Για τον Κομφούκιο έχω ξαναγράψει και παρουσίασα τη διδασκαλία του. Παρότι προτιμώ τον Λάου Τσου και τον Τζουάνγκ Τζου, ωστόσο έχει και ο Κομφούκιος ωραία ποιότητα και αρκετή σοφία. Ο ίδιος λέγεται να ήταν ήπιος και αξιοπρεπής, αυστηρός μα όχι σκληρός, ευγενικός και άνετος συγχρόνως
Δεν διεκδίκησε πρωτοτυπία μα υπερηφανευόταν που δίδασκε από και μέσα στην παράδοση. Δίδασκε τέσσερα θέματα: λογοτεχνία, καλή συμπεριφορά, το να είσαι ο αληθινός εαυτός σου και να τον εκφράζεις σε εντιμότητα στις κοινωνικές σχέσεις και συναλλαγές σου. Δεν αναφέρθηκε σε μυθικά τέρατα, επικά, ηρωικά επιτεύγματα, θαύματα, υπερφυσικά όντα και χυδαία συμπεριφορά. Αποκήρυξε και ο ίδιος απόφευγε αυθαίρετες κρίσεις, φανατισμό και δογματισμό, στενοκεφαλιά και υπεροψία κι εγωισμό. Παραθέτω πάλι μερικές ρήσεις του.
1. Αν ο ανώτερος άνθρωπος δεν είναι προσεκτικός στη συμπεριφορά και στο ντύσιμό του δεν είναι ευπρεπής. Η ευρυμάθεια εμποδίζει την εδραίωση της στενοκεφαλιάς. Να είστε πιστοί και αφοσιωμένοι στις κύριες αξίες σας. Να μην κάνετε φίλους που δεν είναι τόσο καλοί όσο εσείς. Όταν βλέπετε πως έχετε κάνει λάθος, να το διορθώνετε.
2. Ο άνθρωπος που έκανε ένα λάθος και δεν το διορθώνει, κάνει και δεύτερο.
3. “Δεν θα διδάξω,” έλεγε, “κάποιον που δεν λαχταρά να μάθει και δεν θα εξηγήσω σε κάποιον που δεν προσπαθεί ο ίδιος να κατανοήσει. Αν εγώ διευκρινίσω το ένα τέταρτο και ο άλλος δεν κάθεται να συλλογιστεί και να ξεκαθαρίσει τα άλλα τρία τέταρτα, δεν θα τον διδάξω άλλο.”
4. Δεν περιμένω να βρω έναν Άγιο κάθε μέρα, μα θα είμαι ικανοποιημένος αν βρω έναν ευπρεπή ευγενή.
5. Ο άνθρωπος που έχει όμορφη ψυχή πάντα έχει όμορφα πράγματα να πει, μα αυτός που λέει ωραία πράγματα δεν έχει κατ’ ανάγκη και ωραία ψυχή. Ο αληθινός άνθρωπος πάντα δείχνει θάρρος, μα αυτός που δείχνει θάρρος δεν είναι κατ’ ανάγκη αληθινός άνθρωπος.
6. Όποιος κομπάζει δίχως ντροπή θα συναντήσει μεγάλη δυσκολία να ανταπεξέλθει στους κομπασμούς του.
7. Όποιος αγαπά τη γνώση είναι καλύτερος από εκείνον που απλώς τη γνωρίζει. Όποιος βρίσκει αληθινή ευτυχία στη γνώση είναι καλύτερος από εκείνον που την αγαπά.
8. Όταν μιλάτε στον ανώτερό σας να προσέχετε για τρία πράγματα: α) Μη μιλήσετε ορμητικά προτού σας απευθυνθεί ο λόγος. β) Όταν σας ζητηθεί να μιλήσετε να το κάνετε με προθυμία και ειλικρίνεια. γ) Μη μιλάτε χωρίς να προσέχετε τη διάθεση του ανωτέρου σας: αυτό είναι τυφλότητα.
9. Όταν βρίσκετε άνθρωπο άξιο να συνομιλήσετε μα δεν το κάνετε έχετε χάσει μια ευκαιρία. Όταν συνομιλήσετε με άνθρωπο ανάξιο έχετε χάσει τα λόγια σας.
