Η 21η Ιουνίου προκηρύχθηκε ως Διεθνής Ημέρα Γιόγκα από το 2015. Σε αυτήν προστέθηκε ο Xαιρετισμός στον Ήλιο (sūrya-namaskāra) ως εγγενής πρακτική στον Γιόγκα. Αυτός ο Xαιρετισμός με 12 στάσεις (āsana), όμως, πρωτοεμφανίστηκε μόλις σε κείμενα του 19ου αιώνα (Jyotsnā του Brahmananda που είναι σχόλια στο Haṭhapradīpika, πραγματεία Γιόγκα του 15ου αιώνα). Παραδόξως, το κείμενο Jyotsnā στο χωρίο 1.61 προειδοποιεί πως είναι βλαπτικός για τον νεόφυτο οπαδό και θα πρέπει να αποφεύγεται ο Χαιρετισμός.
Ο Γιόγκα που γνωρίζουμε στη Δύση είναι κυρίως o Haṭhayoga που έχει κυρίως ασκήσεις στάσεων (āsana), συχνά και ασκήσεις αναπνοών (prāṇāyāma) και λίγη φιλοσοφία (κοσμογονία, ψυχολογία και ηθική). Αυτό όμως που δεν είναι πολύ γνωστό είναι το γεγονός πως οι σωματικές και αναπνευστικές ασκήσεις εμφανίζονται δειλά κάπου στο 12ο αιώνα και γίνονται συστήματα μόνο στον 15ο φθάνοντας στην κορύφωσή τους στον 19ο αιώνα!
Μια καινούρια μόδα είναι ο “Κεμετικός” Γιόγκα (κεντρική φωτογραφία). Αυτός είναι Γιόγκας για Μαύρους ή Αφρο-αμερικανούς. Κάποιος έγχρωμος Αμερικανός ονόματι Asar Hapi σκέφτηκε πως θα έβγαζε πολλά χρήματα, αφού οι σχολές Γιόγκα στην Αμερική μόνο αξίζουν συνολικά πολλά δισεκατομμύρια, αν προωθούσε τον Γιόγκα για Μαύρους. Έτσι έφτιαξε δική του μέθοδο και ισχυρίστηκε πως προέρχεται από την Αρχαία Αίγυπτο, που ονομαζόταν Kemet στην Αρχαία Αιγυπτιακή – εξ ου και το επίθετο kemetic.
Η επιχείρηση είναι καθαρά εμπορική. Δεν υπήρξε τίποτα στην Αρχαία Αίγυπτο που να πλησιάζει την Ινδική παράδοση του Γιόγκα των τελευταίων 6-7 αιώνων. Κανένα δημοσίευμα κεμετικού Γιόγκα δεν έχει δώσει έστω και μια αναφορά σε κάποια αιγυπτιακή πηγή.
Είναι δύσκολο να πείσεις ανθρώπους πως η μοντέρνα μόδα με τις σωματικές στάσεις και αναπνευστικές ασκήσεις προέρχεται από μια μετεξέλιξη στον Μεσαίωνα της κλασικής παράδοσης Γιόγκα του Patañjali, που έζησε ίσως πριν τον 2ο αιώνα πκε.
Ο Patañjali διδάσκει στο έργο του Yoga-sūtra σε 4 κεφάλαια, που συνολικά έχουν 195 αποφθέγματα, το οκταπλό του σύστημα.
yama ‘εξωτερικές ρυθμίσεις’. Αυτές είναι 5: Δεν βλάπτουμε· λέμε την αλήθεια· δεν κλέβουμε· διατηρούμε αγνότητα και δεν νοθεύουμε ουσίες, σχέσεις και θεσμούς· δεν σωρεύουμε περισσότερα από όσα χρειαζόμαστε.
niyama ‘εσωτερικές ρυθμίσεις’. Πάλι 5: Έχουμε καθαρότητα εξωτερική μα και εσωτερική· μένουμε ικανοποιημένοι και χαρούμενοι· κάνουμε πνευματικές πρακτικές· ασκούμε αυτο-εξέταση και μελέτη των Γραφών (Ουπανισάδες)· αφιερώνουμε όλες τις πράξεις μας στον Κύριο.
āsana ‘θέση/στάση’. Αυτή είναι σταθερή και άνετη: στάση για μελέτη και διαλογισμό, στάση ζωής.
prānāyāma ‘ελεγχόμενη ζωτική ενέργεια’. Δεν σπαταλούμε την ενέργειά μας. (Οι αναπνευστικές ασκήσεις, όπως και οι σωματικές στάσεις και ασκήσεις, είναι πολύ μεταγενέστερες.)
pratyāhāra ‘απόσυρση αισθήσεων κι επιθυμιών από τα διάφορα αντικείμενα της ζωής’.
dhāraṇā ‘συγκέντρωση’: εστίαση και κράτηση της προσοχής σε ένα σημείο ή θέμα αντί αδιάκοπης κίνησης.
dhyāna ‘διαλογισμός’: μέθοδος που η προσοχή/επίγνωση οδηγείται σε βαθύτερα επίπεδα του νου.
samādhi ‘συγχώνευση’: βύθισμα και συγχώνευση στη βαθύτερη ησυχία της αληθινής φύσης μας.
Όλες αυτές οι απόψεις / ασκήσεις / πρακτικές στοχεύουν στην κατάσταση kaivalya όπου υπάρχει μόνο ο Εαυτός στη γαλήνια μακαριότητά του.
Οι σωματικές στάσεις και ασκήσεις που συνιστούν τον κλάδο haṭhayoga (χάτχα-) είναι, όπως ανάφερα (§1) πολύ μεταγενέστερες.
Στο Yogasūtra 2.46 λέγεται sthira-sukham āsanam: η στάση είναι σταθερή και άνετη. Δεν λέγεται τίποτε άλλο ούτε αναφέρεται έστω και μια από τις μεταγενέστερες στάσεις (padma, makara, mṛta κλπ.).
Καθώς η τάση στην νεωτερική εποχή είναι να νομίζουμε τον υλικό κόσμο ως μόνη πραγματικότητα, η έμφαση στον Γιόγκα στράφηκε προς το υλικό σώμα. Έτσι κυριάρχησε αυτός ο κλάδος. Ευτυχώς οι παλαιοί σοφοί δημιούργησαν ένα σύστημα που διατηρείται ακόμα σε λιγοστές περιπτώσεις.
