1. Αυτά τα θέματα μοιάζουν φιλοσοφικά και από μια άποψη σίγουρα είναι φιλοσοφικά. Από μια διαφορετική σκοπιά είναι ψυχολογικά. Και από μια τρίτη θεώρηση είναι πολύ πρακτικά θέματα της καθημερινότητας – αφού συχνά έχουμε κάποια φώτιση, ακόμα πιο συχνά χρησιμοποιούμε τον νου μας για να προσεγγίσουμε τα περισσότερα περιστατικά που πρέπει να αντιμετωπίσουμε και, φυσικά, έχουμε κάποια επίγνωση όλη την ώρα. Τα θέματα αυτά μας απασχολούν, αν κρίνω από τα άρθρα που βλέπω καθημερινά στο Διαδίκτυο.
Οι άνθρωποι ρωτούν να μάθουν κυρίως για τη “φώτιση” που τη θεωρούν, οι πιο πολλοί, μια δυσπρόσιτη κατάσταση, ενώ άλλοι νομίζουν πως την κατέχουν ή πιστεύουν πως με λίγη επιμονή θα την έχουν.
Το θέμα το εξέτασα σε άλλα άρθρα επίσης (Ε1364, Ε1366 και Ε1368 με τον ίδιο ακριβώς τίτλο “Επίγνωση, Νους, Φώτιση”). Εδώ σήμερα το προσεγγίζω διαφορετικά με τη βοήθεια μιας αναλογίας (από κάποια κα Πάουσα Φόλεϊ).
2. Όλοι εμείς οι άνθρωποι, όλα τα όντα πάνω στη γη, ακόμα και τα φυτά, ίσως και η λιθόσφαιρα (ίσως ο πλανήτης Γαία ολόκληρος), αναπνέουμε. Και αυτή η διαδικασία της αναπνοής μπορεί να εξεταστεί και περιγραφτεί από τη σκοπιά του όντος (ή του οργάνου του) που αναπνέει (και στην περίπτωση των ανθρώπων και των θηλαστικών το όργανο είναι οι πνεύμονες), ή από τη σκοπιά του ίδιου του αέρα που είναι το στοιχείο εκπνοής και εισπνοής.
Η σκοπιά του πνεύμονα επισημαίνει τα εξής. Η αναπνοή είναι μια φυσιολογική αυτόματη λειτουργία: είναι άνετη, ευχάριστη και χρήσιμη για τον μεγαλύτερο οργανισμό· αν δεν γίνεται ρυθμικά ή τακτικά, είναι επώδυνη κατάσταση και καλύτερα να γίνεται βαθιά παρά ρηχή. Καλύτερος ο καθαρός παρά ο βρόμικος αέρας, επίσης, με σκόνη, καυσαέριο ή πολύ αραίωση.
Ο ίδιος ο αέρας, πανταχού παρών πάντοτε και πάντα παντού γενναιόδωρος σε κάθε ζωντανό θηλαστικό, δεν έχει καμιά γνώμη για τις απόψεις των πνευμόνων και τη λειτουργία τους. Αν υπάρχει άνοιγμα στα τρισδιάστατα ζωντανά σώματα μπαινοβγαίνει, αν όχι, όχι, χωρίς να ανησυχεί στο ελάχιστο. Είναι και παραμένει αέρας αδιάφορος στις προτιμήσεις των πνευμόνων. Σπεύδει όπου υπάρχει κενό αέρος και υπάκουα φεύγει πιο πέρα όταν ωθείται. Είτε σκόνες και καυσαέρια αιωρούνται στην οντότητά του είτε όχι, είτε βρίσκεται μέσα στους πνεύμονες είτε βρίσκεται έξω, παραμένει αέρας!
3. Η φώτιση θα έρθει τελικά στην εμπειρία μας και ο νους που αντιστοιχεί στον πνεύμονα θα την εξετάσει διαφορετικά από την επίγνωση που αντιστοιχεί στον αέρα. Αλλά ας μην πάμε στη φώτιση που στην απόλυτη ανώτατη μορφή της είναι άγνωστη για τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων μα είναι γνωστή στην πιο κοινή εμπειρία, όποτε έρχεται σαν κατανόηση μιας ιδέας, σαν λύση ενός προβλήματος, σαν έμπνευση και παρόμοια. Ας μείνουμε σε αυτό το επίπεδο ή τη διαδικασία εκλέπτυνσης και διεύρυνσης της νοημοσύνης και της συνακόλουθης κατανόησης.
Ο νους νιώθει και δηλώνει ανενδοίαστα πως είναι καλύτερα να έχει επίγνωση (=προσοχή, συνειδησία) παρά να μην έχει ή να την έχει περιορισμένη ή σκόρπια. Πως νιώθει πολύ πιο ευχάριστα και άνετα όταν η επίγνωση είναι παρούσα διότι κάνει τη δική του λειτουργία να παίρνει τις εντυπώσεις από τις 5 αισθήσεις, να τις κατηγοριοποιεί και να τις αποθηκεύει, ή να τις χρησιμοποιήσει άμεσα, πολύ πιο γρήγορη και αποτελεσματική καθώς έτσι ξεχωρίζει ορθό και λάθος, πραγματικότητα και πλάνη ή φαντασίωση. Έχει δε τις δικές του πρακτικές και μεθόδους να διευρύνει την επίγνωσή του, να την κάνει πιο καθαρή ή αιχμηρή κι έτσι ο ίδιος να λειτουργεί πιο αποδοτικά.
4. Μα η ίδια η επίγνωση θα έχει εντελώς διαφορετική αντίληψη των πραγμάτων. Υπάρχει ακόμα και όταν ο νους κοιμάται και δεν δέχεται τις εντυπώσεις από τις αισθήσεις που και αυτές υπολειτουργούν τότε. Υπάρχει τότε όπως υπάρχει όταν ο νους λειτουργεί στην παρουσία της νωθρά ή έντονα, με λίγο ή πολύ φως, με περιορισμούς ή ελεύθερα.
Υπάρχει σε όλα τα έμβια όντα σίγουρα. Και αν ένα κοιμάται ή είναι αναίσθητο και νομίζει (όταν συνέλθει) πως δεν είχε επίγνωση, αυτή υπάρχει όπως υπάρχει σε άλλο που την ίδια ώρα, στο φως της παρουσίας της, έχει τον νου του σε πλήρη λειτουργία. Αν κάποια όντα έχουν περιορισμούς ή προτιμούν ύπνο, όνειρα, ψευδαισθήσεις, φαντασιώσεις κλπ., η επίγνωση τα γνωρίζει, τα βλέπει όλα μα δεν επηρεάζεται καθόλου. Μένει πάντα ίδια στην απόλυτη, αμετάβλητη, οικουμενική φύση της. Γνωρίζει τις επιθυμίες και φιλοδοξίες, τις φοβίες, τα άγχη, τις χαρές και τις θλίψεις που εμπειράται ο νους: τα βλέπει όλα – τις επιτυχίες και τις αποτυχίες. Και δεν λέει τίποτα. Μένει αμίλητη. Μα στο φως της παρουσίας της μπορεί ο νους να λειτουργήσει πιο διορατικά και να αποφασίσει να αλλάξει, να μένει μαζί της περισσότερο και διαρκέστερα – ωσότου είναι ολόκληρος διάχυτος με το φως της παρουσίας της.
