Φιλ416: Δημιουργία του σύμπαντος

Φιλ416: Δημιουργία του σύμπαντος

- in Φιλοσοφία
0

1. Οι Αβραμικές θρησκείες (= Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός, Μωαμεθανισμός) αποδέχονται έναν μοναδικό υπέρτατο Θεό ο οποίος με τη θέληση και τον Λόγο Του δημιούργησε το σύμπαν με τους κόσμους και τα πλάσματα και όλα τα φαινόμενά του εκ του μηδενός (= τίποτα)! Αυτή η δημιουργία πήρε, σύμφωνα με πρώτο το κεφάλαιο της Γένεσης στην Παλαιά Διαθήκη, 7 μέρες.

Οι αστροφυσικοί της εποχής μας, εξετάζοντας το υλικό σύμπαν με την καλύτερη τεχνολογία, λένε πως πριν από 13,7 δισεκατομμύρια έτη έγινε μία μεγάλη έκρηξη ή big bang μιας «μοναδικότητας» singularity (όπως περίπου το γονιμοποιημένο ωάριο μέσα στη γυναικεία μήτρα αρχίζει να αναπτύσσεται, ένα μικροσκοπικότατο κύτταρο σαν τη μύτη καρφίτσας, αναπτύσσεται ραγδαία σε έμβρυο με όλα τα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου, ή άλλου, οργανισμού). Μα δεν ξέρουν τι ήταν αυτή η μοναδικότητα και γιατί η έκρηξη έγινε τότε που έγινε!

2. Σε άλλες θρησκείες ή μυθολογίες (και στην πραγματικότητα κάθε μυθολογία – των Ελλήνων, Αιγυπτίων, Κινέζων, Ινδών, Σκανδιναβών κλπ. – ήταν θρησκεία) η δημιουργία γίνεται κάπως διαφορετικά, μα σε κάθε περίπτωση βρίσκουμε μία Δημιουργική Δύναμη (ή θεότητα) να πλάθει το σύμπαν και όλα όσα περιέχει από ξεχωριστό υλικό – συνήθως λάσπη, για τον άνθρωπο.

Αυτή είναι η πιο συνηθισμένη διαδικασία δημιουργίας: οι άνθρωποι στην αρχαιότητα έφτιαχναν τα εργαλεία τους από πέτρα και τις κατοικίες τους από λάσπη, κάποτε ψημένη ως τούβλα. Μα έφτιαχναν και άλλα σκεύη από πηλό (κούπες, πιθάρια) και κάποια ώρα χρησιμοποίησαν ξύλο και αργότερα μέταλλα.

Σε κάθε περίπτωση δημιουργούσαν, έφτιαχναν, κατασκεύαζαν, σκεύη, εργαλεία και άλλα πράγματα (ένδυμα από γούνα) από υλικά που ήδη υπήρχαν και χρειάζονταν κάποια μετατροπή.

Μία όμως περιγραφή (φιλοσοφική, όχι θρησκευτική/μυθολογική) μας δίνει μία διαφορετική εικόνα για τη δημιουργική διαδικασία.

3. Στη Βεδική παράδοση, στην Taittirῑya Ουπανισάδα βρίσκουμε μία εντελώς διαφορετική προσέγγιση (2.1)

«Από εκείνον τον κοντινό μας (etasmāt) Άτμαν [= Εαυτός, Απόλυτο] έχει προκύψει ο αιθέρας – χώρος (ākāśa)· από τον αιθέρα ο αέρας· από τον αέρα το πυρ· από το πυρ τα ύδατα· από τα ύδατα η γη· από τη γη τα φυτά· από τα φυτά η τροφή (anna)· από την τροφή ο άνθρωπος (puruṣa).»

Εδώ δεν υπάρχει δημιουργός/κατασκευαστής (σαν τον αγγειοπλάστη). Η βούληση, η δημιουργική ενέργεια και η ουσία για το επόμενο επίπεδο ή κόσμο της πλάσης προβάλλουν απευθείας από την Πρωταρχή που είναι ο Άτμαν (=Απόλυτο πνεύμα, υπέρτατη νοημοσύνη).

Στους ύμνους του Ṛgveda, που είναι γλωσσικά παλαιότεροι, υπάρχουν διάφορες θεότητες που δημιουργούν (ή ξαναδημιουργούν) το σύμπαν (ή απόψεις του) – Indra, Prajāpati, Bŗhaspati, Viśvakarman κλπ. Και αυτές οι θεότητες και άλλες πέρασαν στην θρησκεία του Ινδουισμού μαζί με τους «μύθους τους». Όλες όμως είναι εκδηλώσεις εκείνου του πρωταρχικού Ένα.

Στον Ινδουισμό σήμερα πολλοί λατρεύουν τον Krishna ή τον Viṣṇu ως υπέρτατη θεότητα, άλλοι τον Śiva και άλλοι μπορεί να λατρεύουν ως iṣṭa–devatā (αγαπητή θεότητα) όλης ίσως της οικογένειας, άλλη όπως Lakṣmῑ, Gaṇeśa κλπ.

