1. Στο δεύτερο κιόλας σούτρα του (1.1.2) ο Jaimini, ο ιδρυτής του συστήματος, γράφει πως μόνο οι Βέδες δίνουν γνώση του dharma – που οδηγεί τελικά στη μεταθανάτιο μακαριότητα (ουράνιο παράδεισο) ή λύτρωση. Οι Βέδες είναι śabda δηλαδή αξιόπιστη μαρτυρία και αποτελούν πηγή γνώσης pramāṇa.
Άλλες πηγές γνώσης είναι:
β) pratyakṣa άμεση αντίληψη, αισθητήρια παρατήρηση.
γ) anumāna συμπεραματισμός ή συναγωγή.
δ) upamāna σύγκριση του άμεσα αντιληπτού με κάτι γνωστό.
ε) arthāpatti εικασία, θεωρία, υπόθεση – όπως όταν, γνωρίζοντας πως κάποιος είναι ζωντανός και δεν βρίσκεται στο σπίτι του, υποθέτουμε πως βρίσκεται στον τόπο εργασίας του.
ζ) anupalabdhi παρατήρηση απουσίας, μη αντίληψη: η απουσία γνώσης κάποιου φαινομένου ή όντος μέσω των άλλων πέντε πηγών σημαίνει και την ανυπαρξία του φαινομένου ή όντος. (Μερικές σχολές δεν την αποδέχονται).
2. Dharma – ντχάρμα είναι το δίκαιο, ορθό, φυσικό: ο όρος σημαίνει επίσης ‘δικαιοσύνη, ηθική, θρησκεία’. Adharma – αντχάρμα – είναι το λάθος, το αμαρτωλό, το άδικο.
Η αληθινή πνευματικότητα συνίσταται στην πλήρη πρακτική της ηθικής, δηλαδή στη δίκαιη, ορθή, φυσική για τον λογιζόμενο άνθρωπο συμπεριφορά που οδηγεί στην επιτυχία στη μεταθανάτια ζωή.
Οι στόχοι της ανθρώπινης ενσωμάτωσης είναι τέσσερις: artha ευμάρεια, πλούτος, kāma απόλαυση, ικανοποίηση επιθυμιών˙ dharma δικαιοσύνη κλπ˙ mokṣa λύτρωση. Οδηγίες για τους δύο πρώτους δίνονται από ανθρώπους. Οδηγίες για τους άλλους δύο δίνονται από τον Βέδα.
Οι Βεδικές εντολές ούτε απειλούν ούτε καταπιέζουν κανένα: απλά δείχνουν ποιες συμπεριφορές οδηγούν σε dharma και mokṣa και ποιες όχι.
Το σύστημα υποδείχνει πως ο ωφελιμισμός δεν είναι ορθό κριτήριο. Το να βοηθήσεις άλλον στην απόκτηση ευδαιμονίας δεν είναι άποψη του ντχάρμα. Μπορείς, λέει, να μοιχεύσεις δίνοντας απόλαυση σε άλλο πρόσωπο μα η πράξη δεν εντάσσεται στο ντχάρμα.
3. Υπακοή στις εντολές του Βέδα γίνεται λόγω ορθότητας. Εκτελείς τις εντολές διότι αυτό είναι το καθήκον σου ως άνθρωπος, όχι για τα αποτελέσματα που θα προκύψουν και την αμοιβή που θα σου δοθεί. Έτσι εξαγνίζεται ο νους.
Η δράση είναι δύο ειδών: arthakarma είναι οι κύριες πράξεις που παράγουν την ασύλληπτη Δύναμη apūrva, η οποία οδηγεί στην λύτρωση στον ουρανό. Μετά guṇakarma είναι οι δευτερεύοντες που επιφέρουν εξάγνιση των συναισθημάτων κι έτσι η οδός προς την ουράνια ευδαιμονία γίνεται πιο εύκολη.
Οι arthakarma πράξεις είναι οι αναγκαστικές, καθημερινές nitya, οι περιστασιακές naimittika, όπως τελετές βάπτισης, γάμου, κλπ˙ και ορισμένες εθελοντικές kāmya με συγκεκριμένο σκοπό, όπως ορισμένες θυσιαστικές τελετές, αγιασμοί, μνημόσυνα κλπ.
Παρότι τα καθήκοντα εκτελούνται διότι είναι καθήκοντα, εντούτοις υπάρχει πάντα ο ύστατος στόχος που είναι η ευδαιμονία στον παράδεισο.
4. Το φιλοσοφικό σύστημα Pūrva Mīmāṃsā έχει πολλές άλλες απόψεις και είναι το ευρύτερο όλων. Εδώ αρκέστηκα στις κυριότερες απόψεις του και μάλλον επιφανειακά.
Τελειώνω με την οντολογία του συστήματος η οποία αποδέχεται την πραγματικότητα του υλικού κόσμου και ξεχωρίζει την αφυπνισμένη από την ονειρική κατάσταση. Η πραγματικότητα συνίσταται στα ακόλουθα:
α) Ο υλικός κόσμος της εμπειρίας μας.
β) Ο ενσωματωμένος εαυτός που υποκινεί το σώμα σε δράση κι εμπειράται ηδονή και πόνο.
γ) Λέξεις και νοήματα και οι Βέδες – όλα αιώνια.
δ) Αρετή dharma και κακία adharma.
ε) Η ασύλληπτη Δύναμη apūrva που ρυθμίζει τελικά αμοιβές και τιμωρίες.
Το φάσμα εδώ είναι αρκετά ευρύ σε αντίθεση με το σύστημα Uttara Mīmāṃsā ή Vedānta που δέχεται ως πραγματικότητα μόνο τον Εαυτό ως Απόλυτο (ο ātman είναι brahman).
