγα· από την φλόγα στην ημέρα· από την ημέρα στο δεκαπενθήμερο της σελήνης που γεμίζει· από το δεκαπενθήμερο της αυξανόμενης σελήνης στο εξάμηνο, που ο ήλιος πάει βόρεια· από το εξάμηνο στον κόσμο των θεών· από τον κόσμο των θεών στον ήλιο· από τον ήλιο στην πηγή της λαμπρότητας (vaidyuta). Ένα πρόσωπο νοητικό (mānasa) έρχεται στην πηγή λαμπρότητας και τον οδηγεί στους κόσμους του Μπράχμαν. Αυτοί οι εξαίρετοι ζουν στους κόσμους του Μπράχμαν τη μέγιστη διάρκεια. Αυτοί δεν επανέρχονται [στον κόσμο αυτό της Γης].
8. Όμως όσοι κερδίζουν [υπεργήινους] κόσμους με θυσίες, πρόσφορα και ασκητικές, αυτοί περνούν στον καπνό· από τον καπνό στη νύχτα· από τη νύχτα στο δεκαπενθήμερο της σελήνης που αδειάζει· από το δεκαπενθήμερο της μειούμενης σελήνης στο εξάμηνο που ο ήλιος πάει νότια· από αυτό το εξάμηνο στον κόσμο των προγόνων· από τον κόσμο των προγόνων στη σελήνη. Φθάνοντας στη σελήνη γίνονται τροφή. Εκεί οι θεοί τρέφονται με αυτούς, καθώς λένε στη σελήνη, τον βασιλιά Σόμα, ‘Μεγάλωσε! Μίκρυνε!’ Όταν αυτό τελειώσει, περνούν στον αιθέρα (ākās̍a)· από τον αιθέρα στον αέρα (vāyu)· από τον αέρα στη βροχή· από τη βροχή στη γη. Πέφτοντας στη γη γίνονται τροφή. [Τώρα εδώ] προσφέρονται πάλι στη φωτιά του άντρα [όπως στο §4] και από εκεί γεννιούνται στη φωτιά της γυναίκας [§5]. Μετά υψώνονται πάλι στους υπεργήινους κόσμους και ανακυκλώνονται με τον ίδιο τρόπο.
9. Όμως όσοι δεν γνωρίζουν αυτές τις δυο διαδρομές γίνονται σκουλήκια, έντομα, φίδια κλπ.»
Αυτή η περιγραφή μου φαίνεται πολύ καλύτερη – με ελάχιστα μυθολογικά στοιχεία.
Αρχίζει με την ενσάρκωση του ανθρώπου, το πώς εμφανίζεται/γεννιέται ο άνθρωπος. Αρχικά είναι το Υπέρτατο Ον στη μορφή Πρωτανθρώπου στον αιτιακό κόσμο. Εκεί χωρίζεται κι έτσι παρουσιάζονται ο άντρας και η γυναίκα, που μετά παράγουν το γένος.
Γιατί άραγε δίνεται στη μορφή φωτιάς, με τη θεότητα Άγκνη; Αυτό ας μείνει για το μέλλον. Για την ώρα ας μείνουμε με την ιδέα πως ο εσώτερος άνθρωπος είναι ηλιακής/φωτεινής προέλευσης. Και αυτό γίνεται φανερό στο τμήμα §6 με τον ‘φωτερό άνθρωπο’. Η λέξη είναι bhāsvaravarṇa = ‘ηλιακή/φωτεινή μορφή’.
Έτσι μπορεί να προχωρήσει και να συγχωνευθεί στο φως της ημέρας, στη φέξη του φεγγαριού, στον ήλιο και στην πηγή της ακτινοβολίας (και αστραπής). Δεν ξαναγεννιέται από τον κόσμο του Μπράχμαν (§8).
Μα εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει η δεύτερη διαδρομή με τους ανθρώπους, που επιθυμούν αποτελέσματα στη γη και στον ουρανό. Αυτοί γίνονται τροφή για το φεγγάρι και τους θεούς. Μετά εκβάλλονται στον αιθέρα, αέρα και βροχή και γίνονται πάλι τροφή στη βλάστηση. Μα συγχρόνως εισέρχονται στην ανθρώπινη μορφή μέσω σπέρματος και γονιμοποιημένου ωαρίου στη γυναικεία μήτρα. Έχουν και αυτοί ηλιακή προέλευση μα αυτή καλύπτεται από τον καπνό της εγωιστικής επιθυμίας. Και συγχωνεύεται στον καπνό και τη νύχτα (§ 8).
Τουλάχιστον αυτοί ξαναγεννιούνται ως άνθρωποι κι επαναλαμβάνουν. Υπάρχει, όμως, και το τρίτο είδος, που ακολουθεί μια τρίτη διαδρομή και γεννιούνται σε μη-ανθρώπινη μορφή. Αυτοί θα έχουν πολύ πιο παχύ, βαρύ και σκοτεινό επικάλυμμα και θα αργήσουν αρκετά να επανέλθουν στην ανθρώπινη μορφή.