4. Στη Ινδία παρατήρησαν ίσως κάποιοι οξυδερκείς ή σοφοί άνθρωποι πως υπάρχουν και άλλοι τρόποι δημιουργίας – εκτός του τεχνίτη, του αγγειοπλάστη, ξυλουργού ή σιδερά.

Το βρέφος γεννιέται από τον οργανισμό της μητέρας του, γυναίκας, αγελάδας ή κατσίκας.

Οι τρίχες ξεπηδούν από το δέρμα. Ομοίως, τα δέντρα από τη γη.

Το ποίημα ή τραγούδι βγαίνει από την ενέργεια του νου και της φωνής του ποιητή ή βάρδου.

Και, πιο πέρα, το δίχτυ της αράχνης εξυφαίνεται από τον οργανισμό, την ουσία, της ίδιας της αράχνης και είναι μάλιστα, σε ορισμένους τύπους αράχνης πολύ ανθεκτικό. Και αυτή η παρομοίωση χρησιμοποιείται σε αρκετά κείμενα δείχνοντας την αρχέγονη δημιουργική διαδικασία:

Yathā urṇābhih sŗjate…όπως η αράχνη εκπέμπει…τις κλωστές της, έτσι και από το Άφθαρτο παράγεται το σύμπαν ( Muṇḍaka Ουπανισάδα, 1.1.7. Επίσης Bŗhadāŗaṇyaka 2.1.20 και Śvetāśvatara 6.10 Ουπανισάδες).

5. Ο Ινδουισμός είναι θρησκεία. Σε κάθε θρησκεία γνωστή μας υπάρχει ο λάτρης και το αντικείμενο (κάποια θεότητα με κατώτερους θεούς, αγγέλους, αγίους) της λατρείας του. Έτσι έχουμε δυισμό και ο λάτρης θα πρέπει κάποια ώρα να γεφυρώσει το χάσμα που τον χωρίζει από το λατρευτό του και να ενωθεί μαζί του πλήρως. Αλλιώς μένει με την αφοσίωση και λαχτάρα και δεν βρίσκει πλήρη και μόνιμη ικανοποίηση.

Στις Ουπανισάδες και άλλα κείμενα (Yoga του Patañjali, Μπχάγκαβατ-Γκίτα) υπάρχει ένα βαθύτερο ρεύμα φιλοσοφίας Μονισμού (advaita = μη δυισμός/πολλαπλότητα). Αυτό συστηματοποιήθηκε από τον ĀdiŚankara στο σύστημα φιλοσοφίας Advaita Vedānta που είναι αυστηρός Μονισμός: το σύμπαν και όλα όσα περιέχει είναι μία εκδήλωση του Brahman (= Πνεύμα Απόλυτο με υπέρτατη νοημοσύνη). Ο άνθρωπος επίσης. Έτσι ένας άνθρωπος πρέπει να συνειδητοποιήσει πως είναι Πνεύμα Μπράχμαν!

Μπορεί να λατρεύει κάποια θεότητα μα και αυτή είναι εκδήλωση οπότε προέχει η συνειδητοποίηση «Είμαι Μπράχμαν»!

6. Έχοντας υπόψη μας αυτόν τον τρόπο δημιουργίας, πάμε πίσω στην Taittirῑya Ουπανισάδα.

Στο τμήμα 2.6 λέει:

[Το Μπράχμαν] θέλησε: «Ας είμαι πολλά γεννώντας όντα!» Εφάρμοσε τη – δύναμη – μεταμόρφωσης (tapas = γνώση, διαλογισμός, θερμότητα όπως στο κλώσσημα). Έχοντας εφαρμόσει τη δύναμη-μεταμόρφωσης (tap-) αποκύησε αυτό το σύμπαν, ό,τι περιέχει. Έχοντας αποκυήσει το σύμπαν, εισήλθε σε κείνο και αφού εισήλθε σε κείνο έγινε το εκδηλωμένο και το ανεκδήλωτο, το καθορισμένο και το ακαθόριστο, το αναπαυμένο και το αγαλήνευτο, το έμψυχο και το άψυχο, το αληθινό και το αναληθινό. Έτσι έγινε το αληθινό (satyam), ό,τι εδώ υπάρχει και γι’ αυτό λέγεται sat «ον αληθές».

Στη φιλοσοφία Advaita Vedānta ο άνθρωπος, η ενουσία του, ο πραγματικός εαυτός του, είναι ίδιος με κείνο το Απόλυτο Πνεύμα, τον Εαυτό του σύμπαντος που είναι υπέρτατη νοημοσύνη. Αυτή την αλήθεια την έχει λησμονήσει και ζει σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο άγνοιας και δυστυχίας. Γι’ αυτό, επαναλαμβάνω, αυτή την αλήθεια πρέπει να συνειδητοποιήσει με όλο του το είναι.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *