Η αβλάβεια και η δικαιοσύνη είναι δυο αρετές που εδώ και χιλιάδες έτη θεωρούνται απαραίτητες στον κοινωνικό βίο κάθε πολιτισμένου κι ευνομούμενου έθνους (ή κράτους). Εδώ αμέσως μπαίνει μια διαφοροποίηση ότι το κράτος έχει την έννομη και ηθική υποχρέωση να επιβάλει και να εκτελέσει τη θανατική ποινή σε πρόσωπο που διέπραξε φόνο ή εθνική προδοσία. Αυτή η αρχή έχει αφαιρεθεί από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (και είναι, κατά τη γνώμη μου, ένα προφανέστατο σημάδι παρακμής).
Όσον αφορά τις θρησκείες, τώρα, μόνο στον Ινδουισμό και στον Βουδισμό (ίσως και στον Ταοϊσμό) διδάσκεται ως απαράβατη αρχή η αβλάβεια.
Πολλοί Χριστιανοί απολογητές (ιεράρχες, θεολόγοι, εκκλησιαστικοί γενικά) κατακρίνουν τον Ινδουισμό (και τις ινδικές σχολές φιλοσοφίας) διότι έχουν θυσίες ζώων. Μα και στη Bhagavad Gītā, ένα από τα γνωστότερα ιερά κείμενα, ο θεός Kṛșṇa (Κρίσνα) προτρέπει τον πρίγκιπα μαθητή του Άρτζουνα να πολεμήσει.
Εδώ, βέβαια, οι Χριστιανοί κάνουν δυο πελώριες παρασιωπήσεις. Η μια είναι πως ο Άρτζουνα ανήκει στην κάστα των πολεμιστών που έχουν καθήκον να πολεμήσουν για να στηρίξουν την ασφάλεια άλλων από άδικες απειλές και τη δικαιοσύνη όταν αυτή καταπατιέται – δυο συνθήκες που χρειάζονταν διόρθωση. Η δεύτερη είναι πως και ο Ιησούς διδάσκει σε ορισμένα σημεία πως δεν ήρθε να φέρει ειρήνη μα «διαμερισμό» (=διχόνοια) ακόμα και στην οικογένεια (π.χ. Λουκά 12.53). Και ο ίδιος μπαίνει στον ναό και με βία εκδιώχνει τους εμπόρους και τους σαράφηδες (Ιωαν. 2.15). Και τι να πούμε για τους πολέμους και τα εγκλήματα των αυτοκρατόρων και κυβερνητών με τις εκατοντάδες θύματα, που ευλόγησαν οι επίσημες Εκκλησίες…
Στην Παλαιά Διαθήκη τα πράγματα είναι εξίσου σκοτεινά και ίσως χειρότερα. Διότι ενώ υπάρχει η ξεκάθαρη μεγάλη εντολή “Ου φονεύσεις”, ακόμα και θεόπνευστοι δήθεν προφήτες (π.χ. Σαμουήλ) ή βασιλείς (π.χ. Δαυίδ) προκαλούν, προτρέπουν ή διαπράττουν οι ίδιοι φόνο και γενοκτονία!
Στη Βεδική Παράδοση η αβλάβεια λέγεται ahiṃsā. Σημαίνει γενικά πως δεν βλάπτεις άλλα όντα. Όχι μόνο δεν φονεύεις μα δεν προκαλείς βλάβη.
Αυτή η αρχή δίνεται στα μεγάλα φιλοσοφικά συστήματα όπως Yoga και Vedānta μα είναι εδραιωμένη και στη θρησκεία (Ινδουισμό, Βουδισμό, Τζαϊνισμό κ.λπ.). Η γενική ιδέα είναι πως ο κάθε άνθρωπος συμπεριφέρεται έτσι που να προκαλεί όσο το δυνατό λιγότερη ζημιά ή βλάβη σε άλλους και σίγουρα όχι σκόπιμα.
Αλλά οι Κώδικες Νόμων (Smṛti) επιτρέπουν τη βλάβη και τη θανάτωση ζώων για ορισμένες θυσίες (όπως στην Παλαιά Διαθήκη, όπου ακόμα και παιδιά μπορούσαν να θυσιαστούν!) αλλά και για την καθαριότητα και υγιεινή στα σπίτια.
Η αβλάβεια παραγνωρίζεται επίσης στην περίπτωση εγκληματιών που λέγονται ātatāyin (=με τεντωμένο τόξο για διάπραξη κακουργήματος). Είναι μια κατηγορία που συμπεριλάμβανε απαγωγείς, βιαστές, δηλητηριαστές, δολοφόνους, εμπρηστές, κλέφτες γαιών, ληστές. Μα και η απόπειρα διάπραξης τέτοιου εγκλήματος ήταν εξίσου κολάσιμη.
Η θανάτωση τέτοιων εγκληματιών είτε σε αυτο-άμυνα είτε σε βοήθεια άλλων επιτρεπόταν και μάλιστα παραχωρούσε αξιοσύνη για τη μεταθανάτια ζωή.
Ο Κρίσνα προέτρεψε τον Άρτζουνα να πολεμήσει τα ξαδέλφια του και τους συμμάχους τους διότι λίγο πολύ είχαν διαπράξει όλες αυτές τις παραβάσεις.
Στη Δύση οι επίσημες εκκλησίες ευλογούσαν στρατούς που διέπρατταν λεηλασίες, δολοφονίες, γενοκτονίες και βιασμούς μα και κλοπές γαιών, φτάνει να ήταν “πιστοί”, που σήμαινε πως στήριζαν τη συγκεκριμένη Εκκλησία και τον προκαθήμενό της, και ας ήταν τα θύματα Χριστιανοί άλλης Εκκλησίας με άλλο προκαθήμενο!
