Οι άνθρωποι όλοι, άντρες και γυναίκες, μικροί και μεγάλοι, θέλουν να είναι μόνιμα ικανοποιημένοι, μόνιμα ευτυχισμένοι. Όλοι κατά καιρούς νιώθουν χαρά κι ευτυχία, βαθιά ικανοποίηση και πληρότητα χωρίς τότε να επιθυμούν κάτι άλλο. Γνωρίζοντας αυτήν την ευτυχία θέλουν να την έχουν μόνιμα.
Μια βασική ιδέα στη διδασκαλία του Βουδισμού λέει πως η ζωή στον υλικό αυτό κόσμο είναι διάσπαρτη με πόνο και δυστυχία. Για να ξεπεράσει αυτήν τη δυστυχία, ο άνθρωπος πρέπει να ακολουθήσει μια πειθαρχία, θρησκευτική ή φιλοσοφική.
Στον Χριστιανισμό, μια βασική ιδέα της θεολογίας του, λέει πως όλοι είμαστε θύματα του προπατορικού αμαρτήματος – όταν οι Πρωτόπλαστοι Αδάμ κι Εύα παράβηκαν την εντολή του Θεού να μη φάνε τον απαγορευμένο καρπό. Λόγω εκείνης της ανυπακοής οι άνθρωποι έχασαν την παραδείσια ευτυχία τους κι εξέπεσαν σε δυστυχία. Πρέπει να ακολουθήσουν τις εντολές του Θεού για να γλυτώσουν από τα βάσανα και τους πόνους που φέρνει μια αμαρτωλή ζωή. (Και να “πιστέψουν” στον Υιό του Θεού, Ιησού Χριστό.)
Κατά πόσο η θεολογική μυθολογία του Χριστιανισμού είναι αληθινή σε όλες τις απόψεις της, είναι αμφισβητήσιμο. Μα είναι γεγονός πως η ζωή μας περνά από πολλές καταστάσεις πόνου και δυστυχίας κι εμείς προσπαθούμε όσο μπορούμε και με τους τρόπους που νομίζουμε ορθούς να αποφύγουμε τα βάσανα και τους πόνους.
Παραδόξως, όμως, πολλοί άνθρωποι έχουν ως βασική προτεραιότητά τους πολλές άλλες επιδιώξεις, όπως το να πλουτίσουν, να γίνουν πρωταθλητές ή πρωθυπουργοί, να έχουν μεγάλη συλλογή γραμματοσήμων ή παλαιών στιλέτων και διάφορα άλλα. Μερικοί μάλιστα χάνονται σε θεωρητικές αναζητήσεις – κατά πόσο ο άνθρωπος προήλθε από τον πίθηκο σε μια εξελικτική διαδικασία ή από άλλο γαλαξία, πώς δημιουργήθηκε το σύμπαν κι αν υπάρχει ζωή σε άλλους πλανήτες.
Καμιά τέτοια ή παρόμοια επιδίωξη δεν οδηγεί σε διαφυγή από τη δυστυχία, δεν φέρνει μόνιμη ευτυχία κι αίσθηση πληρότητας. Αν αποκτήσεις 2 εκατομμύρια, θέλεις να τα κάνεις 40 ή και δισεκατομμύρια. Αν γίνεις πρωταθλητής, θέλεις να κάνεις καινούριο ρεκόρ. Αν γίνεις πρωθυπουργός, θέλεις να έχεις τη θέση μόνιμα ή να γίνεις απόλυτος κυβερνήτης. Αν συλλέγεις κάποια διαλεχτά αντικείμενα, πάντα θα θέλεις περισσότερα για να γίνει πληρέστερη η συλλογή σου. Υπάρχει τέλος;
Αυτά όλα φέρνουν κάποια ικανοποίηση και χαρά καθώς κάποια επιθυμία ολοκληρώνεται. Μα φέρνουν και τον πόνο νέας επιθυμίας, που θέλει κάτι πρόσθετο ή θέλει να παραταθεί η ευχαρίστηση επ’ άπειρο και τον κόπο της νέας προσπάθειας!
Ο έξυπνος, ο συνετός άνθρωπος θα ακολουθήσει διαφορετική προσέγγιση. Θα εξετάσει ενδελεχώς με ποιον τρόπο μπορεί να έχει μόνιμη ευτυχία.
«Ποιος είμαι;» θα αναρωτηθεί και θα ερευνήσει στον εαυτό του, στη δική του ενσωματωμένη ύπαρξη (όχι άλλους), τι είδους ον είναι, ποια είναι η φύση του και πως θα ικανοποιηθεί μόνιμα.
«Από πού προέρχομαι;» Δεν θυμάμαι ούτε καν τα πρώτα μου χρόνια. Kαι πριν τη γέννησή μου υπάρχει σκοτάδι αδιαπέραστο. Πώς και γιατί γεννιόμαστε σε αυτή τη μορφή, περιοχή κι εποχή;
«Τι κάνω εδώ; Βρίσκομαι κατά τύχη, άσκοπα, ένα βιολογικό ατύχημα; Ή υπάρχει σκοπός, μα είναι άγνωστος;»
«Πού θα πάω όταν πεθάνω; Υπάρχει κάτι που μένει ή όχι και διαλύομαι σε πλήρη ανυπαρξία;» Δεν ξέρουμε τίποτα για τον ίδιο τον θάνατο και για το τι ακολουθεί. Υπάρχουν μόνο θεωρίες, οπότε πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τη λογική.
Κανένα εγκόσμιο επίτευγμα, καμιά κατάσταση χαράς και ικανοποίησης που έρχεται ως αποτέλεσμα επίτευξης ή εκπλήρωσης κάποιας επιθυμίας, δεν θα σε θωρακίσει ενάντια στον πόνο της επιθυμίας ή της απώλειας, ενάντια στο άγχος της αναμονής και αβεβαιότητας. Και καμιά απάντηση για τη φύση και την προέλευση του υλικού σύμπαντος δεν θα φωτίσει το βαθύτερο ερώτημα – «Ποιος/ποια είμαι αληθινά και γιατί βρίσκομαι σε αυτόν τον κόσμο;»
