(από το Wen Tzu “Κατανοώντας τα μυστήρια” 120).
Όλα όσα καλύπτει ο ουρανός, όλα όσα στηρίζει η γη, όλα όσα φωτίζουν ο ήλιος και η σελήνη, ποικίλλουν στη φύση και τη μορφή τους, μα όλα έχουν την κατάλληλη θέση τους.
Εκείνο που κάνει απολαυστική την απόλαυση μπορεί επίσης να δημιουργήσει δυσαρέσκεια. Εκείνο που εξασφαλίζει την ασφάλεια μπορεί επίσης να δημιουργήσει κίνδυνο. Γι’ αυτό όταν οι σοφοί κυβερνούν τον λαό φροντίζουν ώστε οι πολίτες να ζουν σύμφωνα με την ιδιαίτερη φύση τους, να είναι ασφαλείς στις κατοικίες τους, να απολαμβάνουν τις ανέσεις τους, να εργάζονται σύμφωνα με την τάση τους, να διαχειρίζονται ό,τι επιτρέπουν οι ικανότητές τους και να δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους. Έτσι μόνο οι πολίτες όλοι γίνονται ίσοι χωρίς να επισκιάζει ο ένας τον άλλο.
Κανένα πρόσωπο ή πράγμα στον κόσμο δεν είναι πολύτιμο ή ανάξιο. Αν όλα εκτιμώνται σύμφωνα με ό,τι μέσα τους έχει αξία, τότε όλα σίγουρα είναι πολύτιμα. Αν όλα καταφρονούνται σύμφωνα με ό,τι μέσα τους είναι ανάξιο, τότε όλα είναι ανάξια. Συνεπώς όλοι όσοι δεν εκτιμούν τους εξυπνακισμούς των λογίων δεν ψάχνουν για ψάρια στα δέντρα ή πουλιά μέσα σε νερά ποταμού.
Στον πανάρχαιο καιρό, όταν ο σοφός βασιλιάς Γιάο κυβερνούσε τη χώρα, καθοδηγούσε τους κατοίκους έτσι που όσοι ζούσαν κοντά σε νερά ψάρευαν, όσοι ζούσαν σε δάση κυνηγούσαν και μάζευαν, όσοι ζούσαν σε πεδιάδες καλλιεργούσαν και όσοι ζούσαν σε βουνοπλαγιές έτρεφαν γιδοπρόβατα. Οι ασχολίες τους ταίριαζαν με τον τόπο όπου κατοικούσαν, τα εργαλεία τους με τις ασχολίες τους και τους πόρους στο περιβάλλον τους. Στους υγρότοπους έπλεκαν δίχτυα κι έφτιαχναν αγκίστρια, στη στεριά είχαν άροτρα και γκλίτσες.
Έτσι οι πολίτες χρησιμοποιούσαν τις δεξιότητες που είχαν αναπτύξει και υπηρετούσαν με αυτές τους άλλους που είχαν διαφορετικές ικανότητες. Έτσι χρησιμοποιούσαν τους πόρους που παρείχε το φυσικό περιβάλλον τους και αντάλλασσαν ένα μέρος από αυτούς με αγαθά που τους έλειπαν. Κι έτσι πολύ σπάνια κάποιοι λίγοι θα επαναστατούσαν ενώ οι πολλοί έμεναν θεληματικά εναρμονισμένοι. Ήταν σάμπως να φυσούσε ο άνεμος σιωπηλά. Οι πολλοί ένιωθαν χάδι δροσιάς και καθαρότητας, οι άλλοι ρίγος δυσαρέσκειας και ταραχής.
Μα όλα τα πλάσματα στρέφονται σε ό,τι τα ζωογονεί και αποφεύγουν ό,τι τα βλάπτει. Κι έτσι οι κάτοικοι όμορων χωρών ζουν κοντά οι μεν στους δε και ακούν τα κακαρίσματα και τα γαυγίσματα γειτονικών ορνίθων και σκυλιών, μα οι μεν δεν περνούν ποτέ τα σύνορα στα χωράφια των άλλων. Και ποτέ οι αυλακιές των τροχών των κάρων τους δεν πάνε πολλά χιλιόμετρα μακριά. Πάντα έτσι γίνεται όταν οι άνθρωποι, δοσμένοι στις ασχολίες τους, ζουν με ικανοποίηση και ειρήνη στις κατοικίες τους.
Μια πολιτεία σε χάος μοιάζει γεμάτη· μια πολιτεία σε ευταξία μοιάζει άδεια. Ένα στερημένο έθνος μοιάζει ετοιμοθάνατο· ένα έθνος με πλούσια παραγωγή μοιάζει ολοζώντανο. Η εντύπωση του άδειου σε μια πολιτεία δεν σημαίνει απουσία πολιτών μα ότι αυτοί επιδίδονται με ζήλο στις εργασίες τους. Η εντύπωση πολυασχολίας σε μια πολιτεία δεν σημαίνει υπερπληθυσμό μα ότι οι πολίτες ασχολούνται με ζήλο στα ποταπά και ασήμαντα. Η αφθονία σε μια πολιτεία δεν σημαίνει πολλά αγαθά· σημαίνει μάλλον πως οι πολίτες δεν έχουν υπέρμετρες επιθυμίες και οι εργασίες τους είναι απέριττες. Η στέρηση δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη απουσία χρημάτων και αγαθών· σημαίνει μάλλον πολίτες ασυμμάζευτοι και πολυέξοδοι.
Οι νόμοι των αρχαίων σοφών κυβερνητών δεν ήταν δικές τους επινοήσεις μα εφαρμογές των φυσικών ρυθμίσεων και μέτρων ενώ οι απαγορεύσεις και τιμωρίες δεν ήταν πρωτότυπες μα συντηρητικές.
Τέτοια είναι η Οδός της ανώτερης αρετής, ο τρόπος του Τάο.
