1. Έχω γράψει αρκετά άρθρα (60. Φιλοσοφία: Μετενσωμάτωση, 61. Φιλοσοφία: Μετενσωμάτωση, 62. Φιλοσοφία: Μετενσωμάτωση Γ’, 63. Φιλοσοφία: Μετενσωμάτωση Δ’, 64. Φιλοσοφία: Μετενσωμάτωση Ε’) για το θέμα: για τις γελοίες προσπάθειες σύγχρονων ορθόδοξων θεολόγων να δείξουν με απίστευτες κυνικές σοφιστείες πως διάφορα αποσπάσματα στα Τέσσερα Κανονικά Ευαγγέλια (π.χ. Ματθ 11.14, 16.13-14, Ιωαν. 9.1-7 κλπ. ) δεν αναφέρονται στην ιδέα της μετενσάρκωσης/μετενσωμάτωσης. Ένας είναι ο κ. Τρεμπέλας που στην απόδοσή του της Καινής Διαθήκης στα Νέα Ελληνικά δεν διστάζει να διαστρεβλώσει το αρχαίο κείμενο προσθέτοντας δικές του (φρικτές) δοξασίες. Άλλος είναι ο πατήρ Αντώνιος Αλεβιζόπουλος (Δρ. Θεολογίας και Φιλοσοφίας) ο οποίος επιδίδεται με όμοιο ύφος στο θέμα (Μετενσάρκωση ή Ανάσταση Αθ. 1995), υπεκφεύγοντας σε κάθε περίπτωση με σοφιστείες.
Σήμερα εξετάζω την απαγόρευση που επέβαλε ο Ιουστινιανός “αναθεματίζοντας” την ιδέα της μετενσάρκωσης κι όποιον την πρέσβευε. Είναι γνωστό πως εκτός από τα Γνωστικά Ευαγγέλια, υπήρξαν αρκετοί Πατέρες της πρώιμης Εκκλησίας που δίδασκαν τη μετενσάρκωση.
2. Αφήνω, λοιπόν, κατά μέρος τα “αιρετικά” Γνωστικά κείμενα, παρότι, όπως έδειξα σε άλλα άρθρα, είναι πλησιέστερα στη διδασκαλία του Χριστού από τα 4 Κανονικά Ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης.
Πολύ λίγοι χριστιανοί σήμερα γνωρίζουν πως η μετενσάρκωση ήταν αποδεχτή σε πάμπολλους χριστιανούς πριν τον 6ο αιώνα κε. Την ιδέα την πρέσβευαν μεγάλοι πατέρες όπως ο Κλήμης (Αλεξανδρεύς: 150-214) και φυσικά οι μαθητές του (π.χ. Ωριγένης). Ο Κλήμης επηρεάστηκε βαθύτατα από τον Πλατωνισμό και τον Γνωστικισμό.
Στο έργο του Στρωματείς έγραψε πως οδηγούμαστε στην αθανασία καθώς περνάμε από την προηγούμενη γέννησή μας στην τωρινή (4, 160. 3). Νωρίτερα στο Προτρεπτικό προς Έλληνας είχε γράψει πως εμείς προϋπάρχουμε του παρόντος και της θεμελίωσης του κόσμου, όντες εις τον Θεό κι έχοντας γνώση του θείου Λόγου (1-6).
Στον 9ο αιώνα ο πατριάρχης Φώτιος Α΄(820-893) εξέφρασε στο έργο του Μυριόβολος την έντονη υποψία ότι ο Κλήμης, ή κάποιος που έκανε παρεμβάσεις στα έργα του, ήταν αιρετικός διδάσκοντας τη μετεμψύχωση/μετενσάρκωση!
3. Ο σπουδαιότερος μαθητής και διάδοχός του στην Αλεξάνδρεια, ο Ωριγένης επίσης πρέσβευε την προ-ύπαρξη της ψυχής και τη μετενσάρκωση και, παρότι με τα έργα του φάνηκε να είναι από τους σπουδαιότερους θεολόγους, κηρύχθηκε αιρετικός. Λίγα αποσπάσματα από τα έργα του διασώθηκαν.
Στο Περί των Πρώτων Αρχών γράφει πως κάθε ψυχή εισέρχεται στον κόσμο ενισχυμένη ή αποδυναμωμένη, ανάλογα με τις υπερβάσεις ή τις αμαρτίες της στην προηγούμενη ενσωμάτωση. Κι έτσι κερδίζει τη θέση της στην τωρινή.
