1. Δεν γνωρίζω Κινέζικα κι είμαι πολύ μεγάλος πια στα 82 μου για να αρχίσω να μαθαίνω. Μα υπάρχουν πολλές μεταφράσεις σε σύγχρονες γλώσσες (και κυρίως στα Αγγλικά) για να έχω μια καλή αντίληψη της έννοιας των λεγόμενων του μεγάλου αυτού Κινέζου σοφού.
Το όνομά του προφέρεται και μεταγράφεται με διάφορους τρόπους (ακόμα και Λαοτζί). Αλλά τέτοια ονόματα είναι άνευ σημασίας. What is in a name, γράφει στο Ρωμαίος και Ιουλιέτα ο Σαιξπήρος. Το ρόδο θα μύριζε όπως μυρίζει έστω και αν είχε άλλο όνομα. Ίσως.
Μα οι μεγάλες φιλοσοφικές παραδόσεις του κόσμου μιλούν για τη μεγάλη σημασία του ονόματος. Αυτές όμως, όπως και το πρώτο κεφάλαιο του Τάο Τε Τσινγκ, αναφέρονται σε ένα επίπεδο από το οποίο έχουμε αποκοπεί εδώ και χιλιετίες και για το οποίο εμείς οι σύγχρονοι δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα. Ας αρχίσουμε, λοιπόν.
2. Κεφ. 1: Εδώ Τάο (ή Ντάο) είναι το Απόλυτο Μπράχμαν της Βεδικής Παράδοσης μα συχνά δίνεται ως “οδός/τρόπος”.
Το Τάο που μπορεί να περιγραφτεί δεν είναι το Απόλυτο Τάο. Το όνομα που χρησιμοποιείται δεν είναι το απόλυτο όνομα.
Το Ανώνυμο είναι η πηγή Ουρανού και Γης. Το ονομάτισμα είναι η πηγή όλων των πραγμάτων.
Έτσι,
Με το συχνό παράτημα της επιθυμίας, γνωρίζουμε την αληθινή πεμπτουσία. Με την προσκόλληση στο πάθος, γνωρίζουμε τους έκδηλους περιορισμούς.
Αυτά τα δυο [πεμπτουσία και περιορισμοί] έχουν ίδια προέλευση, μα στην έκβασή τους διαφορετική ονομασία.
Η κοινή προέλευση λέγεται “Μέγα Μυστήριο” (hsuän). Ένα μυστήριο σε άλλο βαθύτερο. Είναι η πύλη στο Μυστικό της ατελεύτητης Ζωής.
3. Ο Lin Yutang γράφει πως το “Μυστικό” αποδίδεται από τη λέξη miao που σημαίνει επίσης “έσχατο, θαυμαστό, πραγματικό και αλήθεια ή πεμπτουσία”.
Το Απόλυτο δεν έχει όνομα στην πραγματικότητα διότι το όνομα δίνεται από κάποιο ον και δεν υπάρχει άλλο Ον για να ονοματίσει το Απόλυτο που είναι η Πρωτουσία, Πρωταρχή και Πρωταιτία των πάντων. Σε αυτή την άποψη συμφωνεί και η Βεδική Παράδοση.
Το όνομα που χρησιμοποιείται “Ταο” δεν είναι το απόλυτο όνομα, μα ένα όνομα για γενική χρήση. Έτσι και στη Βεδική Παράδοση, χρησιμοποιείται το όνομα brahman που σημαίνει στην κοινή χρήση “εκείνο που αναπτύσσεται στο σύμπαν” ( bṛṃh/bṛh).
Στους παλαιότερους Ύμνους Ṛgveda, το Απόλυτο αναφέρεται απλά ως ekam “το Ένα” από το οποίο προέρχονται τα πάντα. Ο όρος “μπράχμαν” ήταν “μυστική δύναμη” μα βαθμιαία έγινε “Απόλυτο Πνεύμα”.
4. Όπως εδώ και στη Βεδική Παράδοση η ονομασία έχει μεγάλη σημασία. Μα πρόκειται για την πρωταρχική, φυσική ονομασία του πράγματος ή πλάσματος που καθώς προφέρεται από τη Δημιουργική Δύναμη του δίνει ύπαρξη, μορφή και λειτουργία. Κι εδώ ας αναφερθεί το 2ο Κεφάλαιο στη Γένεση της Παλαιάς Διαθήκης όπου ο Αδάμ δίνει τα ονόματα σε όλα τα πλάσματα (2. 19-20).
Εκείνο που δεν έχει όνομα [δοσμένο από άλλο] παράγει το σύμπαν από το ανώτερο επίπεδο του Ουρανού ως το κατώτερο της Γης. Εκείνο είναι Ανώνυμο κι εκείνο, ή κάποια δημιουργική δύναμή του, ονοματίζει όλα, δίνει τις ονομασίες που παράγουν ή μετασχηματίζονται σε όλα τα πολυποίκιλα όντα του κόσμου.
Πώς γνωρίζουμε; Πώς γνωρίζουμε την αλήθεια για το σύμπαν με τις αναρίθμητες μορφές και την Πηγή των πάντων;
Δεν είναι τόσο μηχανικό κι εύκολο. Χρειάζεται ειδική προσπάθεια.
5. Παρατάς την επιθυμία, το πάθος, την προσκόλληση. Αλλιώς, στην κοινή συνηθισμένη κατάσταση, βλέπεις μόνο μορφές, όρια και περιορισμούς.
Και το λεπτότερο, κρυφό, αόρατο επίπεδο (ας πούμε το θεϊκό του Ουρανού) και το χοντρό των υλικών εκδηλώσεων στη Γη, προέρχονται από την ίδια παντοδύναμη Πηγή, τη Μητέρα Φύση που είναι το Μεγάλο Μυστήριο διότι κανείς μας δεν το έχει διαπεράσει με τον κοινό νου. Στον Μεσαίωνα λεγόταν Mysterium Magnum. Και παρότι τα πάντα γίνονται μέσα στη Φύση του Απολύτου, εκείνο δεν αλλάζει, μένοντας το ίδιο αιώνιο Απόλυτο.
Καθώς παρατάς το πάθος, κάθε φορά που παρατάς την προσκόλληση, έχεις μια νέα εμπειρία ελευθερίας, ανακούφισης, κατανόησης. Έτσι περνάς από ένα μυστήριο σε άλλο, ολοένα βαθύτερα στο μυστήριο της Ζωής.
Ωσότου τίποτα πια δεν σε προβληματίζει και το μυστήριο παύει.
