Νικόδημος
Δεν υπάρχει πια παράδοση στενής πνευματικής σχέσης (όπως παιδιού και γονιού) μεταξύ μαθητή και δασκάλου.
“Ορκίζομαι στο θεό Απόλλωνα τον ιατρό και στο θεό Ασκληπιό και στην Υγεία και στην Πανάκεια και επικαλούμενος τη μαρτυρία όλων των θεών ότι θα εκτελέσω κατά τη δύναμη και την κρίση μου τον όρκο αυτόν και τη συμφωνία αυτή.
Να θεωρώ τον διδάσκαλό μου της ιατρικής τέχνης ίσο με τους γονείς μου και τον κοινωνό του βίου μου. Και όταν χρειάζεται χρήματα να μοιράζομαι μαζί του τα δικά μου. Να θεωρώ την οικογένειά του αδέλφια μου και να τους διδάσκω αυτήν την τέχνη αν θέλουν να την μάθουν χωρίς δίδακτρα ή άλλη συμφωνία.
Να μεταδίδω τους κανόνες ηθικής, την προφορική διδασκαλία και όλες τις άλλες ιατρικές γνώσεις στους γιους μου, στους γιους του δασκάλου μου και στους εγγεγραμμένους μαθητές που πήραν τον ιατρικό όρκο, αλλά σε κανέναν άλλο.”
Έτσι άρχιζε ο Όρκος του Ιπποκράτη: “Όμνυμι Απόλλωνα…” κλπ. “Ηγήσασθαί με τον διδάξαντά με την τέχνη ταύτην ίσα γενέτησιν εμοίσι…” κλπ.
Στις σύγχρονες όμως εκδοχές όλες, αρχίζει με “Να μεταδίδω τους κανόνες ηθικής, την προφορική διδασκαλία…” κλπ. δίχως μνεία του Δασκάλου.
Έτσι στην Ελλάδα (μα και στη Δύση γενικότερα) ο σεβασμός προς τον Δάσκαλο εξαφανίστηκε. Δεν υπάρχει παράδοση στενής πνευματικής σχέσης (όπως παιδιού και γονιού) μεταξύ μαθητή και δασκάλου. Ούτε, φυσικά, προφορική διδασκαλία. Αυτό ίσως να οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει πραγματική πνευματική παράδοση με την έννοια που υπάρχει ακόμα στην Ινδία, η αναζήτηση της Οδού πίσω στην αρχέγονη φύση του Ανθρώπου, στην Αυτοσυνειδησία (ή Αυτογνωσία, όπως αλλιώς λεγόταν), στην Ενότητα του Εαυτού με την Πρωταρχή των πάντων.
Στην Ινδία, στη Βεδική Παράδοση τουλάχιστον, μα και σήμερα σε όλες σχεδόν τις σέχτες του Ινδουισμού, υπάρχει αισθητή ακόμα η παράδοση στενού δεσμού μεταξύ μαθητή και δασκάλου.
Στην Taittirīya Ουπανισάδα 1.11.1 δίνεται η συμβουλή: “Μην αμελείς τη μελέτη για τον Εαυτό. Δώσε με αγάπη στον δάσκαλό σου το επιθυμητό δώρο…” (1.11.2) “Ο δάσκαλός σου ας είναι θεός σου (ācāryadevo bhava).”
Στη Śvetāśvatara Ουπανισάδα: “Ο μαθητής που έχει την ύψιστη αφοσίωση στον θεό, ας την έχει και προς το δάσκαλό του” (6.23).
Στην Kațha Ουπανισάδα (1.2.6-9) τονίζεται η ανάγκη του δασκάλου για τον αναζητητή της πνευματικής ανάπτυξης στον αληθινό Εαυτό. Και στη Chāndogya Ουπανισάδα (4.4.1-3) επίσης τονίζεται η ανάγκη δασκάλου.
Στο έργο του Upadeśa Sahasri (=χίλιες διδαχές) ο πρώτος Shankaracharya (ādiśaṅkara) περιγράφει εκτενώς το ρόλο του δασκάλου και τη σχέση του με τους μαθητές του (1.4-6). Επίσης στο κεφάλαιο 2 του Νόμοι του Μάνου.
Μια από τις νεότερες Ουπανισάδες παρουσιάζει συνοπτικά αυτή τη σχέση δίνοντας μια λαϊκή ετυμολογία της λέξης guru “δάσκαλος”: “Η συλλαβή gu δηλώνει το σκοτάδι άγνοιας στον μαθητή. Η συλλαβή ru δηλώνει τον δάσκαλο που τη διαλύει” (Advayatāraka Ουπ., στροφή 16).
