1. Στο προηγούμενο άρθρο της σειράς εξέτασα τις εξελίξεις στη Βοτανολογία στο δεύτερο μισό του 20ου και στον 21ο αιώνα και τις ανακαλύψεις που στηρίζονται πλέον σε επιστημονικές έρευνες και μελέτες με εργαστηριακά πειράματα σε πανεπιστήμια και άλλα ιδρύματα.
Οι νέες πληροφορίες δείχνουν πως τα φυτά διαθέτουν νοημοσύνη με μηχανισμούς προστασίας και συμβίωσης καθώς και αντιληπτικής ικανότητας, φυσικά, παρά την απουσία εγκεφάλου και νευρικού συστήματος, όπως έχουν αυτά τα όργανα τα ζώα και ο άνθρωπος. Διαθέτουν επίσης την ικανότητα μάθησης, θύμησης κι επικοινωνίας.
Επίσης, είδαμε πως ενώ αναπτύσσονται και δυναμώνουν με κλασική μουσική, δεινοπαθούν και γρήγορα πεθαίνουν με ροκ και παρόμοια. Άλλα πειράματα έδειξαν πως ευδοκιμούν και προτιμούν τη φωνή παιδιών και γυναικών και λιγότερο των ανδρών, μα εμπιστεύονται τους κηπουρούς τους.
2. Τα φυτά εύκολα αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο και κάθε είδος έχει το δικό του σύστημα αυτοπροστασίας.
Το καλαμπόκι, π.χ., όταν προσβληθεί από μια κάμπια (τη spodoptera) παράγει ένα μείγμα ουσιών κι εκπέμπει ένα άρωμα που προσελκύει σφήκες οι οποίες το σώζουν κεντρίζοντας τις κάμπιες.
Στο δάσος, πάλι, αν ένα δέντρο δεχτεί επίθεση από βλαβερά έντομα, στέλνει ορισμένα χημικά (π.χ. φερομόνη που υποδείχνει κίνδυνο) στους μύκητες στο υπέδαφος που έχουν εξυφάνει δίκτυο επικοινωνίας με ρίζες άλλων δέντρων ενώ εκπέμπει κι ένα άρωμα στον αέρα: έτσι ειδοποιούνται και τα άλλα δέντρα να προστατευθούν παράγοντας τανίνη (το οξύ «φαινόλη») στα φύλλα.
Η επικοινωνία και αλληλοβοήθεια (344. Φιλοσοφία: Νοημοσύνη, άνθρωπος, φυτά, Γαία, § 4) έχει παρατηρηθεί πια εκτεταμένα και σε κήπους και λαχανόκηπους σε αυλές σπιτιών. Ο βασιλικός είναι καλός γείτονας για αρκετά φυτά (π.χ. πιπεριές) ενθαρρύνοντας υπογείως την ανάπτυξή τους. Οι ντοματιές και οι κουκιές που δέχονται επίθεση στέλνουν μηνύματα με τις ρίζες τους στους γείτονές τους!
3. Ένα παλαιότερο πείραμα επιβεβαιώνει την ικανότητα θύμησης που εκδηλώνεται σε πολλά φυτά (344. Φιλοσοφία: Νοημοσύνη, άνθρωπος, φυτά, Γαία, § 3).
Δύο φυτά τοποθετήθηκαν σε ένα δωμάτιο. Ο πειραματιστής έστειλε 5 εθελοντές λέγοντας στον 5ο (χωρίς να το ξέρουν οι άλλοι) να καταστρέψει το ένα φυτό. Αυτό έγινε. Μετά τους ξαναέστειλε στο δωμάτιο. Μόλις μπήκε ο καταστροφέας, το φυτό, που είχε πάνω του αισθητήρες συνδεδεμένους με μια ηλεκτρική συσκευή μέτρησης, έδειξε να καταλαμβάνεται από έντονη αναταραχή στα κλαριά, στα φύλλα και στους ανθούς.
Πολλά ελεγχόμενα πειράματα έδειξαν πως τα φυτά ανταποκρίνονται με 2 συστήματα – tropic και nastic: το πρώτο είναι ανταπόκριση σε φως, νερό και βαρύτητα, το δεύτερο σε υλική επαφή και δονήσεις. Οι πρώτες είναι αργές, οι δεύτερες γρήγορες.
Ο Ιταλός καθηγητής Stefano Mancuso (φυτική νευροβιολογία στο πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας) έχει κάνει εκτεταμένες έρευνες και παρομοιάζει ολόκληρο το φυτό με εγκέφαλο έτσι που να μη χρειάζεται ξεχωριστό όργανο. Η μνήμη τους διαρκεί πολλές εβδομάδες ενώ στις μέλισσες το πολύ 2 ημέρες. Χρησιμοποιούν αρώματα για να προσελκύσουν επικονιαστές. (Συνέντευξη στη Amy Fleming, Guardian 5/4/20).
4. Εξετάσαμε όλες αυτές τις απόψεις του φυτικού βασιλείου όχι για να αποδείξουμε πως είναι πλάσματα με συνειδησία, όπως ισχυρίζονται μερικοί, μα για να δούμε μόνο πως έχουν αρκετή νοημοσύνη κι ευαισθησία (όποιος και αν είναι ο φυσιολογικός μηχανισμός) ώστε να δέχονται την άμεση επίδραση της παρουσίας του ανθρώπου.
Δεν αναφέρομαι στην καλλιέργεια φυτών γενικά μα στην ακτινοβολία κι εκπομπή ουσιών άλλων από το διοξείδιο του άνθρακα το οποίο τα φυτά εισπνέουν.
Όπως είδαμε από αρκετές περιπτώσεις τα φυτά επηρεάζονται θετικά ή αρνητικά από τους ήχους που εκφωνούν οι άνθρωποι μιλώντας ή τραγουδώντας μα και από την ίδια την παρουσία τους ακόμα και αν δεν μιλούν ή δεν τα αγγίζουν. Αντιλαμβάνονται ή δέχονται ίσως τα κύματα, Άλφα κλπ., του ανθρώπινου εγκεφάλου και τις αισθηματικές διαθέσεις που τα προκαλούν.
Έτσι μπορούμε να πούμε πως με αυτόν τον τρόπο οι άνθρωποι διατρέφουν τον φυτικό κόσμο στη βιόσφαιρα και μέσω αυτής επιδρούν στη λιθόσφαιρα όπου ριζώνουν τα φυτά και τελικά αποσυντίθενται όπως και άλλες οργανικές μορφές συμπεριλαμβανομένης της ανθρώπινης.