Στο Κατά Κέλσου (= ειδωλολάτρης που αρνιόταν τη θεία ενσάρκωση του Χριστού) γράφει παρόμοια. Και αυτή η θεώρηση είναι όμοια με τη θεώρηση του karma στις Ουπανισάδες της Βεδικής Παράδοσης: η τωρινή σου ενσωμάτωση με τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά της καθορίζεται από τη γνώση και τη δράση σου σε προηγούμενες.
Ο Ωριγένης αναθεματίστηκε στον 6ο αιώνα.
4. Υπήρξαν και πολλοί άλλοι χριστιανοί θεολόγοι που πρέσβευαν ακλόνητα τη μετενσάρκωση.
Ένας από τους σημαντικότερους ήταν ο Γρηγόριος (335-395), αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου και φίλος του Γρηγορίου Ναζιανζηνού, επίσκοπος της Νύσσης στην Καισαρεία. Αυτός έγραψε πολλά θεολογικά-φιλοσοφικά έργα και μπόρεσε καλύτερα από άλλους να εμφυσήσει στη χριστιανική θεολογία το αρχαιοελληνικό πνεύμα – πλατωνισμού, στωικισμού κλπ.
Λίγοι σήμερα γνωρίζουν τα γραπτά του κι ακόμα λιγότεροι την πίστη του στη μετενσάρκωση. Μα στο έργο του Κατηχητική Ομιλία λέει πως η ψυχή έχει ανάγκη από κάθαρση, μια θεραπεία για να αποβληθούν τα μιάσματα της αμαρτίας. Στην τωρινή ενσωμάτωση η άσκηση της αρετής μπορεί να θεραπεύσει αυτές τις πληγές. Αν η θεραπεία δεν ολοκληρωθεί στην τωρινή, θα μπορεί να συνεχιστεί σε επόμενες ενσωματώσεις.
5. Στο έτος 553 έγινε στην Κωνσταντινούπολη η 5η Οικουμενική Σύνοδος υπό τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Α΄. Είχε προηγηθεί το Συμβούλιο της Κων/πόλεως του 533 – όπου έγιναν αρκετοί αναθεματισμοί διάφορων “αιρετικών”. Ο Ωριγένης καταδικάστηκε επανειλημμένα.
Να σημειωθεί πως η Σύνοδος δεν ήταν ακριβώς “Οικουμενική” αφού μόνο 165 επίσκοποι συμμετείχαν και μόνο 12 από τις Δυτικές Επαρχίες, ενώ ο Πάπας Βιργίλιος που βρισκόταν στην Κων/πολη δεν παρουσιάστηκε εκφράζοντας έτσι τη διαμαρτυρία του. Οι περισσότεροι επίσκοποι της Ανατολικής Ελληνικής Εκκλησίας είχαν διοριστεί από τον Ιουστινιανό και δεν μπορούσαν να μην υπακούσουν.
Ο αυτοκράτορας ήταν κατά τον ιστοριογράφο Προκόπιο υποχείριο της Θεοδώρας, πρώην πόρνης και νυν αυτοκράτειρας, η οποία είχε προσχωρήσει στον Μονοφυσιτισμό. Αυτός ο κλάδος πίστευε πως ο Χριστός ήταν μόνο θεός όχι και άνθρωπος, αντίθετα με την ορθόδοξη πίστη περί “Θεανθρώπου”. Εκείνη ουσιαστικά κινούσε τα νήματα όσο ήταν ζωντανή.
Υπάρχει η παράδοση στην Ορθόδοξη Εκκλησία πως ο Ωριγένης αναθεματίστηκε 15 φορές καθώς και η μετενσάρκωση. Και η αντίληψη αυτή έχει κυριαρχήσει.
Αλλά δεν υπάρχει τέτοιο κείμενο από την 5η Σύνοδο. Υπάρχει μόνο ένα κείμενο με την καταδίκη και τον αναθεματισμό τριών προγενέστερων θεολόγων αιρετικών. Ούτε οι τρεις μεταγενέστεροι Πάπες στη Δυτική Εκκλησία αναφέρουν στα γραπτά τους τον Ωριγένη ή τη μετενσάρκωση και τον σχετικό αναθεματισμό!
Αργότερα πολλές χριστιανικές σέχτες στη Δύση αποδέχονταν τη μετενσάρκωση και κυνηγήθηκαν άγρια μέχρι εξόντωσης.
Σήμερα πάλι αναβίωσαν μερικές σέχτες χριστιανικού Γνωστικισμού που, φυσικά, αποδέχονται τη μετενσάρκωση.
