Στα βάθη των περασμένων αιώνων βρίσκεται η ρήση αυτή της Βεδικής σοφίας:
śrūyetāṃ dharmasarvasvaṃ śrutvā caivāvadhārayatāṃ/
ātmanaḥ pratikūlāni pareṣāṃ na samācaret//
“Να υπακούτε τον dharma (=νόμο, δίκαιο, αρετή) εξ ολοκλήρου και να τον επαληθεύετε με πρακτική εφαρμογή. [Η πεμπτουσία του είναι] Μην κάνετε σε άλλους αυτά που είναι βλαπτικά για σας!”
Οι σοφοί της Παράδοσης δεν ήταν αφελείς ώστε να πιστεύουν πως όλοι ασκούν την ίδια ηθική και δεν θα κάνουν σε άλλους αυτά που δεν θέλουν οι άλλοι να κάνουν στους ίδιους. Αυτές οι συμπεριφορές αντιμετωπίζονται με 2 τρόπους.
Η μια είναι η απάντηση σε είδος αλλά να θυμάσαι τον Νόμο του Κάρμα, τον Νόμο Αιτίας-και-αποτελέσματος. Έτσι που η απάντησή σου εσωτερικά να είναι ελεύθερη από μίσος ή επιθυμία για εκδίκηση.
ahṛdayavāci sāmāhṛdayam uttaram
“Σε άκαρδη (ή ανειλικρινή) ομιλία η απάντηση ας είναι όμοια άκαρδη.” Αλλά τέτοια συμπεριφορά απαιτεί μεγάλη προσοχή και διάκριση ώστε ο νους να μην παρασυρθεί και να ταυτιστεί με την επιθυμία για βλάβη του άλλου.
Έτσι ο ειλικρινής αναζητητής της αλήθειας και του δικαίου θα πρέπει να ακολουθήσει βαθύτερη μελέτη και λεπτότερη πρακτική. Η πιο απλή και καθαρή διατύπωση βρίσκεται ίσως στην Bhagavad Gītā. Στο 4ο κεφάλαιο περιγράφεται αναλυτικά η εσωτερική κατάσταση αποταύτισης και αδιαφορίας για αποτέλεσμα προσωπικού κέρδους (19-22).
yasya sarve samārambhāḥ kāmasaṃkalpavarjitāḥ /
jñānāgnidagdhakarmāṇam tamāhuḥ paṇḍitaṃ budhāḥ //19//
“Γνωστικό λένε οι σοφοί εκείνον που με τη φωτιά της γνώσης έχει κάψει τις πράξεις του, εκείνον που εκτελεί όλα τα έργα ελεύθερος από επιθυμία και σχεδιασμό”.
tyaktvā karmaphalāsaṇgaṃ nityatṛpto nirāśrayaḥ //20//
“Έχει εγκαταλείψει την προσκόλληση στον καρπό της δράσης, όντας πάντα ικανοποιημένος και δεν αναζητάει στηρίγματα.”
nirāśir yatacittātmā tyaktasarvaparigrahaḥ /
śārīraṃ kevalaṃ karma kurvan nāpnoti kilbiṣam //21//
“Με πειθαρχημένη νόηση στον Εαυτό, δίχως φιλοδοξία, ελεύθερος από κάθε είδους απληστία, δεν σωρεύει κακία καθώς κάνει [τις αναγκαίες] πράξεις μόνο με το σώμα.”
yadṛcchālābhasaṃtuṣṭo dvandvātīto vimatsaraḥ /
samaḥ siddhāvasidhau ca…. //22//
“Αυτός μένοντας ευχαριστημένος με ό,τι του λάχει, έχοντας ξεπεράσει φθόνο και τα ζευγάρια αντιθέσεων [όπως καλό-κακό, ευχάριστο-δυσάρεστο], παραμένει αμετάβλητος στην επιτυχία και αποτυχία”.
Στο 12ο κεφάλαιο επανέρχεται στην κατάσταση αυτή.
samaḥ śatrau ca mitre ca tathā mānāpamānayoḥ /
śītoṣṇasukhaduḥkheṣu samaḥ saṅgavivarjitaḥ //18//
“Όμοιος σε εχθρό και φίλο, όμοιος σε τιμές και ατίμωση, όμοιος σε κρύο και ζέστη κι ευχαρίστηση και πόνο, έχει ελευθερωθεί από προσκολλήσεις.”
