1. Η λέξη «ποντίφικας» μπορεί με παρηχητικό συνειρμό να παραπέμπει σε ποντίκια, μα είναι μεταγραμμάτιση της λατινικής pontifex (=ποντίφηξ) που ετυμολογικά σημαίνει «κατασκευαστής (-fex<facere) γεφυριών (pons-) γεφυροποιός». Υπάρχουν άλλες ετυμολογικές εξηγήσεις μα αυτή μοιάζει να ήταν η επικρατέστερη. Αναφερόταν στην κατασκευή γεφυριών στον ιερό Τίβερη ποταμό, μα και στον αρχιερέα που έκανε θυσίες στη γέφυρα Sublicius και, ακόμα, στο ότι ο αρχιερέας (ιερονόμος, ιεροφάντης) ήταν η γέφυρα ανάμεσα στους θεούς και στους ανθρώπους.
Ο Ποντίφικας Ύπατος μπορούσε να έχει ανώτατη θέση στον στρατό, στη διοίκηση και το αξίωμα του κυβερνήτη. Αργότερα, ο Οκταβιανός Αύγουστος, ο αυτοκράτορας, είχε και αυτόν τον τίτλο.
Έτσι ο τίτλος έκανε τον κύκλο του καταλήγοντας στην πολύ αρχαιότερη παράδοση που είχε τον διοικητικό/πολιτικό ηγέτη ή βασιλιά και θρησκευτικό ηγέτη ή Αρχιερέα που φέρνει στους πολίτες τη βούληση του Θεού ή Ουρανού σε ένα μόνο πρόσωπο.
2. Ο τίτλος είναι μια μακρινή ανάμνηση εποχών ξεχασμένων στην ομίχλη μύθων και θρύλων, μιας περιόδου οπότε ο αρχιερέας/βασιλιάς ενσάρκωνε την θεϊκή δύναμη και μπορούσε με τη δύναμη εκείνη (όχι με σωματική ρώμη, με όπλα ή πονηριά ή τη στήριξη συγγενών και συντρόφων) να επιβάλλεται στους ομοεθνείς συμπολίτες του. Ελέω Θεού.
Όταν βέβαια οι συγγραφείς της Ρώμης και της Ελλάδας έγραφαν για αυτό το διπλό αξίωμα και οι αυτοκράτορες, βασιλείς ή θρησκευτικοί ηγέτες όπως οι πάπες (πρώτος ο Γρηγόριος Α΄ στον 6ο αιώνα χρησιμοποίησε τον τίτλο για να διακηρύξει την ηγεμονία του Βατικανού) έφεραν τον τίτλο, οι άνθρωποι αυτοί δεν είχαν, είναι ολοφάνερο, καμιά πραγματική θεϊκή δύναμη και στηρίζονταν μόνο στη βία των όπλων. Είναι δε πολύ γνωστές οι φοβερές αδυναμίες, φιλοδοξίες, πανουργίες, μοχθηρίες, σεξουαλικές παραβάσεις και τόση άλλη διαφθορά στους πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες της γνωστής μας ιστορίας.
3. Αλλά ο διπλός ρόλος αναγνωριζόταν και στην Ελλάδα, όπως φαίνεται καθαρά στα Πολιτικά του Αριστοτέλη όπου διαβάζουμε (6.5.2) πως οι βασιλείς κατέχουν το αξίωμά τους λόγω του ότι ήταν και ιερείς λειτουργοί στις λατρευτικές συνάξεις της κοινότητας.
Ο Ξενοφών πάλι μας πληροφορεί στο Κυροπαιδεία (8.6) πως οι Πέρσες θεωρούσαν τον Μεγάλο Βασιλέα τους, ηγέτη της κάστας των Μάγων, να εικονίζει στη γη τον θεό του φωτός.
Ο Ηράκλειτος παλαιότερα στο απόσπασμα 62 μίλησε για την τάξη των ανθρώπων που αν και θνητοί είναι αθάνατοι (όπως και οι αθάνατοι είναι θνητοί).
Στον Όμηρο η Θέμις εξ εντολής του Δία συγκαλούσε το συμβούλιο των Ολύμπιων, επόπτευε την τάξη και διακήρυττε τις αποφάσεις του. «Διός θέμιστες» λέγονταν οι νόμοι και αποφάσεις που οι άνθρωποι διατύπωναν κατ’ εικόνα και ισχύ της δικαιοσύνης του Διός. Οι «νόμοι» ήταν οι κανονισμοί στην Πολιτεία.
