1. Όποιος γνωρίζει μέσα του τα του Ουρανού και τα του ανθρώπου έχει φθάσει την ύψιστη σοφία. Όποιος γνωρίζει τα του Ουρανού κανονίζει τη ζωή του σύμφωνα με την ενέργεια του Ουρανού. [Ο Ουρανός είναι ο κόσμος των αιτιών, η βούληση της αφανέρωτης Φύσης.] Και γνωρίζοντας τα του ανθρώπου χρησιμοποιεί τη γνώση του γνωστού για να εισδύσει στο άγνωστο… Τέτοια είναι η πληρότητα της αληθινής γνώσης.
Όμως εδώ υπάρχει μια δυσκολία. Πώς διακρίνεις τα αντικείμενα της γνώσης που είναι σχετικά και μεταβαλλόμενα; Ότι τα ουράνια δεν είναι ανθρώπινα και τα ανθρώπινα δεν είναι ουράνια;
Προτού έχουμε την αληθινή γνώση, πρέπει να είμαστε αληθινοί άνθρωποι. Ποιος είναι αληθινός άνθρωπος;
Πριν τη γνώση είναι το ον που γνωρίζει. Πώς είναι αυτό το ον;
2. Πολύ παλιά, οι αληθινοί άνθρωποι δεν απαξίωναν τους ασθενέστερους, δεν έφθαναν στην επιτυχία με τη βία και δεν χρειάζονταν συμβούλους για τη δράση τους. Ακόμα κι αν αποτύχαιναν, δεν θλίβονταν, ή, όταν πετύχαιναν, δεν ένιωθαν αυτοϊκανοποίηση. Έτσι, μπορούσαν να ανεβούν ψηλά δίχως τρέμουλο, να διασχίσουν νερά χωρίς να νιώθουν βρεγμένοι και τη φωτιά χωρίς να καίγονται.
Τέτοια είναι η γνώση που φθάνει στα βάθη του Τάο.
Πολύ παλιά, λοιπόν, οι αληθινοί άνθρωποι δεν είχαν όνειρα στον ύπνο τους και, όταν ξυπνούσαν, δεν είχαν έγνοιες ούτε νοιάζονταν να ευχαριστήσουν ορέξεις. Ανέπνεαν βαθιά και σιωπηλά. Η ανάσα τους ερχόταν από τις φτέρνες τους, όχι όπως στους κοινούς που αναπνέουν από τον λάρυγγα.
Από τους κατώτερους τα λόγια τώρα βγαίνουν σαν εμετικοί σπασμοί. Σε όποιους είναι βαθιές οι επιθυμίες και προσκολλήσεις, οι ουράνιες χορηγίες είναι ρηχές.
3. Πολύ παλιά, οι αληθινοί άνθρωποι δεν ένιωθαν, όπως οι τωρινοί, λαχτάρα για ζωή κι απέχθεια για θάνατο. Δεν χαίρονταν με τη γέννηση, δική τους ή παιδιού τους, ούτε αγωνίζονταν να αποφύγουν την αποδήμηση. Με αξιοπρέπεια έρχονταν να μείνουν και με αξιοπρέπεια έφευγαν.
Δεν ξεχνούσαν ποια ήταν η καταγωγή τους ούτε αγωνιούσαν να μάθουν πού θα τελευτούσαν. Με χαρά δέχονταν την έλευσή τους, με χαρά και την επιστροφή τους.
Αυτή ήταν η δύναμή τους, να μην ξεμακραίνει ο νους από το Τάο και να μην καλύπτει το ανθρώπινο την ουράνια παρουσία.
Τέτοιοι ήταν πολύ παλιά οι αληθινοί άνθρωποι.
4. Τέτοιοι άνθρωποι έχουν τον νου τους ελεύθερο από κάθε κίνηση και τη συμπεριφορά τους γαλήνια ενώ το μέτωπό τους ακτινοβολεί ευστάθεια.
Η ψυχρότητά τους είναι ήπια σαν του φθινοπώρου και η θερμότητά τους απαλή σαν της άνοιξης. Η χαρά, η λύπη, ο θυμός τους έχουν το χρώμα των τεσσάρων εποχών. Δρουν σε αρμονία με όλα τα πράγματα και κανείς δεν γνωρίζει ποια θα είναι η έκβαση. Συνεπώς, ακόμα κι όταν τέτοιος σοφός κάνει πόλεμο και καταστρέφει ένα βασίλειο, δεν χάνει την αφοσίωση του λαού του. Χωρίς να δείχνει αγάπη για κάποιο άτομο, η εύνοια και η ευλογία του περνά σε αναρίθμητες γενιές.
5. Έτσι, λοιπόν, προσπάθειες να μεταδώσεις ευτυχία δεν σε κάνουν σοφό και οι έντονες συναισθηματικές σου σχέσεις δεν σε κάνουν συμπονετικό. Κι αν υπολογίζεις τις πράξεις σου σύμφωνα με το ημερολόγιο, δεν γίνεσαι γνωστικός.
Δεν είναι ανώτερος ο άνθρωπος που δεν νιώθει το ίδιο για κέδρος και ζημιά. Ούτε αληθινός επιστήμονας όποιος δρα μόνο για φήμη χάνοντας τον εαυτό του.
Και όποιος σπαταλήσει τη ζωή του σε ματαιότητες και δεν μένει αληθινός στον εαυτό του, ποτέ δεν θα κυριαρχεί πάνω σε ανθρώπους.
