Σε αντίθεση με τις 3 γνωστές αβρααμικές θρησκείες (Ιουδαϊσμός, Χριστιανισμός, Μωαμεθανισμός), ο Ινδουισμός δεν είναι οργανωμένος. Ξένοι, κυρίως δυτικοί, ελκύονται από την ελευθερία που παρέχει ο ανοργάνωτος πολυθεϊσμός του Ινδουισμού και προσχωρούν σε αυτόν. Στις αβρααμικές θρησκείες με τα επίσημα και αυστηρά δόγματά τους και την εκκλησία και την ιερατική δομή, σε μεγάλο βαθμό αναιρείται η ευθύνη του πιστού να σκέφτεται και να δρα αφ’ εαυτού. Στον Ινδουισμό πρέπει να επιλέξεις ποια θεότητα (ή ενίοτε ποιες) να λατρεύεις, ποιες τελετές θα κάνεις στο σπίτι σου, ποιους ύμνους θα ψάλεις, ποιο φιλοσοφικό σύστημα θα ακολουθήσεις κλπ.
Ο Ινδουισμός δεν έχει έναν ιδρυτή όπως ο Χριστιανισμός. Έχει χιλιάδες δασκάλους και παραδόσεις.
Δεν είναι μονολιθικός με ομοιογενή αυστηρή δομή την οποία εποπτεύει και διοικεί ένας Πάπας ή Πατριάρχης. Κάθε ναός είναι ανεξάρτητος και το ιερατείο κληρονομικό καθώς ο πατέρας ή παππούς εκπαιδεύει τον γιο ή εγγονό. Υπάρχουν άπειρες σέχτες και λατρείες!
Στην απέραντη έκτασή του βρίσκεις απειράριθμες σχολές θεολογίας και φιλοσοφίας με τις ξεχωριστές ιδιομορφίες τους. Ο θεός Vishnu λατρεύεται σε πολλές μορφές (Ράμα, Κρίσνα, Ναράγιανα κλπ.). Το ίδιο και ο Shiva και μερικές θεές. Η φιλοσοφία Vedānta έχει τουλάχιστον 3 μεγάλες σχολές και ο Γιόγκας πολύ περισσότερες. Μετά είναι οι σχολές Τάντρα και μαγείας.
Επομένως, δεν υπάρχει ένα “Πιστεύω” ή ένα ορθόδοξο δόγμα. Κάθε λατρεία έχει τις δικές της τελετές και υμνωδίες: άλλες ο Shiva, άλλες ο Kṛṣṇa, άλλες η Lakṣmī, άλλες η Pārvatī κλπ. κλπ. Κάθε φιλοσοφικό σύστημα ή παραδοσιακή σχολή έχει την διδασκαλία της και τις διάφορες πρακτικές της. Κάθε γκουρού μιας σχολής έχει τους δικούς του τρόπους.
Δεν υπάρχει ένα πλέγμα δογμάτων που αν πιστέψεις θα οδηγήσει στον παράδεισο και αν δεν το πιστέψεις θα πας στην κόλαση. Μα υπάρχουν πολλές διδασκαλίες με τις μεθόδους και τις πρακτικές τους, πολλές λατρείες, που αν τις ακολουθήσεις θα γίνεις καλύτερος άνθρωπος και θα ευτυχήσεις.
Δεν υπάρχει μία βίβλος, ένα θεόπνευστο Ευαγγέλιο. Υπάρχουν πολλά ιερά κείμενα για τους ανθρώπους της δράσης, της διάνοιας και της αισθηματικής φύσης, και ο κάθε τύπος βρίσκει αυτό που του ταιριάζει καλύτερα.
Δεν υπάρχει μια και μόνη αληθινή προσέγγιση, μία και μόνη αληθινή γωνία θεώρησης του κόσμου γενικά. Υπάρχουν πολλές. Τελικά, βέβαια, η αλήθεια είναι μία – δεν μπορεί να είναι πολλές. Μα μπορεί να προσεγγίζεται από διαφορετικές κατευθύνσεις ανάλογα με τον τύπο ανθρώπου και να εκφράζεται σε διαφορετικές διατυπώσεις για διαφορετικούς τύπους ανθρώπου. Επειδή αυτή η απλή αλήθεια ήταν γνωστή στους αρχαίους Ινδούς, γι’ αυτό άνθισαν τόσες διδασκαλίες και λατρείες χωρίς ποτέ μία ή άλλη να διεκδικεί αποκλειστικότητα και να διώκει ή να καταπιέζει άλλες. Για τους Ινδουιστές δεν υπάρχουν άπιστοι. Όλοι είναι πιστοί!
Τελευταία, παρατήρησα μια ασυνήθιστη επιθετικότητα σε αρκετούς Ινδουιστές και μια τάση να πιέζουν προς προσηλυτισμό. Αυτά είναι αντίθετα και με τα αρχαία ιερά κείμενα και με τη μακραίωνη παράδοση ανεξιθρησκείας του Ινδουισμού. Ας ελπίσουμε πως είναι μόνο ένα περιορισμένο και παροδικό φαινόμενο.