Ενδιαφέρουσα επίσης είναι η αναφορά στο Mabinogion, το αρχαιότερο μυθολογικό κείμενο της Κελτικής Ουαλίας (14ος αιώνας), όπου λέγεται η ευχή «είθε ο ηγέτης μας να είναι η γέφυρά μας»!
4. Αλλά, βέβαια, αυτή η θεώρηση του Ηγεμόνα, θρησκευτικού και πολιτικού δεν ανήκει μόνο στην αρχαία Ευρώπη ή στα Ινδοευρωπαϊκά φύλα. Απαντάται και σε άλλους πολιτισμούς, όπως η Αίγυπτος και η Κίνα.
Στην Αίγυπτο ο Φαραώ θεωρούνταν ενσάρκωση του θεού Ήλιου, Ρα. «Ήταν θεϊκή εξαγγελία ότι ο Φαραώ παντοτινά εγείρεται ως βασιλιάς του Βορρά και του Νότου, όπως ο Ήλιος, στον θρόνο του Ώρου (=γιου του Ρα)».
Στους Χαναναίους και Φοίνικες ο βασιλιάς ήταν ενσάρκωση του Βάαλ, θεού της γονιμότητας (της καταιγίδας και του πολέμου, αλλά αρχικά της ειρήνης). Ο Βάαλ είχε φωτοστέφανο γύρω στο κεφάλι του όπως ο Φαραώ είχε τον uraeus(=ουραίο), τη χρυσή κόμπρα γύρω στο κεφάλι του, που προέρχεται μάλλον από τη ρίζα y’rc «αυτός που έχει εγερθεί» (ο ήλιος, η κόμπρα).
Το ίδιο φωτοστέφανο της θεϊκής δύναμης, έμπνευσης και προστασίας παρουσιάζεται και στη χριστιανική εικονογραφία.
5. Στην Κίνα ο αυτοκράτορας (ή βασιλιάς) είναι γιος του Ουρανού και μεταφέρει την εντολή του (tienming «εντολή ουρανού»). Η δύναμη του Ουρανού ή το Τάο, που διακατέχει τον βασιλιά ή άρχοντα μέσω απλότητας «επιδρά δίχως δράση» wei-wu-wei και φέρνει ισορροπία στην κοινωνία (Τάο Τε Τσινγκ 37 κ.λπ.). Στο Lun-yuο που συνοψίζεται η διδασκαλία του Κομφούκιου, λέγεται (6.27) – «Η απλή μεσότητα είναι η υπέρτατη αρετή. Για πολύ καιρό ελάχιστοι την εκδήλωσαν στον κόσμο». Και το Chung Yung (που μετάφρασε ο Έζρα Πάουντ) λέγεται (33.6) πως κρυφή είναι η δράση του Ουρανού «δίχως ήχο ή οσμή»: «όποιος την εκδηλώνει ανανεώνει και τελειοποιεί τους άλλους» (26.5-6).
6. Στη Βεδική Παράδοση των Ινδιών στο Manusmŗti «Νόμοι του Μάνου» δίνεται πάλι η θεϊκή ενσάρκωση του Βασιλέα (7.8): «Ακόμα και το νήπιο βασιλιάς ας μην περιφρονείται διότι σε αυτόν, στη μορφή θνητού ανθρώπου, διαμένει μεγάλη δύναμη θεϊκή».
Σε έναν πανάρχαιο ύμνο στη θεότητα Rohita (που συνδυάζει τον θεό του Πυρός Agni και του Ήλιου Sūrya) λέγεται (Atharvaveda 13.1.5) πως αυτός έφερε τη Βασιλεία στη γη και τη δίνει στον βασιλέα.
Σε άλλα κείμενα, ο Ύψιστος, ο Κύριος των πλασμάτων έκανε τον γιο του βασιλέα για να κατατροπώσει τις διαβολικές δυνάμεις. Και ο βασιλέας έγινε «ο καλός ποιμένας» των υπηκόων του.
Αλλά όπως είδαμε αλλού, η γενεά τέτοιων βασιλέων (ή ιεροφάντων) έχει παρέλθει και στις μέρες μας ο όποιος Ηγεμόνας είναι μάλλον θλιβερό ανθρωπάκι που κοιτάει συμφέρον και πολιτικό κόστος.
