1. Υπάρχει σε ορισμένους κύκλους εσωτερισμού μια βασική παρανόηση σχετικά με τον αριθμό Τέσσερα. Επειδή όντως υπάρχουν 4 τάξεις ή κατηγορίες ή καταστάσεις πλασμάτων και πραγμάτων, η ιδέα αυτή επεκτάθηκε και σε λάθος περιοχές. Το κυριότερο και χοντρότερο λάθος είναι τα λεγόμενα τέσσερα στοιχεία που δίνονται σε διάφορες σειρές – φωτιά, νερό, αέρας, γη.
Η τετράδα των στοιχείων επικράτησε αυστηρά μετά τον Αριστοτέλη που είπε κάπου πως, επειδή το πέμπτο (ή πρώτο κατά πολλούς) στοιχείο, ο αιθέρας, είναι πολύ λεπτό, δεν χρειάζεται να λαμβάνεται υπόψη. Έτσι τα στοιχεία που ήταν 5, έγιναν 4 κι έμειναν 4 στη διάρκεια του Μεσαίωνα κυβερνώντας την αλχημεία, την ιατρική κλπ. Ακόμα και σήμερα τα περισσότερα βιβλία μιλούν για τα 4 στοιχεία.
Αλλά ο Αριστοτέλης και άλλοι αρχαίοι φυσικοί, όπως λέγονταν, γνώριζαν πως τα στοιχεία ήταν πέντε.
2. Πολλοί, και οι Πυθαγόρειοι, πάντα θεωρούσαν το 4 ως τέλειο αριθμό και τέλειο ρυθμό. Είναι το δεύτερο τετράγωνο και το πρώτο σύνθετο (2×2=4) που συμβόλιζε τη Γη, την επιφάνεια και τις τέσσερις κατευθύνσεις (ανατολή, δύση κλπ), καθώς και συμμετρία.
Είναι οι τρεις πρώτοι νόμοι και ο συνδυασμός τους (3+1=4) και στην ινδική φιλοσοφία συμβολίζει επίσης την ενσωμάτωση στο Συμπαντικό Ον, mahat–tattva.
Στην αρχαία Ελλάδα συμβόλιζε τον Δία και τη δικαιοσύνη.
Στην Εβραϊκή εσωτερική παράδοση Καμπάλα είναι το θείο όνομα ‘Γεχοβάχ’ που αποτελείται από τέσσερα σύμφωνα – Yod, He, Vau και He. Το πρώτο εκφράζει την πρωτοβουλία ή ενεργητική αρχή και το τέταρτο το τελικό χοντρό αποτέλεσμα με τη συμπυκνωμένη ενέργεια σε λανθάνουσα κατάσταση.
Στη Σανσκριτική επίσης είναι η αντωνυμία που εκφέρει το Συμπαντικό Ον καθώς συνειδητοποιεί την ύπαρξή του Α-χ-ά-μ ‘εγώ’!
3. Σύμφωνα με το Νόμο του Τέσσερα, στη Βεδική Παράδοση, το καθετί παρουσιάζεται ή ξεδιπλώνεται σε τέσσερις καταστάσεις. Είναι οι τρεις όπου ο ένας γκούνα κυριαρχεί και η τέταρτη όπου οι γκούνες βρίσκονται σε ισορροπία, προτού επικρατήσει ο ένας από τους τρεις.
Σαν συνέπεια, οι άνθρωποι χωρίζονται σε τέσσερις τάξεις (varṇa): ιερέας βραχμάνος (brāhmaṇa), κυβερνήτης/πολεμιστής/φύλακας (kṣatriya), τεχνίτης/παραγωγός/έμπορος (vaisya) και υπηρέτης (śūdra – προφ. shoodra).
Η δύναμη του λόγου, της λαλιάς, επίσης έχει 4 καταστάσεις: απόλυτη πηγή (parā), εποπτική (pasyantī), νοητική διατύπωση (madhyamā) και χοντρή ομιλία (vaikharī).
Ο αρχικός ενιαίος Βέδας (veda = γνώση) παρουσιάζεται σε 4 κλάδους: sāma ‘ψαλμωδία’, ṛg ‘απαγγελία’, yajus ‘τελετουργία’ και atharva ‘ιερατικές επωδές’.
Στο Ισλάμ επίσης η γνώση παρουσιάζεται σε 4 ιερά βιβλία: Torah, Zaboor, Injeel και Quran (Κοράνι).
4. Στην ψυχολογία άμεση πρακτική σημασία έχουν οι 4 καταστάσεις της Συνειδήσεως και η σχέση τους με τα σώματα. Ο Εαυτός θεάται ή εποπτεύει όλα τα επίπεδα όλη την ώρα, αλλά παραμένει απρόσιτος στις αισθήσεις και το νου. Λέγεται Αντικειμενική κατάσταση της Συνειδήσεως στο ένθεο σώμα, μόνο που δεν είναι ακριβώς σώμα ή κατάσταση. Είναι πέρα από τέτοιους προσδιορισμούς.
5. Η φύση του εκδηλώνεται στο πνευματικό σώμα που λέγεται ‘μάζα συνειδήσεως’ και αυτή είναι η Αυτογνωσία: ο άνθρωπος έχει συνείδηση του Εαυτού του.
Μετά είναι το νοητικό σώμα, ο νους (=ψυχικό ή ψυχή). Όταν λειτουργεί μόνο η μηχανική σκέψη, έχουμε ονειρική αφύπνιση με το συνεχές βουητό στο κεφάλι.
Τέλος έχουμε τον ύπνο όπου η ζωτική δύναμη φροντίζει το υλικό σώμα.
Για τον ειλικρινή ερευνητή πρακτική σημασία έχει ο νους. Έχουμε συνηθίσει τις ονειροπολήσεις, την μηχανική επανάληψη, την ανεξέλεγκτη ροή σκέψεων και τα σκαμπανεβάσματα συναισθημάτων: αυτά όλα επιφέρουν μια κατάσταση αφηρημάδας και υπνοβασίας. Ο αληθινός μαθητής θυμάται να γρηγορεί, να μην παρασέρνεται και να παραμένει αποσπασμένος.
