Η αλήθεια δεν είναι κτήση καμιάς θρησκείας άσχετα με τις πομπώδεις διεκδικήσεις τους. Η αληθινή πνευματικότητα επίσης δεν είναι προνόμιο καμιάς θρησκείας. Αν μάλιστα περάσουμε στα δόγματα της θεολογίας της κάθε θρησκείας και στην εκπροσώπησή της στην Εκκλησία ή τους ναούς και το ιερατείο, συχνά θα δούμε πως μεταδίδουν ελάχιστη πνευματικότητα ή καθόλου.
Όπου υπάρχει ένα σύστημα Ηθικής με κανόνες συμπεριφοράς που επιβάλλουν σεβασμό για τον άλλο και την ελευθερία και περιουσία του, εκεί μπορεί να αναπτύσσεται πνευματικότητα. Η πνευματικότητα δεν είναι περιορισμένη σε μια χώρα ή μια περίοδο ή ένα μόνο σύστημα ηθικών κανόνων κα σίγουρα όχι στην πίστη σε έναν μοναδικό Θεό (η θεά) με προφήτες, αγίους και ιερατείο.
Τον 19ο αιώνα οι Βρετανοί επικυρίαρχοι των Ινδιών έφτιαξαν την ετικέτα “Ινδουισμός” για να καλύψουν τις πολυποίκιλες λατρείες των Ινδιών που δεν ήταν βουδιστές, τζαϊνιστές και σικχιστές. Μα στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη θρησκεία “Ινδουισμός”. Κάτω από αυτόν τον γενικό όρο βρίσκονται διαφορετικές λατρείες: άλλοι λατρεύουν τον θεό Vishnu ή Krishna ή Shiva ή Ganesha κλπ. και άλλοι τη θεά Lakshmī, Pārvatī ή Durgā ή Sarasvatī κλπ. Μερικές λατρείες μοιράζονται ορισμένα χαρακτηριστικά και γιορτές. Άλλες όχι.
Παλαιότερα, στη αρχαιότερη εποχή του ṚgVeda οι άνθρωποι περιγράφονταν ως ārya ‘ευγενείς, εν-άρε-τοι’ και anārya ‘α-γενείς, μη-ενάρετοι’: οι πρώτοι ακολουθούσαν τους ηθικούς κανόνες που τους κρατούσαν στο ηθικό πλαίσιο της δικαιοσύνης, καλοσύνης, εντιμότητας, συμπόνιας και ευταξίας ενώ οι άλλοι ακολουθούσαν τις δικές τους εγωιστικές επιθυμίες. Οι άνθρωποι δεν κατατάσσονταν σε πιστούς του Άλφα ή Βήτα θεού και πιστούς άλλων θεοτήτων.
Αργότερα οι Ουπανισάδες, τα άλλα ανώτερα πνευματικά κείμενα της Βεδικής Παράδοσης, πάλι δεν εξέταζαν τους ανθρώπους ως πιστούς μιας ή άλλης θεότητας, αλλά ως dharmārthin και jñānin ή όχι. Dharmārthin ήταν και είναι όσοι ακολουθούν ηθικούς κανόνες (dharma) δικαιοσύνης, εντιμότητας, συμπόνιας, φιλαλήθειας και παρόμοια και jñānin ήταν και είναι όσοι μέσω τέτοιας συμπεριφοράς και μελέτης απέβλεπαν σε αληθινή πνευματική γνώση του εαυτού τους και του σύμπαντος.
Οι άλλοι ήταν και είναι ajñāni αδιάφοροι ως προς την αληθινή φύση του κόσμου και sukhārthin φιλήδονοι καλοπερασάκηδες.
Ένας άνθρωπος μπορεί να είναι χριστιανός, μωαμεθανός, ινδουιστής, ή ό,τι άλλο. Η λατρεία που ακολουθεί δεν του δίνει πνευματικότητα. Θα ξεχωρίζει αν είναι ārya, dharmārthin ή jñānin. Ο άξονας της πνευματικότητάς του είναι ο σεβασμός προς τους άλλους, άσχετα με τη θρησκεία ή ιδεολογία τους.
