Αυτό το άρθρο είναι συνέχεια των ‘707. Φιλοσοφία: Ατελής, ανολοκλήρωτος, ανεπαρκής – 708. Φιλοσοφία: Ατελής, ανολοκλήρωτος, ανεπαρκής (2)’. Το ‘ανικανοποίητος’ καλύπτει κι εμπεριέχει τις τρεις έννοιες του προηγούμενου τίτλου. Στο σημερινό άρθρο εξετάζεται και η άλλη πλευρά – η πλευρά της ικανοποίησης.
Είναι ορθό και αναγνωρίσιμο πως όλοι γενικά νιώθουμε ανικανοποίητοι, ανολοκλήρωτοι. Γι’ αυτό επιδιδόμαστε περισσότερο ή λιγότερο έντονα σε δράση ελπίζοντας πως θα βρούμε ικανοποίηση, ολοκλήρωση.
Μα υπάρχει και μια πλευρά εμπειρίας και ύπαρξής μας την οποία δεν πρέπει να αγνοήσουμε. Υπάρχουν στιγμές (ή ώρες ή περίοδοι;) που δεν νιώθουμε ανικανοποίητοι, ανολοκλήρωτοι. Απεναντίας, νιώθουμε τότε πολύ ικανοποιημένοι κι επαρκείς και δεν επιθυμούμε να επιδιώξουμε κάτι. Διότι τότε, για όσο κρατά η εμπειρία, νιώθουμε ικανοποίηση και πληρότητα.
Αυτό μπορεί να οφείλεται σε κάποια επιτυχία μας, επαγγελματική ή ερωτική, σε κάποια επαφή με όμορφο τοπίο ή αρχαιολογικό χώρο ή ξωκλήσι, σε καλή μουσική, σε καλό θεατρικό έργο ή ό,τι άλλο.
Σε τέτοια περίσταση, για όσο κρατά η εμπειρία της χαράς και της ικανοποίησης, δεν νιώθουμε να μας λείπει κάτι, δεν σκεπτόμαστε για κάτι, δεν ψάχνουμε για κάτι άλλο. Ή για να το θέσουμε αλλιώς, δεν θέλουμε τότε να αλλάξουμε κάτι στην κατάστασή μας (ή στο περιβάλλον)!
Υπάρχουν, βέβαια, βαθμίδες σε αυτήν την αίσθηση ελευθερίας, ευτυχίας ή ευχαρίστησης ή χαράς. Μα σε κάθε περίπτωση δεν νιώθουμε την επιτακτική ανάγκη να προσπαθήσουμε να επιτύχουμε ή να αποκτήσουμε κάτι για να ικανοποιηθούμε. Είμαστε ικανοποιημένοι με την ελευθερία από τον καταναγκασμό που νιώθουμε πολύ συχνότερα.
Κάποια ώρα, όμως, μερικοί τουλάχιστον αντιλαμβανόμαστε πως όλες οι προσπάθειες, όλοι οι αγώνες μας, όλη η πυρετική αγχώδης δράση μας έχει σαν τελικό σκοπό αυτήν την ελευθερία, αυτήν την ικανοποίηση, αυτήν την αίσθηση πληρότητας.
Κι επιθυμούμε αυτή η εμπειρία ελευθερίας, ικανοποίησης και πληρότητας να γίνει μόνιμη. Και αυτή θεωρούμε υπέρτατη ευτυχία.
Να μια περιγραφή από το Σημειωματάριο του Κρισναμούρτι (Krishnamurti’s Notebook, 1978, Perennial Library, Harper & Row NY, London):
Περπατούσες στην κοιλάδα ανάμεσα στους λόφους και τα ρυάκια με την ευχάριστη ησυχία και τη φυσική ομορφιά γύρω. Ήρθε ξαφνικά, ορμητικά, η ευλογία με μεγάλη δύναμη, μια παράξενη βαθιά συγκινητική αθωότητα. Δίχως προσπάθεια και δίχως αντίσταση διείσδυσε σε κάθε μέρος, κάθε γωνιά του νου καθαρίζοντάς τον από όλη τη σκέψη και όλη τη συγκίνηση. Ένιωθες άδειος μα συγχρόνως πλήρης. Όλος ο χρόνος σταμάτησε. Η ευλογία γέμιζε με το φως και τη δύναμη της όλο τον χώρο, μια απεραντοσύνη που έφτανε ως τον ουρανό.
Τέτοια εμπειρία ήταν συχνή με τον Ινδό μύστη και υπάρχουν πολλές παρόμοιες περιγραφές, άλλες σύντομες και άλλες μακρύτερες.
Η αίσθηση της πληρότητας, η ένταση και διάρκεια της εμπειρίας διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο όπως διαφέρει και για τον ίδιο άνθρωπο σε διαφορετικές περιστάσεις.
Μα αυτό είναι το ζητούμενο. Μια παρόρμηση να γίνεις χρηματιστής ή γιατρός είναι μια επίκτητη επιθυμία ή τάση και μπορείς να την αλλάξεις και να επιδοθείς σε κάτι άλλο. Μα έμφυτες ορμές (ή ένστικτα) όπως το να αναπνέεις ή να επιθυμείς φαγητό ή να αφοδεύεις, δεν μπορούν να πάψουν ή να αντικατασταθούν από κάτι άλλο.
Η επιθυμία κι επιδίωξη να έχουμε μόνιμη επάρκεια, ικανοποίηση, πληρότητα δεν μπορεί να παραγνωριστεί για πολύ. Δεν μπορούμε να αποδεχθούμε την έλλειψή της και να είμαστε ευτυχισμένοι.
Οι στιγμές πληρότητας, ικανοποίησης κι ευτυχίας, έρχονται μόνες τους. Δεν έρχονται ως προϊόν προσπάθειας του νου και του σώματος. Είναι εκδηλώσεις της φύσης μας, όπως και η αίσθηση ανεπάρκειας και ανικανοποίησης.
Πώς λοιπόν προσεγγίζουμε το ζητούμενο, την ικανοποίηση, την πληρότητα;