10. Ο αριστοκράτης δεν επαινεί κάποιον για τα λόγια του και μόνο, ούτε τον διορίζει. Όμως δεν απορρίπτει τα λόγια κάποιου που δεν του αρέσει αν αυτά είναι αληθινά.
11. Είναι πιο εύκολο να είσαι πλούσιος και να μην υπερηφανεύεσαι από το να είσαι φτωχός και να μην γκρινιάζεις.
12. Ένας τιποτένιος αγωνιά προτού και κάνει τα πάντα για να διοριστεί. Μετά αγωνιά μήπως χάσει και κάνει τα πάντα να κρατήσει τη θέση.
13. Μην ανησυχείς αν οι άλλοι δεν σε γνωρίζουν. Να προσπαθείς μόνο να γίνεις τέτοιος που οι άλλοι θα θέλουν να σε γνωρίσουν.
14. Ο αληθινός αριστοκράτης κατηγορεί τον εαυτό του αν κάτι πάει στραβά. Ο τιποτένιος κατηγορεί άλλους.
15. Αν ένας άνθρωπος είναι αυστηρός με τον εαυτό του μα γενναιόδωρος και ήπιος με τους άλλους, ποτέ δεν θα προκαλέσει δυσφορία.
16. Ο άνθρωπος που δεν μεριμνά όσο γίνεται για το αύριο, θα βρει μπελάδες να κάθονται στο κατώφλι της πόρτας του.
17. Να αμείβετε την καλοσύνη με καλοσύνη και την κακία με δικαιοσύνη. Όταν αμείβετε την καλοσύνη με καλοσύνη τότε οι άνθρωποι ενθαρρύνονται να κάνουν το καλό. Όταν αμείβετε την κακία με δικαιοσύνη, τότε αποθαρρύνετε το κακό.
18. Το να αμείβεται το κακό με καλοσύνη είναι γνώρισμα γενναιόδωρης ψυχής. Το να αμείβεται το καλό με κακία είναι γνώρισμα εγκληματία.
19. Οι άνθρωποι γεννιούνται σχεδόν πανόμοιοι. Μα καθώς μεγαλώνουν και αναπτύσσουν χαρακτηριστικές συνήθειες, ξεχωρίζουν όλο και πιο πολύ.
20. Όταν βλέπετε έναν καλό άνθρωπο να μιμηθείτε το παράδειγμά του. Όταν βλέπετε έναν κακό, ψάξτε για τα ελαττώματά του στον εαυτό σας.
21. Καλό είναι ο άνθρωπος να μην είναι δουλοπρεπής προς τους ισχυρούς όταν είναι φτωχός και να μην είναι υπερόπτης όταν είναι πλούσιος. Μα θα είναι ακόμα καλύτερο αν νιώθει ευτυχισμένος παρότι φτωχός και αν ασκεί αυτοσυγκράτηση όταν είναι πλούσιος.
22. Μπορείτε να σκοτώσετε τους εχθρούς, στρατιώτες και στρατηγούς. Μα δεν μπορείτε να εξαλείψετε τη φθονερή φιλοδοξία του τιποτένιου κοινού ανθρώπου.
23. Ο ανώτερος άνθρωπος φροντίζει το πνεύμα του και θυμάται την τιμωρία για τα λάθη του. Ο κατώτερος φροντίζει την περιουσία του και θυμάται τα δώρα που πήρε.
24. Ο ανώτερος άνθρωπος δεν φοβάται τη φτώχεια· φοβάται όμως την πνευματική πτώση.
25. Ο ανώτερος άνθρωπος αναπτύσσεται προς τα πάνω στην αριστεία κι ευγένεια· ο κατώτερος αναπτύσσεται προς τα κάτω στη χυδαιότητα και ζηλοφθονία.
26. Ο ανώτερος άνθρωπος έχει άνεση κι ευπρέπεια όχι όμως υπεροψία. Ο κατώτερος έχει υπεροψία όχι όμως ευπρέπεια.
27. Πρέπει να βρούμε τον άξονα της ηθικής μας υπόστασης που μας ενώνει με τη συμπαντική ευταξία.
